Słowa kluczowe
constitutional values
citizens’ rights
internal security
the rule of law
Jak cytować
Abstrakt
The article presents multifaceted considerations and results of analyses concerning the necessity to perceive the phenomenon of corruption through the prism of a gross violation of constitutional values, the principles of the rule of law and social justice. The main focus is on discussing civic rights that are effectively eradicated by corruption, at the same time emphasizing a holistic and systemic approach to understanding and interpreting specific processes and decisions confirmed in practice. At the beginning, it is explained why a broad research perspective should be adopted to understand the essence of corruption. An important argument supporting the correctness of the adopted approach are statements contained in the Government Program for Counteracting Corruption 2018–2020. Next, the most important constitutional values and civil rights are indicated, which are not respected and remain only in the declarative sphere as a result of corrupt practices. In order to prove the illusory nature and facade of certain provisions of the Polish Constitution, important statements contained in the judgments of the Constitutional Tribunal are quoted, and then these interpretations are analyzed in relation to real situations occurring in everyday reality. These problem issues are presented from the perspective of the constitutional principle of equality before the law, social justice and non discrimination. It is also noted in this regard that corruption activities are precisely the main factor leading to the division of citizens into two separate categories according to the way they are treated. Finally, it is mentioned that in the European Union ever greater emphasis is currently being placed on compliance with the rule of law. This problem is closely related to the need to understand the negative consequences of corruption as an element that undermines trust in the state, constitutional order and the rule of law.
Bibliografia
A Research Agenda for Study the Corruption, ed. by A. Mungiu-Pippidi, P.M. Heywood, Northampton 2020.
Albin-Lackey Ch., Corruption, Human Rights, and Activism: Useful Connections and Their Limits, „Justice and Economic Violence in Transition” 2014, vol. 5.
Andersen M.K., The Nexus of Corruption and Human Rights, „Seton Hall Journal of Diplomacy & International Relations” 2020, vol. 21, iss. 2.
Andersen M.K., Why Corruption Matters in Human Rights?, „Journal of Human Rights Practice” 2018, vol. 10, iss. 1.
Bałaban A., Więzi konstytucyjne w polskich ustawach zasadniczych, „Prawo i Więź” 2020, nr 2.
Bautista-Beauchesne N., Corruption and Anti-Corruption: A Folklore Problem?, „Crime, Law and Social Change” 2020, vol. 73.
Beco de G., Monitoring Corruption from a Human Rights Perspective, „The International Journal of Human Rights” 2011, vol. 15, iss. 7.
Bernarczyk M., Dostęp do list poparcia kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa jako przykład neutralizacji aksjologicznej Konstytucji RP, „Przegląd Prawa i Administracji” 2020, nr 1.
Bishara N., Hess D., Human Rights and a Corporation’s Duty to Combat Corruption, „Michigan Ross Scholl of Business Working Paper” 2013, no. 1226.
Bochnia K., Prawo do sądu, w: Konstytucyjne podstawy ochrony praw człowieka, pod red. R. Kopera, Katowice 2016.
Cardona L.A., Ortiz H., Vazguez D., Corruption and Human Rights: Possible Relations, „Human Rights Quarterly” 2018, vol. 40.
Castro A., Philips N., Ansari S., Corporate Corruption: A Review and an Agenda for Future Research, „Academy of Management Annals” 2020, vol. 14, iss. 2, https://doi.org/10.5465/annals.2018.0156.
Chmaj M., Równość wobec prawa, w: Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pod red. M. Chmaja, Warszawa 2008.
Corruption and Constitutionalism in Africa, ed. by Ch.M. Fombad, N. Steytler, Oxford 2020.
Croix D., Delavallade C., Democracy, Rule of Law, Corruption Incentives, and Growth, „Journal of Public Economic Theory” 2011, vol. 13, iss. 2.
Dimant E., Schulte T., The Nature of Corruption: An Interdisciplinary Perspective, „German Law Journal” 2016, vol. 17, special issue Ethical Challenges of Corrupt Practices.
Dincer O., Johnston M., Legal Corruption?, „Public Choice” 2020, no. 184.
Domadenik P., Prašnikar J., Svejnar J., Legal Corruption, Politically Connected Corporate Governance and Firm Performance, „Institute of Labor Economics Discussion Papers” 2014, no. 8321.
Dudek D., Konstytucja i zaufanie, „Przegląd Sejmowy” 2020, nr 1.
Dunal P., Mechanizm racjonalizowania i usprawiedliwiania korupcji. Rachunek ekonomiczny w konfrontacji z Kantowską moralnością, „Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego” 2014, nr 16.
Elak L., Uwarunkowania bezpieczeństwa Polski na przełomie XX i XXI wieku, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” 2020, nr 2.
Fernando M., Bandara R., Towards Virtuous and Ethical Organizational Performance in the Context of Corruption: A Case Study in the Public Sector, „Public Administration and Development” 2020, vol. 40, iss. 3.
Flisek K., Prawo do sądu i pojęcie wymiaru sprawiedliwości w perspektywie koncepcji merytorycznego orzekania sądów administracyjnych, „Forum Prawnicze” 2017, nr 6.
Frye T., Corruption and the Rule of Law, w: Russia After the Global Economic Crisis, ed. by A. Aslund, S. Guriev, A. Kuchins, Washington 2010.
Garlicki L., Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sądowy” 2016, lipiec–sierpień.
Gaughan A.J., James Madison, Citizens United, and the Constitutional Problem of Corruption, „American University Law Review” 2020, vol. 69, iss. 5.
Grabowski A., Naleziński B., Konstytucyjne prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu w państwie pozornie praworządnym, „Państwo i Prawo” 2020, z. 10.
Grochowski R., Demokracja a państwo prawa, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2008, nr 1.
Hasnas J., The Corruption of the Rule of Law, „Social Philosophy and Policy” 2019, vol. 35, iss. 2.
Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2006 r., Warszawa 2007.
Jamka B., Ekonomia dobra wspólnego – budowa nowego paradygmatu, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2014, nr 1.
Kiai M., Kuria A., The Human Rights Dimensions of Corruption: Linking the Human Rights Paradigm to Combat Corruption, „Journal of Global Ethics” 2008, vol. 4, iss. 3.
Kitler W., System ochrony państwa i jego porządku konstytucyjnego, „Wiedza Obronna” 2020, nr 2.
Klima M., Informal Politics in Post-Communist Europe: Political Parties, Clientelism and State Capture, London 2020.
Kmieciak Z., O stanie i wynikach dyskursu na temat ochrony praworządności w Polsce, „Przegląd Konstytucyjny” 2019, nr 4.
Kozhevnikov O.A., Karasev A.T., Savoskin A.V., The Role of the Constitutional Court of the Russian Federation in the Fight Against Corruption, Proceedings of the XIV European-Asian „The value of law” (EAC-LAW 2020), „Advances in Social Science, Education and Humanities Research” 2020, vol. 498.
Kozłowska M., Racjonalny prawodawca w świetle potrzeby przeciwdziałania korupcji w administracji publicznej przy pomocy norm prawa administracyjnego o charakterze prewencyjnym, „Przegląd Prawa i Administracji” 2020, nr 1.
Kozłowski M., Konstytucyjne przesłanki dostępu do służby cywilnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2016, nr 2.
Krastev I., Corruption, Anti-Corruption Sentiments, and the Rule of Law, w: Rethinking the Rule of Law After Communism, ed. by A. Czarnota, M. Krygier, W. Sadurski, Budapest–New York 2005.
Kruk M., Czy Konstytucja RP z 1997 roku mogła być lepsza?, „Przegląd Konstytucyjny” 2020, nr 2.
Lipowicz I., Dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017, z. 3.
Lubeńczuk G., Prawo równego dostępu do służby publicznej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia. Sectio G” 2017, nr 2.
Lubiewski P., Bezpieczeństwo państwa – reminiscencje, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2020, nr 34(1).
Luna-Pla I., Nicolas-Carlock J., Corruption and Complexity: A Scientific Framework for the Analysis of Corruption Networks, „Applied Network Science” 2020, vol. 5, https://doi.org/10.1007/s41109-020-00258-2.
Łętowska E., Czego uczą odpowiedzi na pytania prejudycjalne dotyczące polskiego wymiaru sprawiedliwości, „Palestra” 2020, nr 5.
Łętowska E., Prawo jako listek figowy albo etykieta, „Ekonomista” 2020, nr 2.
Łętowska E., „Równanie w dół” – zagrożenie państwa prawa. Polska Herostratesem czy katalizatorem?, „Przegląd Konstytucyjny” 2019, nr 4.
Łętowska E., Zajadło J., O wygaszaniu państwa prawa, Sopot 2020.
Maciejczyk R., Korupcja jako zagrożenie systemu bezpieczeństwa państwa, „Kwartalnik Policyjny” 2020, nr 1–2.
Maciel G.G., de Sousa L., Legal Corruption and Dissatisfaction with Democracy in the European Union, „Social Indicators Research” 2018, no. 140.
Maguchu P., Localizing the Human Rights-Based Approach to Fight Corruption: The Role of Ubuntu, „Cross-cultural Human Rights Review” 2020, vol. 2.
Maguchu P., Understanding Corruption and Human Rights, „Transitional Justice and Socio-Economic Rights in Zimbabwe” 2019, vol. 24.
Makowski G., Szykując grunt pod „wielką korupcję”. Działania (anty)korupcyjne władz w latach 2015–2019, Warszawa 2020.
Menzel M., Zjawisko korupcji w kontekście zmian ustrojowych w Polsce po 1989 roku, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2019, nr 3.
Mędrala M., Wyższe stanowiska w służbie cywilnej – uwagi na tle ostatnich nowelizacji, „Zarządzanie Publiczne” 2018, nr 1.
Michalak A., Dostęp do służby publicznej w świetle postanowień Konstytucji RP – wybrane zagadnienia, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 5.
Młynarska-Sobaczewska A., Dobro wspólne jako kategoria normatywna, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 2009, nr 69.
Moore S.A., In the Shadow of the Law: An Examination of Corruption and the Rule of Law in Armenia, „Boston University International Law Journal” 2013, vol. 31.
Musiałowicz E., Zagadnienie pracy i wynagrodzenia za pracę w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2014, z. 4.
Muszyński M., Pytanie prejudycjalne jako instrument wykładni prawa UE: istota, granice i możliwości kontroli, „Prokuratura i Prawo” 2020, nr 7–8.
Obszary przestępczości korupcyjnej w Polsce w latach 2018–2019, Warszawa 2020.
Ocieczek G., Zwalczanie przestępczości korupcyjnej na Ukrainie – analiza organów ochrony oraz wybrane case study (część I), „Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2020, nr 41.
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji – z upoważnienia prezesa Rady Ministrów – na zapytanie nr 7622 w sprawie objawów klientelizmu występującego w procesach decyzyjnych w Lubuskim Urzędzie Wojewódzkim, Warszawa, dnia 9 I 2015 r.
Pasculli L., Corruptio Legis: Law as a Cause of Systemic Corruption. Comparative Perspectives and Remedies also for the Post-Brexit Commonwealth, Proceedings of 6th Annual International Conference on Law, Regulations and Public Policy, Singapore 2017.
Pasculli L., The Corruption of the Law: The Effects of Lawmaking on Systemic Corruption, London 2021.
Peters A., Corruption and Human Rights, „Working Papers Series” 2015, no. 20.
Peters A., Corruption as a Violation of International Human Rights, „European Journal of International Law” 2018, vol. 29, iss. 4.
Pięta K., Nieetyczny wymiar korupcji, „Rozprawy Społeczne” 2019, nr 4.
Płońska A., Kilka uwag o zwalczaniu korupcji w świetle prawa europejskiego i międzynarodowego, „Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze” 2010, nr 1.
Prandecki K., Dobro wspólne a zrównoważony rozwój, „Optimum. Studia Ekonomiczne” 2016, nr 4.
Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym, Warszawa 2015.
Przywora B., Czy art. 32 Konstytucji RP (zasada równości) może stanowić samodzielny wzorzec kontroli w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną? Przyczynek don dyskusji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020, nr 7–8.
The Quiet Power of Indicators. Measuring Governance, Corruption and Rule of Law, ed. by E. Merry, K.E. Davis, B. Kingsbury, Cambridge 2015.
Safjan M., Prawo do skutecznej ochrony sądowej – refleksje dotyczące wyroku TSUE z 19.11.2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18, C-625/18, „Palestra” 2020, nr 5.
Samol S., Zmiana modelu służby cywilnej po nowelizacji ustawy o służbie cywilnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, z. 1.
Sekalala S., Masud H., Bosco R.T., Human Rights Mechanism for Anti-Corruption, Transparency and Accountability: Enabling the Right to Health, „Global Health Action” 2020, vol. 13.
Słodowa-Hełpa M., Odkrywanie na nowo dobra wspólnego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2015, nr 3.
Sprawozdanie na temat praworządności z 2020 r. Rozdział dotyczący sytuacji w zakresie praworządności w Polsce, Komisja Europejska, Bruksela, 30 IX 2020 r.
Sprawozdanie z realizacji „Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018–2020” w 2019 roku, Warszawa 2020.
Strzelczyk K., Dobro wspólne jako naczelna zasada Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2009, nr 1–2.
Szmulik B., Ocena zgodności z Konstytucją RP przepisów ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz ustawy o działach administracji rządowej, „Zeszyty Prawnicze BAS” 2019, nr 4.
Ślusarczyk M., Nienormalna normalność, czyli korupcja w odbiorze społecznym, w: Polskie, rosyjskie i ukraińskie doświadczenia samorządności terytorialnej i walki z korupcją, pod red. A. Osierdy, Bielsko-Biała 2012.
Tkaczyk E., Konstytucyjne prawo do sądu jako jedna z najważniejszych gwarancji praw człowieka w państwie demokratycznym. Aspekt teoretyczny, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2017, nr 2.
Trybunał Konstytucyjny na straży wartości konstytucyjnych 1986–2016, pod red. R. Piotrowskiego, A. Szmyta, Warszawa 2017.
Trzciński J., Rzeczpospolita Polska dobrem wspólnym wszystkich obywateli, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018, z. 1.
Tuleja P., Ustrojowe znaczenie uchwały SN z 23.01.2020 r., „Państwo i Prawo” 2020, z. 10.
Uliasz J., Prawne aspekty zwalczania korupcji politycznej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011, nr 1.
Uslaner E.M., Corruption, Inequality, and the Rule of Law, Cambridge 2008.
Vazgues A.S. de Viteri, Bjornskov Ch., Constitutional Power Concentration and Corruption: Evidence from Latin America and the Caribbean, „Constitutional Political Economy” 2020, vol. 31.
Vergara C., Systemic Corruption. Constitutional Ideas for an Anti-Oligarchic Republic, Princeton 2020.
Walczak W., Instrumentalne wykorzystywanie władzy sędziowskiej po wyroku TSUE – wieloaspektowa analiza legalnej korupcji, „Studia Prawa Publicznego” 2020, nr 2.
Walczak W., Korupcja jako sieć wpływów, powiązań i zależności, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2018, nr 19.
Walczak W., Korupcja – ujęcie prakseologiczne i ekonomiczne, „Policja. Kwartalnik Kadry Kierowniczej Policji” 2019, nr 2.
Walczak W., Legalna korupcja metodą zapewniania korzyści majątkowych i osobistych, „Annales Universitatis Cracoviensis. Studia de Securitate” 2020, nr 1.
Walczak W., Przestępstwa korupcyjne a legalna korupcja – aspekty ekonomiczne i prawne, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2019, nr 21.
Winczorek P., Czy zmieniać Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997?, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004, z. 3.
Wnuk M., Krak K., Żelewski M., Świadomość ryzyka korupcji i zmowy przetargowej w zamówieniach publicznych, Warszawa 2018.
Zimelis A., Corruption Research: A Need for an Integrated Approach, „International Area Studies Review” 2020, https://doi.org/10.1177/2233865920926778.
Zimoń K., Międzynarodowe i europejskie podejście do zapobiegania i zwalczania korupcji. Wybrane zagadnienia, „Kwartalnik Policyjny” 2019, nr 4.
Ziółkowski M., Niezależność jako istota prawa do sądu? Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2019 r., III PO 7/18, „Przegląd Konstytucyjny” 2020, nr 3.
Zubik M., Przegląd orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego regulacji antykorupcyjnych III RP, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2005, nr 1–2.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Waldemar Walczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.