Abstrakt
The image of the road and wandering is a recurring theme in the poems collected in the volume Po obu stronach słowa [On both sides of the word] by Olena Duć-Fajfer. Road is a symbolic and ambiguous component of space experienced by the Lemko people, which is depicted by the use of the noun droga [road] and its synonyms ścieżka [path] and labirynt [maze] as well as adverbs blisko [near] and daleko [far], and pronouns tam [there]. The author uses a number of verbal forms (verbs and participles). As regards the cultural experience of space, one may say that Olena Duć-Fajfer considers Lemkivshchyna to be the centre of the world, a sacred place. For her, each Lemko is on its periphery, in the profane, and spends his or her life trying to reach the centre. The Lemkos can be compared to the pilgrims of the Romantic era, as they searched for their nineteenth-century homeland while in exile; they missed their homeland in terms of both geography (space) and spirituality (culture and symbolism).
Bibliografia
Adamowski Jan (1989), Gościniec ‘droga’ w wierszowanym folklorze polskim, „Etnolingwistyka”, t. 2, s. 73–81.
Adamowski Jan (2010), Na drodze życia, czyli o semantyce drogi w przysłowiach polskich, w: W świecie nazw. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Czesławowi Kosylowi, red. Halina Pelcowa, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 31–35.
Adamowski Jan (2011), Na rozstaju dróg, czyli o semantyce skrzyżowania w polskiej kulturze tradycyjnej, w: Droga w języku i kulturze, red. Jan Adamowski, Katarzyna Smyk, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 179–188.
Bańko Mirosław, red. (2005), Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bartmiński Jerzy (1999), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1: Kosmos, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Biblia Tysiąclecia (1988), red. Augustyn Jankowski OSB, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań–Warszawa.
Budrewicz Tadeusz (2002), Językowy obraz drogi w poezji Marii Konopnickiej, w: Miejsca Konopnickiej: przeżycia, pejzaż, pamięć, red. Tadeusz Budrewicz, Michał Zięba, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków, s. 201–215.
Chudzik Anna (2011), Droga jako metafora językowa, w: Droga w języku i kulturze. Analizy antropologiczne, red. Jan Adamowski, Katarzyna Smyk, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 27–36.
Duć-Fajfer Helena (1994), Główne nurty współczesnej poezji łemkowskiej, „Roczniki Humanistyczne”, t. 42, z. 7.
Duć-Fajfer Helena (1997), Literatura łemkowska – zagadnienia badawcze, „Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU”, t. 5: Łemkowie i łemkoznawstwo w Polsce, s. 87–98.
Duć-Fajfer Helena (1998), Mniejszościowa wizja miejsca swej grupy w społeczeństwie polskim na podstawie twórczości literackiej Łemków, „Przegląd Polonijny”, nr 3, s. 137–157.
Duć-Fajfer Helena (2001), Literatura łemkowska drugiej połowy dziewiętnastego i na początku dwudziestego wieku, „Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU”, t. 7.
Duć-Fajfer Olena (2008), Po obu stronach słowa, Stowarzyszenie „Ruska Bursa”, Gorlice–Legnica.
Duć-Fajfer Helena (2012), Pomiędzy bukwą a literą. Współczesna literatura mniejszości białoruskiej, ukraińskiej i łemkowskiej w Polsce, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Dunaj Bogusław, red. (2000), Słownik współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo SMS, Kraków.
Engelking Anna (2000), Klątwa. Rzecz o ludowej mocy słowa, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław.
Graban Władysław (2015), Z ziemi do nieba, Wydawnictwo Lemko Tower, Krynica–Wołowiec.
Grabner-Heider Anton, red. (1995), Praktyczny słownik biblijny, Pax, Warszawa.
Komornicka Anna M. (1994), Słownik zwrotów i aluzji biblijnych, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Kopaliński Władysław (2001), Słownik symboli, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa.
Lewicki Andrzej Maria (1998), Próba profilowania pojęcia „droga” na podstawie idiomatyzmów języka polskiego, w: Profilowanie w języku i tekście, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 277–288.
Misiak Małgorzata (2011), Rola wiedzy o historii języka w określeniu i zachowaniu tożsamości etnicznej na przykładzie łemkowskiej mniejszości etnolingwistycznej zamieszkującej w Polsce, w: Nasz język w przeszłości – nasza przeszłość w języku, red. Izabela Kępka, Lucyna Wardy-Radys, Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelplin.
Ożóg Kazimierz (2011), Metafora życia ludzkiego jako drogi – aspekty językowe i kulturowe, w: Droga w języku i kulturze. Analizy antropologiczne, red. Jan Adamowski, Katarzyna Smyk, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 17–25.
Rutkowska Joanna (2017), Językowa kreacja drogi w powieści „Matka” Ignacego Maciejowskiego (Sewera), „Studia Językoznawcze”, t. 16: Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, s. 205–220.
Rychter Joanna (2010), Językowa kreacja przyrody nieożywionej w utworach poetyckich Juliusza Słowackiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Skorupska-Raczyńska Elżbieta (2013), Kreacja ojca w powieściach nadniemeńskich Elizy Orzeszkowej (studium językowo-stylistyczne), Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski.
Skubalanka Teresa (1997), Językowa kreacja Jacka Soplicy (Księdza Robaka), w: tejże, Mickiewicz. Słowacki. Norwid. Studia nad językiem i stylem, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Smyk Katarzyna (2008), Zachowania na drodze i w drodze, czyli tradycyjna etykieta podróżna, w: Sztuka życia, zasady dobrego zachowania, etykieta. O zmienności obyczaju w kulturze, red. Katarzyna Łeńska-Bąk, Magdalena Sztandara, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 213–221.
Smyk Katarzyna (2011), Każda droga dobra, co do ludzi prowadzi. O przenośnych sensach drogi w polskich przysłowiach, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” Folia 90, Studia Russologica IV: Europa Słowian w świetle socjoi etnolingwistyki. Przeszłość – teraźniejszość, s. 217–225.
Smyk Katarzyna (2014a), Funkcje motywu drogi w polskich pieśniach ludowych, „Literatura Ludowa”, nr 3, s. 3–28.
Smyk Katarzyna (2014b), Nazwy drogi we współczesnej polszczyźnie. Analiza leksykalno-semantyczna, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Linguistica”, t. 9, s. 77–93.
Wojtyła-Świerzowska Maria (2011), Droga w językach słowiańskich na tle indoeuropejskim, w: Droga w języku i kulturze. Analizy antropologiczne, red. Jan Adamowski, Katarzyna Smyk, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 11–16.
Zierhoffer Karol (1959), „Ścieżka” i jej synonimy w gwarach i historii języka polskiego na tle ogólnosłowiańskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zierhoffer Karol (1963), Słowiańskie nazwy ścieżki nie należące do rdzenia *stьg-, w: tegoż, Studia z historii i geografii słownictwa polskiego i słowiańskiego, PAN, Poznań, s. 129–134.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).