Abstrakt
Odnoszący wyjątkowe sukcesy misyjne jezuici działali także w północnym Meksyku, na obszarze dziś określanym jako pustynia Sonora, obejmującym meksykański stan Sonora i amerykański stan Arizona. Na początku XVIII wieku coraz liczniejsi niemieckojęzyczni jezuici przybywali do pracy nad głoszeniem słowa Bożego w szerokiej sieci placówek założonych przez pionierskiego misjonarza Eusebia Kino (zm. 1711). Badali także usilnie to terytorium, pozostawiając liczne relacje dotyczące ich osiągnięć. Zostali usunięci ze swych misji w 1767 roku (powszechna kasata nastąpiła w 1773), ale zdążyli odnieść duże sukcesy w pracy z ludnością rodzimą. Ich sprawozdania okazują się wysoce interesujące jako historyczne, antropologiczne, religijne i naukowe dokumenty, szczególnie ważne dla historii misji.
Bibliografia
Allgemeine deutsche Biographie (in print and online at: http://www.deutsche-biographie.de/index.html)
Allerhand So Lehr-als Geist-reiche Brief / Schrifften und Reis-Beschreibungen / Welche von denen Missionariis der Gesellschafft Jesu Aus Beyden Indien / und andern Über Meer gelegenen Laendern / Seit An. 1642. biß auf das Jahr 1726 in Europa angelangt seynd. Jetzt zum erstenmal Theils aus Handschrifftlichen Urkunden / theils aus denen Französischen Lettres Edifiantes verteutscht und zusammen getragen, von Joseph Stöcklein (Fortgesetzt von Petrus Probst und Franciscus Keller), Augsburg–Graz: In Verlag Philips / Martins / und Joh. Veith seel. Erben, 1725-1758. [All Kinds of Instructive and Intelligent Letters, Tracts, and Travelogues Which Had Been Written and sent to Europe by Missionaries of the Society of Jesus in Both Indies and in Other Countries Situated Overseas from 1642 to 1726; Now for the First Time Translated and Compiled to Some Extent From Handwritten Documents, to Another Extent from the French Lettres Edifiantes].
Classen A., Early History of the Southwest Through the Eyes of German-Speaking Jesuit Missionaries: A Transcultural Experience in the Eighteenth Century, Lanham, Boulder, et al.: Lexington Books, 2013.
Classen A., España a través del prisma alemán: perspectivas del Medievo y la primera Modernidad e investigaciones imagológicas, in: Viajes y viajeros entre ficción y realidad: Alemania – España, ed. B. Raposo Fernández, I. García Wistädt, Valencia: Universitat de València, 2009, p. 41-59.
Classen A., The Letters of the Swiss Jesuit Missionary Philipp Segesser (1689-1762): An Eyewitness to the Settlement of Eighteenth-Century Sonora (Pimería Alta), ed. and trans. A. Classen, [Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, Occasional Series, 5], Tempe: Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, 2012.
Classen A., The Scientific, Anthropological, Geological, and Geographic Exploration of Northern Mexico by Eighteenth-Century German Jesuit Missionaries: A Religious and Scientific Network of Multilingual Writers. With a Focus on Johann Nentuig and Marcus Antonius Kappus, “Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung” 122.1 (2014), p. 40-61.
Conwell J.F., SJ, Impelling Spirit: Revisiting a Founding Experience: 1539. Ignatius of Loyola and His Companions, Chicago: Loyola Press, 1997.
Deutsche Jesuitenmissionäre des 17. und 18. Jahrhunderts: Ein Beitrag zur Missionsgeschichte und zur deutschen Biographie, [Ergänzungshefte zu den “Stimmen aus Maria-Laach,” 74], Freiburg i. Br.: Herder, 1899.
Duhr B., SJ, Deutsche Auslandssehnsucht im 18. Jahrhundert: Aus der überseeischen Missionsarbeit deutscher Jesuiten [Schriften des Deutschen Auslands-Instituts. A: Kulturhistorische Reihe, 20], Stuttgart: Ausland und Heimat, 1928.
El saber de los jesuitas: historias naturales y el Nuevo Mundo, ed. L. Millones Figueroa, D. Ledezma, [Textos y estudios coloniales y de la independencia, 12], Frankfurt a. M.: Vervuert; Madrid: Iberoamericana, 2005.
Haley J.L., Apaches: A History and Culture Portrait, Norman, OK: University of Oklahoma Press, 1997.
Haub R., Die Geschichte der Jesuiten, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 2007.
Hausberger B., Für Gott und König: die Mission der Jesuiten im kolonialen Mexiko, [Studien zur Geschichte und Kultur der iberischen und iberoamerikanischen Länder, 6], Vienna: Verlag für Geschichte und Politik; Munich: R. Oldenbourg, 2000.
Hausberger B., Jesuiten aus Mitteleuropa im kolonialen Mexiko: Eine bio-bibliographie, Vienna: Verlag für Geschichte und Politik; Munich: R. Oldenbourg Verlag, 1995.
http://epicworldhistory.blogspot.com/2012/06/franciscans-in-americas.html [online 20.10.2014].
http://www.jesuit.org.au/files/docs/our-community/our-story/the-history-of-the-jesuits-in-australia.pdf [online 20.10.2014].
Ignatianisch: Eigenart und Methode der Gesellschaft Jesu, ed. M. Sievernich, SJ, G. Switek, SJ, Freiburg i.Br., Basel, and Vienna: Herder, 1990.
Jesuitische Musik- und Theaterpraxis im kolonialen Amerika, ed. Ch. Storch (forthcoming).
Lacouture J., Jesuits: A Multibiography, Washington, DC: Counterpoint, 1995.
Letson D., Higgins M., The Jesuit Mystique, Toronto: Macmillan, 1995.
Mitchell D., The Jesuits: A History, London: Macdonald Futura Publishers, 1980.
Och J., Nachrichten von verschiedenen Ländern des Spanischen Amerika, ed. Ch. Gottlieb von Murr, p. 2, Halle: Joh. Christian Hendel, 1809.
Ortega Urquidi J., Apaches del Desierto, Mexico City: Impresora Pena Santa, 2011.
Paintner U., ‘Des Papsts neue Creatur’: Antijesuitische Publizistik im deutschsprachigen Raum (1555-1618), [Chloe, Beihefte zum Daphnis, 44], Amsterdam and New York: Editions Rodopi, 2011.
Pfefferkorn I., Beschreibung der Landschaft Sonora samt andern merkwürdigen Nachrichten von den inneren Theilen Neu=Spaniens und Reise aus Amerika bis in Deutschland, vol. 2, Cologne: Langenscheu Buchhandlung, 1795 [reprint: ed. I. Schröder, Beiträge zur Forschungsgeschichte, Bonn: Holos, 1996].
Polzer Ch.W., SJ, Kino: A Legacy. His Life, His Works, His Missions, His Monuments, Tucson, AZ: Jesuit Fathers of Southern Arizona, 1998.
Reff D.T., Plagues, Priests, and Demons: Sacred Narratives and the Rise of Christianity in the Old World and the New, Cambridge and New York: Cambridge University Press, 2005.
Schmuck H., Philipp Segesser, SJ (1689-1762): Exemplarische Biographie eines mitteleuropäischen Missionars in Nueva España, [Mainzer Studien zur Neueren Geschichte 11], Frankfurt a. M.: Peter Lang, 2004.
Schroth R.A., SJ, The American Jesuits: A History, New York–London: New York University Press, 2007.
Stark R., How the West Won: The Neglected Story of the Triumph of Modernity, Wilmington, DE: ISI Books, 2014.
The Mercurian Project: Forming Jesuit Culture 1573-1580, ed. Th.M. McCoog, SJ, [Biblioteca Instituti Historici Societatis Jesu, 55], St. Louis, MO, and Rome-Prati: The Institute of Jesuit Sources, 2004.
Worcester D.E., The Apaches: Eagles of the Southwest, [Civilization of the American Indian Series, 149], Norman, OK: University of Oklahoma Press, 1979.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Albrecht Classen
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
PRACE PUBLIKOWANE W CZASOPIŚMIE DOSTĘPNE SĄ NA LICENCJI CREATIVE COMMONS:
Przed 2006 do wszystkich tekstów opublikowanych prawa autorskie są zastrzeżone.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów ze zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Annales Missiologici Posnanienses udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) oraz zezwalają na sublicencje na tych samych warunkach.
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2021 roku w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w latach 2006-2020 w Annales Missiologici Posnanienses pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).