Słowa kluczowe
Bolesław Chrobry (the Brave)
central strongholds
Piast Dynasty
early state
early Middle Ages
Jak cytować
Abstrakt
The paper presents a question of the Piast state formation based on the changes in the network of settlements, in particular the strongholds. The results of archaeological research, enriched by studies performed by historians, show that the processes of forming the Piast state took a relatively short time and it did not entail a period of competition between local tribal leaders. Its character was revolutionary, which determines the uniqueness of the processes occurring in the Polish lands over a thousand years ago.
Bibliografia
Banaszkiewicz J. 1986 Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Banaszkiewicz J. 2000 Tradycje dynastyczno-plemienne Słowiańszczyzny północnej. W: H. Samsonowicz (red.), Ziemie polskie w X wieku i ich znacznie w kształtowaniu się nowej mapy Europy (s. 261–277). Kraków: Universitas.
Brzostowicz M. 1997 Elementy kultury wielkomorawskiej na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Bruszczewie, woj. leszczyńskie. W: K. Wachowski (red.), Śląsk i Czechy a kultura wielkomorawska (s. 135–140). Wrocław: Centrum Badan Śląskoznawczych i Bohemistycznych.
Dalewski Z. 1996 Władza, przestrzeń, ceremoniał. Miejsce i uroczystość inauguracji władcy w Polsce średniowiecznej do końca XIV w. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Dobosz J. 2002 Monarcha i możni wobec kościoła w Polsce do początku XIII wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Dymaczewska U. 1970 Ceramika wczesnośredniowieczna z Santoka. Slavia Antiqua, 16, s. 145–214.
Górecki J. 1998 Kultowo-rezydencjonalny ośrodek pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim. W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Civitates principales. Wybrane ośrodki władzy w Polsce wczesnośredniowiecznej (s. 35–40.) Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Górecki J. 2002 Gród na Ostrowie Lednickim na tle wybranych ośrodków grodowych pierwszej monarchii piastowskiej. Poznań: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Hilczerówna Z. 1967 Grundzüge der Kultur der slawischen Stämme in Südgrosspolen und Niederschlesien vom 6. bis 10. Jahrhundert. Zeitschrift für Archäologie, 1, s. 27–297.
Janiak T., Strzyżewski Cz. 1999 Z badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym w regionie gnieźnieńskim. Slavia Antiqua, 40, s. 31–54.
Jasiński K. 2004 Rodowód pierwszych Piastów. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Kaniecki A. 2004 Poznań. Dzieje miasta wodą pisane. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Kara M. 1991 Z badań nad wczesnośredniowiecznymi grobami z uzbrojeniem z terenu Wielkopolski. W: L. Leciejewicz (red.), Od plemienia do państwa. Śląsk na tle wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny zachodniej (s. 99–120). Wrocław: Volumen.
Kara M. 1998 Początki i rozwój wczesnośredniowiecznego ośrodka grodowego na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Civitates principales. Wybrane ośrodki władzy w Polsce wczesnośredniowiecznej (s. 26–29). Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Kara M. 2009 Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Kara M., Krąpiec M. 2000 Możliwości datowania metodą dendrochronologiczną oraz stan badań dendrochronologicznych wczesnośredniowiecznych grodzisk z terenu Wielkopolski, Dolnego Śląska i Małopolski. W: H. Samsonowicz (red.), Ziemie polskie w X wieku i ich znacznie w kształtowaniu się nowej mapy Europy (s. 303–327). Kraków: Universitas.
Kóčka-Krenz H. 2004 Początki monumentalnej architektury świeckiej na grodzie poznańskim. W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Początki architektury monumentalnej w Polsce (s. 21–38). Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Kóčka-Krenz H. 2012 Na wyspie Ostrów, przy której dzisiaj jest Poznań… Poznań: Muzeum Archeologiczne.
Krąpiec M., Krysztofiak T. 2003 Potwierdzenie plemiennej genezy grodu w Gieczu. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, 6, s. 32–51.
Krysztofiak T. 1998 Giecz–Grodziszczko, stan. 1, gm. Dominowo. W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Civitates principales. Wybrane ośrodki władzy w Polsce wczesnośredniowiecznej (s. 45–47). Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Krysztofiak T. 2000 Nowo odkryte relikty architektury romańskiej w Gieczu. W: A. Buko, Z. Świechowski (red.), Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego (s. 75–84; por. s. 76–78). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Krysztofiak T. 2004 Wczesnopiastowski kościół p.w. św. Jana Chrzciciela na grodzie w Gieczu w świetle najnowszych odkryć. W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Początki architektury monumentalnej w Polsce (s. 181–198). Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Krysztofiak T. 2005 Palatium w Gieczu – archeologiczne podstawy datowania reliktów. W: J. Gadomski, A. Małkiewicz, T. Rodzińska-Chorąży, A. Włodarek (red.), Lapides viventes. Zaginiony Kraków wieków średnich. Księga dedykowana Profesor Klementynie Żurowskiej (s. 293–309). Kraków: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kurnatowska Z. 1996 The organisation of Polish State – possible interpretations of archaeological sources. Questiones Medii Aevi Novae, 1, s. 5–24.
Kurnatowska Z. 2000a Wielkopolska w X wieku i formowanie się państwa polskiego. W: H. Samsonowicz (red.), Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy (s. 99–117). Kraków: Universitas.
Kurnatowska Z. 2000b Wczesnopiastowskie grody centralne. Podobieństwa i różnice. W: A. Wójtowicz (red.), Gniez¬no i Poznań w państwie pierwszych Piastów (s. 9–31). Poznań: Polska Akademia Nauk.
Kurnatowska Z. 2001 Tworzenie się państwa gnieźnieńskiego w kontekście europejskim. W: S. Skibiński (red.), Polska na przełomie I i II tysiąclecia (s. 89–101). Poznań: Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
Kurnatowska Z. 2002 Początki Polski. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Kurnatowska Z., Łosińska A. 1983 Weryfikacja grodzisk wielkopolskich na półmetku. Fontes Archaeologici Posnanienses, 32(1981), s. 25–62.
Kurnatowska Z., Łosińska A. 1985 Sprawozdanie z weryfikacji grodzisk wielkopolskich w latach 1983–1984. Fontes Archaeologici Posnanienses, 34(1982–1985), s. 77–85.
Leciejewicz L. 1989 Słowianie zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Łowmiański H. 1963 Początki Polski (t. I). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rodzińska-Chorąży T. 2002 Krypta kościoła grodowego pod wezwaniem świętego Jana Chrzciciela w Gieczu – analiza formy i funkcji. W: J. Gadomski (red.), Magistro et Amico. Księga dedykowana prof. L. Kalinowskiemu (s. 165–185). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sawicki T. 1999 Z badań nad przemianami topografii i funkcji grodu książęcego na Górze Lecha w Gnieźnie. Slavia Antiqua, 40, s. 9–29.
Strzelczyk J. 1992 Mieszko Pierwszy. Poznań: Abos.
Strzelczyk J. 1999 Bolesław Chrobry. Poznań: Wydawnictwo WBP.
Strzelczyk J. 2000 Zjazd Gnieźnieński. Poznań: Wydwanictwo WBP.
Świechowski Z. 2000 Architektura romańska w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Třeštík D. 1996 Počatky Přemyslovců. Vsup Čechů do dějin (530–935). Praha: Nakladatelství Lidové nowiny.
Urbańczyk P. 2012 Mieszko Pierwszy Tajemniczy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Wrzesiński J., Kara M. 2004 Kościół nr II na Ostrowie Lednickim – kamienny czy drewniany? W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Początki architektury monumentalnej w Polsce. Gniezno (s. 157–180). Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Wyrozumski J. 2000 Dzieje Polski piastowskiej (VIII wiek – 1370). Kraków: Fogra.
Żurowska K. (red.) 1993 U progu chrześcijaństwa w Polsce. Ostrów Lednicki. Kraków: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego.