Słowa kluczowe
post-Gothic style
early modern architecture
Wielkopolska
church foundations
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 362
Liczba pobrań: 361
Abstrakt
The paper is a monograph of the churches founded by the Doliwita Rozdrażewski family, which make a significant percent of the total number of churches built in the region of Wielkopolska at the turn of the 17thcentury. Those churches, constructed under the supervision of Hieronim, Archbishop of Włocławek, and the Poznań Chamberlain Jan, have not been analyzed by scholars, and some of them have not been even mentioned in scholarly publications. The analysis presented in the paper allows one to consider the churches founded by the Rozdrażewski family in the context of the architecture of the region, Poland, and the neighboring countries. The features of the period, as well as a religious controversy among the family members, made it possible to approach a number of problems connected to contemporary artistic changes, such as the so-called “gothic style around 1600,” relations between Protestant and Roman Catholic architecture, and claims about the purposeful “archaism” of the architecture of the period, emulating the Romanesque or the Gothic style. Responding to the research postulates formulated by other scholars, the author proposed a new term, “early modern Gothic,” coined to replace other, ambiguous terms referring to the architecture of those times. Moreover, he proposed an innovative way of interpreting Gothic architecture of the early modern period, based on following its transformations from the end of the Middle Ages till the turn of the 17thcentury, which results in a claim that Gothic architecture continued until then.
Bibliografia
Adamski J., Uwaga na temat datowania kaplic przy farze w Nowym Mieście nad Wartą, w: Sztuka w Wielkopol-sce, red. M. Błaszczyński, B. Górecka, M. Górecki, A. Paradowska, Poznań 2013, s. 22–31
Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, Acta Visitationum 53, 1790
Chrzanowski T., „Neogotyk około 1600” – próba interpretacji, w: Sztuka około roku 1600. Materiały Sesji SHS, Lublin, listopad 1972, Warszawa 1974, s. 75−112
Chrzanowski T., Czyżby spuścizna po katedrze płockiej?, w: Nobile claret opus. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi, red. L. Kalinowski et al., Wrocław 1998, s. 243−252
Czyżewski K.J., M. Walczak, O średniowiecznych wzorach nowożytnych kościołów z kaplicami „in modum crucis” na ziemiach Rzeczypospolitej, w: Sztuka dawnej ziemi chełmińskiej i województwa bełskiego, red. P. Krasny, Kraków 1999, s. 25−49
Dobrowolski T., Sztuka polska, Kraków 1974
Dworzaczkowa J., Bracia czescy w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku, Warszawa 1997
Dworzaczkowa J., Kowalska H., [hasło:] Rozdrażewski (Rozrażewski) Jan h. Doliwa, w: Polski Słownik Biograficzny, 1989−1991, 31, s. 371−373
Gmiterek H., Bracia czescy a kalwini w Rzeczypospolitej. Połowa XVI – połowa XVII wieku. Studium porów-nawcze, Lublin 1987
Gryglewski P., De sacra antiquitate. Odwołania do przeszłości w polskiej architekturze sakralnej XVI wieku, Warszawa 2012
Gryglewski P., Oddziaływanie nowożytnej katedry płockiej na przemiany w polskiej architekturze sakralnej w XVI w. – uwag kilka, w: Sztuka Polski środkowej – studia, t. V, red. K. Stefański, P. Gryglewski, Łódź 2011, s. 27−47
Grzybkowski A., Gotycka architektura murowana w Polsce, Warszawa 2014
Günther H., Die ersten Schritte in die Neuzeit. Gedanken zum Beginn der Renaissance nördlich der Alpen, w: Wege zur Renaissance. Beobachtungen zu den Anfängen neuzeitlicher Kunstauffasung im Rheinland und in den Nachbargebieten um 1500, red. N. Nussbaum, Köln 2003, s. 30−87
Harasimowicz J., Treści i funkcje ideowe sztuki śląskiej reformacji. 1520−1650, Wrocław 1986
Harasimowicz J., Fundacje sakralne różnowierczej szlachty polskiej w XVI i XVII wieku, w: Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i w epoce nowożytnej, red. E. Opaliński, T. Wiśnicz, Warszawa 2000, s. 142−153
Hipp H., Studien zur „Nachgotik” des 16. und 17. Jahrhunderts in Deutschland, Böhmen, Österreich und der Schweiz, Tübingen 1979
Jakimowicz T., Sztuka renesansu i manieryzmu. Architektura, w: Dzieje Wielkopolski, t. 1, red. J. Topolski, Poznań 1969
Jurkowlaniec G., Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki, Wrocław 2008
Kajzer L., Wieże zamków Prowincji wielkopolskiej, w: Archeologia Historica Polonia, t. 12, Toruń 2002, s. 47−71
Kohte J., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. 3, Berlin 1898
Konieczka-Śliwińska D., Dzieje Margonina w Dobie Staropolskiej, w: Dzieje Margonina, red. K. Rzepa, Poznań 2002, s. 27−51
Kossowski A., Protestantyzm w Lublinie i na Lubelszczyźnie w XVI−XVII w., Lublin 1933
Kowalska H., [hasło:] Rozdrażewski (Rozrażewski) Hieronim h. Doliwa, w: Polski Słownik Biograficzny, 1989−1991, 31, s. 355−365
Kowalski J., Gotyk wielkopolski, Poznań 2010
Kozierowski S., Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej Archidiecezji Poznańskiej, Poznań 1935
Krasny P., Zbór kalwiński w Oksie. Przyczynek do badań nad formą centralną w polskiej architekturze sakralnej XVI wieku, w: Magistro et Amico amici discipulique. Lechowi Kalinowskiemu w osiemdziesięciolecie urodzin, red. J. Gadomski, Kraków 2002, s. 271−281
Krasny P., „Jestem katolikiem a nie papistą”. Świadomość konfesyjna fundatorów a problem prowincjonalizmu architektury sakralnej w Europie środkowej około roku 1600, w: Centrum, prowincje, peryferia. Wzajemne relacje w dziejach sztuki, red. P. Gryglewski, K. Stefański, R. Wróbel, Łódź 2013, s. 69−91
Krotoski K., Dzieje miasta Krotoszyna. Część pierwsza: Miasto Krotoszyn i jego dziedzice za czasów polskich (od 1415 do 1779), Krotoszyn 1930
Kubiček A., Betlemská kaple, Praha 1953
Kujawski W., [hasło:] Rozdrażewski (Rozrażewski) Nowomiejski Jan h. Doliwa, w: Polski Słownik Biograficzny, 1989−1991, 31, s. 373−374
Kurzej M., Kościół parafialny pw. św. Małgorzaty Antiocheńskiej w Zborowie na Szaryszu. Przyczynek do dyskusji nad zjawiskiem postgotyku w Europie Środkowej, „Modus. Prace z Historii Sztuki” 2005, 5, s. 5−22
Kurzej M., Jan Wolff. Monografia architekta w świetle analizy prefabrykowanych elementów dekoracji sztukatorskich, Kraków 2009
KZP III, Województwo kieleckie: 7. Powiat opatowski, red. J.Z. Łoziński, B. Wolff, 1959
KZSP XI, Województwo bydgoskie: 1. Powiat aleksandrowski, oprac. J. Frycz, T. Chrzanowski i M. Kornecki, 1969
Bydgoszcz i okolice (d. pow. bydgoski), oprac. T. Chrzanowski i M. Kornecki oraz T. Juraszowie, 1977
Powiat świecki, oprac. T. Chrzanowski i T. Żurkowska, 1970
Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezyi poznańskiej, t. 2, Poznań 1859
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Mittelalterliche Architektur in Polen. Romanische und gotische Baukunst zwischen Oder und Weichsel, t. 2, red. C. Herrmann, D. von Winterfeld, Petersberg 2015
Panofsky E., Das erste Blatt aus dem „Libro” Giorgio Vasaris. Eine Studie über die Beurteilung der Gotik in der italienischen Renaissance (mit einem Exkurs über zwei Fassadenprojekte Domenico Beccafumis), „Städel-Jahrbuch” 1930, 6, s. 26−72
Rousteau-Chambon H., Le gothique des Temps modernes. Architecture religieuse en milieu urbain, Paris 2003
Samek J., Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa 1 poł. XVII wieku, „Foliae Historiae Atrium” 1968, 5, s. 71−130
Schmidt M., Reverentia und Magnificentia. Historizität in der Architektur Süddeutschlands, Österreichs und Böhmens vom 14. bis 17. Jahrhundert, Regensburg 1999
Schock-Werner B., Die Bauten im Fürstbistum Würzburg unter Julius Echter von Mespelbrunn. Struktur, Orga-nisation, Finanzierung und künstlerische Bewertung, Regensburg 2005
Sokołowski M., G. Worobjew, J.S. Zubrzycki, Kościoły i cmentarze warowne w Polsce, „Sprawozdanie Komisji Historii Sztuki” 1905, 7, s. 481−528
Zaucha T., Tradycja gotycka w architekturze sakralnej ziem ruskich Korony, Kraków 2015
Licencja
Prawo autorskie regulowane jest oświadczeniem autora przygotowanym przez Wydawnictwo Naukowe UAM a od nr XXVIII także umową licencyjną na publikację online zawartą pomiędzy Autorem i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza. Autorzy ponoszą odpowiedzialność za oryginalność zamieszczanego materiału tekstowego oraz regulację praw autorskich dotyczących materiałów ilustracyjnych. W przypadku, gdy materiały pochodzą od redakcji – odpowiedzialność ponosi redakcja czasopisma.
Ten utwór dostepny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.