Abstrakt
During the long nineteenth century, the Royal Academy of Fine Arts of Antwerp – just like many other art schools in this period – assembled a collection of some 500 plaster casts after ancient and modern sculptures, which played an essential role in the education of young art students. The creation of such collections went in parallel with the blossoming of cast museums all over Europe, as well as the emergence of a large-scale exchange network set up to facilitate the international dissemination of plaster casts. However, in contrast to cast museums, which brought together masterpieces of classical Western sculpture in order to contribute to the aesthetic edification of the public, the cast collections of art academies had a more pragmatic and didactic function. This article focuses on cast collections at art academies, and how the formation and functioning of such collections related to broader educational concepts and practices at these schools. Taking the collection of plaster casts at the Royal Academy of Fine Arts of Antwerp as a case study, we will trace the various actors, methods and strategies employed to create the collection, uncover how the collection related to the artistic idea(l)s expressed in the educational programme of that institution, and discuss how and where it was located and displayed. Based on the rich archives of the academy, it examines a broad range of different sources, including purchase lists, inventories and correspondence concerning the formation of the collection, as well as floor plans, photographs and original drawings attesting to the location and use of the casts. It traces the provenance of the objects, analyzes the profiles of the individuals and institutions involved in creating the collection, and identifies to what extent and how creative repurposing played a role in the collection’s functioning. The article argues how cast collections formed by art academies – in addition to representing the art historical canon of a given place or period – are an important reflection of the didactic practices, aesthetic priorities and, above all, the creative encounters that distinguish these institutions from the purposes of the public (cast) museum.
Bibliografia
Alexandridis A., and L. Winkler-Horaček, eds. Destroy the Copy. Plaster Cast Collections in the 19th–20th Centuries: Demolition, Defacement, Disposal in Europe and Beyond, Berlin 2022 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110757965
Baedeker K., Belgien und Holland. Handbuch für Reisende, Koblenz 1868
Baedeker K., Belgique et Hollande y compris Le Luxembourg. Manuel du voyageur, Leipzig 1894
Baker M., “The Reproductive Continuum. Plaster Casts, Paper Mosaics and Photographs as Complementary Modes of Reproduction in the Nineteenth-Century Museum”, in: Plaster Casts. Making, Collecting and Displaying from Classical Antiquity to the Present, edited by R. Frederiksen and E. Marchand, Berlin 2010, pp. 485–500 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110216875.485
Bauer J., “Gipsabgüsse zwischen Museum, Kunst und Wissenschaft. Wiener Abguss-Sammlungen im späten 19. Jahrhundert”, in: Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, edited by Ch. Schreiter, Berlin 2012, pp. 273–290
Betite S., “Dessiner d’après la bosse à Lyon”, In Situ. Revue des patrimoines 2021, 43, DOI: https://doi.org/10.4000/insitu.28732
Bilbey D., and M. Trusted, “‘The Question of Casts’. Collecting and Later Reassessment of the Cast Collections at South Kensington”, in: Plaster Casts. Making, Collecting and Displaying from Classical Antiquity to the Present, edited by R. Frederiksen and E. Marchand, Berlin 2010, pp. 463 484 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110216875.463
Catalogue du Musée d’Anvers, Antwerp 1857
Catalogue du Musée d’Anvers, Antwerp 1890
Compton M., “The Architecture of Daylight”, in: Palaces of Art. Art Galleries in Britain 1750–1990, edited by G. Waterfield, London 1991, pp. 37–47
Conscience H., Hoe men schilder wordt: Eene ware geschiedenis van eenen schilder die nog leeft, Antwerp 1843
De Bodt S., “De Antwerpse academie in een veranderende kunstwereld. Hoe het twee grote Nederlandse kunstenaars en hun collega’s in de 19de eeuw aan de Antwerpse academie verging”, in: Contradicties. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen 2013–1633, edited by J. Pas, N. Dockx, E. De Bruyn, and C. Broeckaert, Ghent 2013, pp. 203–215
De Jong L., S. Beele, and E. Joos, Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Een geschiedenis 1810–2007, Oostkamp 2008
Dierckx K., “Volgens de regels van de kunst. De Prix de Rome (1819–1921) als nationale prestigewedstrijd en hoogmis van het kunstacademische conventionalisme”, in: Contradicties. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen 2013–1633, edited by J. Pas, N. Dockx, E. De Bruyn, and C. Broeckaert, Ghent 2013, pp. 173–184
Frederiksen R., and E. Marchand, eds. Plaster Casts. Making, Collecting and Displaying from Classical Antiquity to the Present. Plaster Casts, Berlin 2010 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110216875
Glassée J., “Van collectioneur naar donateur. Florent van Ertborn (1784–1840) en de betekenissen van een schilderijenverzameling”, in: 500 jaar verzamelen in Antwerpen. Een passioneel verhaal, edited by H. Van de Velde and N. Van Hout, Leuven 2013, pp. 130–145
Haskell F. and N. Penny, Taste and the Antique, New Haven/London 1981
Helfrich M., and Chr. Haak, eds. Casting. Ein analoger Weg ins Zeitalter der Digitalisierung? Ein Symposium zur Gipsformerei der Staatlichen Museen zu Berlin, Heidelberg 2016, available online: <https://books.ub.uni-heidelberg.de/index.php/
arthistoricum/catalog/book/536> [accessed: November 22, 2023]
Joly-Parvex M., “Des écoles d’art académiques aux écoles d’art. Des collections et des lieux, un patrimoine à valoriser”, In Situ. Revue des patrimoines 2021, 43, DOI: https://doi.org/10.4000/insitu.28556
Lampo J., Een tempel bouwen voor de muzen. Een korte geschiedenis van de Antwerpse Academie (1663–1995), Antwerp 1995
Le Breton E., E. Schwartz, and A. Thomine-Berrada, “Des modèles au service de la création francaise (XVIIe–XXe siècle). Autour de l‘histoire des moulages de l’école des beaux-arts / Models of French Creation (17th–20th century). The History of Plaster Casts at the École des Beaux-Arts”, in: Sculptures infinies. Des Collections de moulages à l’ère digitale / Infinite Sculpture. From the Antique Cast to the 3D Scan, edited by P. Curtis, Paris 2019, pp. 46–63
Lending M., Plaster Monuments. Architecture and the Power of Reproduction, Princeton, N.J. 2017
Lock L.E., “Picturing the Use, Collecting and Display of Plaster Casts in Seventeenthand Eighteenth-Century Artists’ Studios in Antwerp and Brussels”, in: Plaster Casts. Making, Collecting and Displaying from Classical Antiquity to the Present, edited by R. Frederiksen and E. Marchand, Berlin 2010, pp. 251–268 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110216875.249
Loir Ch., L’émergence des beaux-arts en Belgique. Institutions, artistes, public et patrimoine (1773–1835), Brussels 2004
Marchand E., “Apostles of Good Taste? The Use and Perception of Plaster Casts in the Enlightenment”, Journal of Art Historiography 2021, 25,
Montens V., “La création d’une collection nationale de moulages en Belgique. Du musée des Plâtres à la section d’Art monumental des Musées royaux des arts décoratifs et industriels à Bruxelles”, In Situ. Revue des patrimoines 2016, 28, DOI: https://doi.org/10.4000/insitu.12564
Montens V., Les moulages des Musées royaux d’Art et d’Histoire. Histoire de la collection et de l’atelier des reproductions en plâtre, Brussels 2008
Moortel P. van de, “‘Een schild tegen de modes en de slechte smaak.’ Mattheus Van Brée en de vernieuwing van het 19de-eeuwse kunstonderwijs”, in: Contradicties. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen 2013–1633, edited by
J. Pas, N. Dockx, E. De Bruyn, and C. Broeckaert, Ghent 2013, pp. 155–172
Müller U., “Private verzamelaars en het ontstaan van een cultuur van kunstschenkingen in negentiende-eeuws Antwerpen”, in: 1818–2018. Schenkingen aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen, by L. De Jong and N. Schrijvers, Tielt 2020, pp. 38–50
Nichols K., Greece and Rome at the Crystal Palace. Classical Sculpture and Modern Britain, 1854–1936 Oxford 2015 DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199596461.001.0001
Notice des tableaux exposés au Musée d’Anvers, Antwerp 1817
Nys L., De intrede van het publiek. Museumbezoek in België 1830–1914, Leuven 2012
Pas J., N. Dockx, E. De Bruyn, and C. Broeckaert, eds. Contradicties. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen 2013–1633, Ghent 2013
Patterson A., and M. Trusted, The Cast Courts, London 2018
Payne E.M., “Casting a new canon. Collecting and treating casts of Greek and Roman sculpture, 1850–1939”, The Cambridge Classical Journal 2019, 65, pp. 113–149 DOI: https://doi.org/10.1017/S1750270519000034
Rionnet F., L’atelier de moulage du Musée du Louvre. 1794–1928, Paris 1996
Sancho Lobis V., “Rubens, the Antique, and Originality Redrawn”, in: Das Originale der Kopie. Kopien als Produkte und Medien der Transformation von Antike, edited by T. Bartsch, M. Becker, H. Bredekamp, and Ch. Schreiter, Berlin 2010, pp. 249–268 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110225457.3.249
Schreiter Ch., “Competition, Exchange, Comparison. Nineteenth-Century Cast Museums in Transnational Perspective”, in: The Museum Is Open. Towards a Transnational History of Museums, 1750–1940, edited by A. Meyer and B. Savoy, Berlin 2014, pp. 31–44 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110298826.31
Schreiter Ch., ed. Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, Berlin 2012
Stynen H., De onvoltooid verleden tijd. Een geschiedenis van de monumenten- en landschapszorg in België, 1835–1940, Brussels 1998
Van Binnebeke E., “Casting Ivories in Exchange? A Short History of the Brussels Atelier de Moulage”, Sculpture Journal 2014, 23, pp. 81–92, DOI: https://doi.org/10.3828/sj.2014.8
Van Brée M.I., Leçons de dessin ou explication sur les cent planches, qui forment le cours d’études des principes de dessin, Antwerp 1821
Van den Branden F.J.P., Geschiedenis der Academie van Antwerpen, Antwerp 1867
Van den Branden F.J.P., Geschiedenis der Antwerpsche Schilderschool, Antwerp 1883
Van den Driessche B., “Les moulages en plâtre dans les academies et les universités belges”, La Vie des Musées 2001–2002, 15, pp. 62–66
Van den Nieuwenhuizen J., “Antwerpse schilderijen te Parijs (1794–1815)”, Tijdschrift der Stad Antwerpen 1962, 8, 2, pp. 66–83
Van der Star C., “De Academie als museum? De erfgoedcollecties van de academie en de zorg ervoor”, in: Contradicties. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen 2013–1633, edited by J. Pas, N. Dockx, E. De Bruyn, and C. Broeckaert, Ghent 2013, pp. 273–278
Van der Star C., “The Plaster Cast Collection at the Royal Academy of Fine Arts in Antwerp”, in: Heads on Shoulders: Portrait Busts in the Low Countries 1600–1800, edited by V. Herremans and J. Muller, Ghent 2008, pp. 29–39
Van Kalck M., “La collection de moulages ou ‘Collection d’après l’antique, de l’époque de la Renaissance et du Moyen Age’ (1849–1880)”, Archiacti(e)ve. Musées Royaux des Beaux-Arts de Belgique 2000, 5, pp. 3–9
Van Offel E., Antwerpen 1900, Antwerp 1950
Vellekoop M., S. Van Heugten, M. Hageman, and R. Zwikker, Vincent van Gogh. Tekeningen, Antwerpen & Parijs, 1885–1888, Amsterdam 2001
Valli F., “The Galleria delle Statue of Brera Academy in Milan, 1806”, in: Gipsabgüsse und antike Skulpturen. Präsentation und Kontext, edited by Ch. Schreiter, Berlin 2012, pp. 252–271
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Ulrike Müller, Hélène Verreyke, Tine D’haeyere
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawo autorskie regulowane jest oświadczeniem autora przygotowanym przez Wydawnictwo Naukowe UAM a od nr XXVIII także umową licencyjną na publikację online zawartą pomiędzy Autorem i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza. Autorzy ponoszą odpowiedzialność za oryginalność zamieszczanego materiału tekstowego oraz regulację praw autorskich dotyczących materiałów ilustracyjnych. W przypadku, gdy materiały pochodzą od redakcji – odpowiedzialność ponosi redakcja czasopisma.
Ten utwór dostepny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.