Słowa kluczowe
sytuacja społeczna
samorząd terytorialny
Polska
Jak cytować
Abstrakt
Wyróżniono pięć grup problemów monitoringu sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym, wynikających z: (1) problemów czasowych związanych z dopływem danych; (2) małej częstotliwości lub wyraźnej specyfiki procesu; (3) problemów z delimitacją jednostek przestrzennych; (4) problemów z czynnikiem ludzkim; (5) trudności w jednoznacznym definiowaniu wskaźników. W artykule poddano analizie ostatnią z wymienionych grup, wyodrębniając problemy związane z: (1) zmiennością w czasie definicji lub klasyfikacji; (2) trudnościami w operacjonalizacji pojęć; (3) różnicami w liczeniu wskaźników na różnych szczeblach podziału terytorialnego. Zaproponowano rozwiązania mające zmniejszyć negatywny wpływ tych problemów na jakość danych. Częścią wspólną tych rozwiązań jest konieczność dokładnego podawania definicji wskaźników oraz zmian w klasyfikacjach.
Bibliografia
Bank Danych Lokalnych GUS. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa (https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start).
Baran-Furga H., Steinbach-Chmielewska K. 2012. Zespoły uzależnień od substancji psychoaktyw¬nych. [W:] Uzależnienie od narkotyków. Podręcznik dla terapeutów. Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa, s. 51–72.
Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy województwa mazowieckiego w IV kwartale 2010 r. 2011. Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Warszawa.
Bielińska M. 2011. Doświadczenie piętnowania: samonaznaczanie, naznaczanie społeczne i wpływ piętna na uzależnienie. [W:] M. Bielińska, A. Lisiecka, A. Radiukiewicz, M.J. Sochacki, Jestem zwykłym ćpunem – o roli piętna w procesie wychodzenia z nałogu. Fundacja Wiedza Lokalna, Warszawa, s. 8–21.
Bober J., Hauser J., Izdebski L., Mazur S., Nelicki A., Nowotarski B., Puzyna W., Surówka K., Za¬chariasz I., Zawicki M. 2013. Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków.
Brzesińska A. 2013. Dzieciobójstwo: aspekty prawne i etyczne. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
Churski P. 2012. Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej w Polsce – wyzwania dla polskiej polityki spójności po 2013 r. Rozprawy Naukowe IGiRR Uni¬wersytetu Wrocławskiego, 27: 27–40.
Churski P., Borowczak A., Dolata M., Dominiak J., Konecka-Szydłowska B., Pedał R. 2014. Rekomen¬dacje dotyczące zasobów informacyjnych oraz wskaźnikowania zjawisk społeczno-gospodarczych w badaniach regionalnych. Biuletyn KPZK PAN, 255: 25–53.
Czochański J.T. 2013. Monitoring rozwoju regionalnego. Aspekty metodologiczne i implementacyjne. Studia KPZK PAN, 149.
Dąbrowska K., Sierosławski J. 2019. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z badań ankietowych zrealizowanych w województwie lubelskim w 2019 r. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa (http://rops.lubelskie.pl/raport-z-badania-espad-uzywanie-alkoholu-i-n¬arkotykow-przez-mlodziez-szkolna-w-wojewodztwie-lubelskim-w-2019-r/).
Denek E. 2003. Rola samorządu terytorialnego w świadczeniu usług społecznych. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 38: 7–24.
Dębski M. 2011. Bezdomność jako problem społeczny w województwie pomorskim. Na podstawie wyników badań socjodemograficznych w 2011 r. FORUM. O bezdomności bez lęku, 4: 107–145.
Dębski M., Olech P. 2005. Socjodemograficzny portret zbiorowości ludzi bezdomnych województwa pomorskiego (Raport z badań). [W:] POMOST – Pismo Samopomocy Gdańsk. O bezdomności bez lęku oraz informator o placówkach. Fundacja Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, Gdańsk, s. 26–135.
Dubownik A., Szyda B., Rudnicki R. 2018. Możliwości kształtowania kapitału społecznego na obsza¬rach wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego w oparciu o środki Unii Europejskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Economica, 32: 109–123.
Fudała J. 2008. Jak pomóc osobom pijącym alkohol ryzykownie i szkodliwie. Wydawnictwo Edukacyj¬ne PARPAMEDIA, Warszawa.
Garbat M. 2012. Zatrudnianie i rehabilitacja zawodowa osób z niepełnosprawnością. Oficyna Wydaw¬nicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Hibell B., Guttormsson U., Ahlström S., Balakireva O., Bjarnason T., Kokkevi A., Kraus L. 2012. The 2011 ESPAD report: substance use among students in 36 European countries. The Swedish Co¬uncil for Information on Alcohol and Other Drugs, Stockholm.
Ilnicki D. 2009. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju usług w Polsce. Teoretyczne i praktycz¬ne uwarunkowania badań. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Instrukcja Ministrów Zdrowia i Opieki Społecznej, Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych, Ko¬munikacji oraz Sprawiedliwości z dnia 5 maja 1962 r. w sprawie stosowania jednolitych pojęć dotyczących porodów i urodzeń (M.P. z 1962 r., nr 48, poz. 237).
Jedynak M. 2014. Alkoholizm jako zjawisko patologiczne i społecznie destruktywne. [W:] D. Pstrąg (red.), Patologia społeczna. Uzależnienia oraz związane z nimi zagrożenia społeczne. Wydawnic¬two Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 96–117.
Klucze powiązań PKD 2004–2007 oraz PKD 2007 – PKD 2004. Załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2007 r., nr 251, poz. 1885).
Kwiatkowski E. 2002. Bezrobocie. Podstawy teoretyczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mańka-Szulik M. 2015. Samorząd terytorialny jako czynnik rozwoju lokalnego i regionalnego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie, 79: 165–177.
Michalski T. 2014. Problemy w opracowaniu wskaźników dla monitoringu przestrzennego sytuacji społecznej w Polsce. Biuletyn KPZK PAN, 255: 80–94.
Michalski T. 2016. Problemy monitoringu sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym wynikające z deli¬mitacji jednostek przestrzennych (na przykładach z województwa pomorskiego). „Stare i nowe” Problemy Badawcze w Geografii Społeczno-Ekonomicznej, 7: 55–71.
Michalski T. 2018. Problemy monitorowania sytuacji społecznej na szczeblu lokalnym i regionalnym wynikające z czasowej dostępności danych. Space-Society-Economy, 23: 29–39.
Michalski T., Szymańska W. 2017. Problemy statystycznego pomiaru jakości życia na szczeblu re¬gionalnym i lokalnym wynikające z małej częstotliwości lub wyraźnej specyfiki procesu. Studia i Materiały: Miscellanea Oeconomicae, 21(3/1): 57–69.
Michalski T., Wiskulski T. 2017. Problemy statystycznego pomiaru jakości życia na szczeblu regio¬nalnym i lokalnym związane z szeroko pojmowanym czynnikiem ludzkim. Studia i Materiały: Miscellanea Oeconomicae, 21(3/1): 71–82.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – X rewizja, tom I, wydanie 2008. 2012. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa (https://www.csioz.gov.pl/fileadmin/user_upload/Wytyczne/statystyka/icd10tomi_56a8f5a554a18.pdf).
Okruchlica L., Sierosławski J. 2007. Definicje zależności oraz rekreacyjnego, regularnego, proble¬mowego i szkodliwego używania narkotyków. [W:] Młodzież i narkotyki. Terapia i rehabilitacja. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa, s. 15–35.
Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy w województwie kujawsko-pomorskim w I pół¬roczu 2005 r. 2006. Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Toruń.
Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy województwa zachodniopomorskiego w 2017 roku. 2018. Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Szczecin.
Paradysz J. 1997. Systemy informacji przestrzennej jako źródło zasilania w statystyce regionalnej. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 1/251: 16–28.
Pismo z dnia 1 czerwca 2012 r. Zasady rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych w spo¬sób przewidziany dla osób samotnie wychowujących małoletnie dzieci. 2012. Izba Skarbowa w Warszawie (IPPB4/415-251/12-2/JK3).
Rocznik statystyczny pracy 2019. 2019. GUS, Warszawa.
Rozliczenie osoby samotnie wychowującej dzieci: Roczne rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2018 r. 2018. Krajowa Informacja Skarbowa, Bielsko-Biała (http://www.kis.gov.pl/documents/6609173/8494309/2_Rozliczenie_osob_samotnie_wychowujacych_dzieci.pdf).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 25 kwietnia 1994 r. zmieniającym roz¬porządzenie w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej, sposobu jej prowadzenia oraz szcze¬gółowych warunków jej udostępniania (Dz.U. z 1994 r., nr 56, poz. 234).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2017 r., poz. 2440).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalno¬ści (PKD) (Dz.U. z 2004 r., nr 33, poz. 289).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2007 r., nr 251, poz. 1885).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działal¬ności (PKD) (Dz.U. z 1997 r., nr 128, poz. 829).
Samotnie wychowujący dziecko. 2020 (https://www.pit.pl/samotnie-wychowujacy-dziecko/).
Serwer klasyfikacji. GUS, Warszawa (https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/).
Sierosławski J. 2007. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z badań an¬kietowych zrealizowanych w Poznaniu w 2007 r. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa (https://www.poznan.pl/mim/s8a/raporty-i-analizy,doc,111/uzywanie-alkoholu-i-narkotykow-przez-mlodziez-szkolna-w-poznaniu-raport-z-badan-ankietowych-espad-2007,21029.html).
Sierosławski J. 2015. Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z z ogólnopol¬skich badań ankietowych zrealizowanych w 2015 r. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narko¬manii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neu¬rologii, Warszawa.
Sierosławski J., Bukowska B., Jabłoński P. 2007. Podłoże epidemiologiczne. [W:] Młodzież i narkotyki. Terapia i rehabilitacja. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa, s. 39–53.
Staszewska E. 2010. Pojęcie „osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy” w świetle ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zeszyty Prawnicze, 10/1: 233–246.
Sukiennik J. 2015. Karanie z mocy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z perspektywy wybranych teorii kary. Alcoholism and Drug Addiction, 28(4): 251–260.
Sytuacja na rynku pracy w województwie wielkopolskim w latach 2011–2014. 2016. Urząd Statystycz¬ny w Poznaniu, Poznań.
Teesson M., Degenhardt L., Hall W. 2005. Uzależnienia. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 1991 r., nr 80, poz. 350 z późn. zm.).