Słowa kluczowe
śmierć
raj
czyściec
piekło
współczesność
Jak cytować
Abstrakt
Śmierć jest elementem ludzkiego życia, którego nie da się usunąć. Jak kiedyś, tak i obecnie, zmusza ludzi do stawiania wielu pytań o jej przyczynę, następstwa, naturę, a także o to, jak można się do niej przygotować. Odpowiedzią na ostatnie pytanie były w historii ludzkości dzieła o sztuce umierania, które powstawały przede wszystkim w średniowieczu.
Ponieważ ludzie umierają i dzisiaj, zauważa się potrzebę opracowania „nowej sztuki umierania” odpowiadającej mentalności współczesnego człowieka. Pierwszym krokiem jest przeanalizowanie, czy i w jakiej mierze mogą w tym pomóc teksty średniowieczne. Celem niniejszego artykułu jest analiza jednego z takich utworów, autorstwa J. Gersona, pt. De arte moriendi w świetle współczesnej eschatologii.
W pierwszym rozdziale zostają omówione rzeczy ostateczne człowieka opisane przez Gersona, czyli: śmierć, raj, czyściec, piekło. W drugim rozdziale przedstawia się, w jaki sposób naucza o nich Międzynarodowa Komisja Teologiczna w dokumencie pt. Aktualne problemy eschatologii (1992 r.). Rozdział trzeci jest próbą porównania eschatologii obu tekstów.Bibliografia
Ars moriendi ars vivendi ars educandi, red. Z. Rudnicki, Poznań 2012.
Bartoszewski K., Zbiciak J., Ars moriendi, w: Encyklopedia katolicka, red. F. Gryglewicz i in., Lublin 1973, t. 1, kol. 950-951.
Bartoszewski L., Zanim nadejdzie śmierć... czyli ars bene moriendi, Gdańsk 2015.
Baumgartner K. i in., Ars moriendi, w: Leksikon für Theologie und Kirche, red. W. Kasper i in., Freiburg–Basel–Rom–Wien 19933, t. 1, kol. 1035-1038.
Bellarmin R., De arte bene moriendi, tekst angielski zob: https://archive.org/details/theartofdyingwel00belluoft [dostęp: 03.04.2017].
Berthier J., Metoda asystowania umierającym (1891), tłum. W. Biedrzycki, Górka Klasztorna 2015.
Biedrzycki W., Przy łożu śmierci. „Metoda towarzyszenia umierającym” ks. Jana B. Berthiera, w: Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, red. M. Machinek, Biblioteka Wydziału Teologii 17, Olsztyn 2003, s. 257-267.
Capranica D., Speculum artis bene moriendi, w: M. Włodarski, Trzy traktaty o sztuce umierania, Kraków 2015, s. 121-212.
Gerson J., De arte moriendi, przekład i opracowanie M. Włodarski, w: M. Włodarski, Trzy traktaty o sztuce umierania, Kraków 2015, s. 43-62.
Hausberger K., Johannes Chalier Gerson, w: Leksikon für Theologie und Kirche, red. W. Kasper i. in., Freiburg–Basel–Rom–Wien 19963, t. 5, kol. 909-910.
Liguori A., Przygotowanie do śmierci, tłum. J. Serafin, Kraków 2016.
Machinek M., Czy umieranie jest sztuką? O chrześcijańskiej „ars moriendi”, w: Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, red. M. Machinek, Biblioteka Wydziału Teologii 17, Olsztyn 2003, s. 241-255.
Machinek M., Śmierć w dyspozycji człowieka. Wybrane problemy etyczne u kresu ludzkiego życia, Bibliotek Wydziału Teologii 22, Olsztyn 20042.
Machinek M., Towarzyszyć w ostatniej drodze. „Metoda asystowania umierającym” ks. Jana Berthiera a współczesna troska o umierających, w: Cor unum et anima una, red. A.J. Sobczyk, Pelplin 2009, s. 79-94.
Manser J., „Wer mich zum Freunde hat, dem kann’s nicht fehlen”. Versuch einer spirituellen Theologie zur Ars moriendi heute, w: Erwägungen zur Kunst des Sterbens, red. H. Wagner, T. Kruse, Quaestiones Disputatae 118, Freiburg–Basel–Wien 1989, s. 69-98.
Mateusz z Krakowa, Ars moriendi ex variis scripturarum sententiis collecta, w: M. Włodarski, Trzy traktaty o sztuce umierania, Kraków 2015, s. 63-120.
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Aktualne problemy eschatologii (1992), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1990_problemi-attuali-escatologia_pl.html [dostęp: 03.04.2017].
Misiurek J., „Ars moriendi” – sztuka umierania, w: Cierpienie i śmierć, red. A. Nowak, Homo Meditans 13, Lublin 1992, s. 231-244.
Müller G.L., Dogmatyka katolicka, tłum. W. Szymona, Kraków 2015.
Nitrola A., Trattato di escatologia. II. Pensare la venuta del Signore, Cinisello Balsamo (Milano) 2010.
Pieńkowska-Wyżyńska B., Sztuka dobrego umierania, Kraków 2015.
Pisula R., Odpusty w Misterium Kościoła. Źródła, natura, praktyka, Poznań 2001.
Ratzinger J., Introduzione, w: Congregazione per la Dottrina della Fede, Temi attuali di escatologia, Vaticano 2000, s. 9-17.
Rolfes H., Ars moriendi. Eine Sterbekunst aus der Sorge um das ewige Heil, w: Ars moriendi. Erwägungen zur Kunst des Sterbens, red. H. Wagner, T. Kruse, Quaestiones Disputatae 118, Freiburg–Basel–Wien, 1989, s. 15-44.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).