Słowa kluczowe
field of art
transformation
discourse analysis
hegemony
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 85
Liczba pobrań: 52
Abstrakt
Helena and Juliusz Krajewski were iconic figures of Polish socialist realism who, unlike the entire generation of their contemporary artists, never renounced this trend. The purpose of the article is to show that the art field’s changing approach toward those artists (and with them to socialist realism in general) over the subsequent decades became a symptom of the transformation of the hegemonic discourse. The analysis was conducted based on the decade of the 1980s and selected texts of art criticism of that time. The article is divided into three parts, corresponding to three narratives functioning at that time: (1) Party discourse still immersed in the socialist ideological universe; (2) Party discourse as an outcome of the transformational processes already beginning at that time and reflected the liberalization processes of cultural policy; (3) the discourse of full discreditation of the previous system with a deep critique of the symbol of its functioning, which was socialist realism. The article shows how the transformation of the art field took place between 1980 and 1988 – the socialist system was completely discredited, and the capitalist system, in turn, was naturalized.
Bibliografia
Banasiak J., Proteuszowe czasy. Rozpad państwowego systemu sztuki 1982–1993. Stan wojenny, druga odwilż, transformacja ustrojowa, Warszawa 2020
Baraniewski W., Okolice odwilży, w: Wokół rzeźby współczesnej, „Zeszyty Naukowe” 1987, 1/7, s. 53, za: A. Markowska, Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku, Toruń 2012
Baraniewski W., Wobec realizmu socjalistycznego, w: Sztuka polska po 1945 roku, red. T. Hrankowska, Warszawa 1987, s. 173–187
Berman M., Czapka Frygijska, w: Księga wspomnień 1919–1939, Warszawa 1960, s. 53–90
Czas debat. Antologia krytyki artystycznej z lat 1945–1954, t. 2: Realizm i formalizm, red. A. Pietrasik, P. Słodkowski, Warszawa 2016
Fijałkowska B., Polityka i twórcy: 1948–1959, za: A. Gass, J. Skoczylas, K. Stanisławski, Rozmowa Sztuki. Włodzimierz Sokorski, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 24–32
Gass A., Przypadek Cwenarskiego, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 44–47
Gass A., J. Skoczylas, K. Stanisławski, Rozmowa Sztuki: Włodzimierz Sokorski, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 24–32
Grabska E., „Puisque réalisme il y a”, czyli o tym, co w sztuce powojennego dziesięciolecia nie mogło się dokonać, w: Sztuka polska po 1945 roku, red. T. Hrankowska, Warszawa 1987, s. 375–384
Ilkosz J., Malarstwo realizmu socjalistycznego w Polsce, w: Sztuka polska po 1945 roku, red. T. Hrankowska, Warszawa 1987, s. 189–211
Ivashkin A., Who’s Afraid of Socialist Realism?, „The Slavonic and East European Review” 2014, 92(3), s. 430–448 DOI: https://doi.org/10.5699/slaveasteurorev2.92.3.0430
Jørgensen M., L. Phillips, Discourse Analysis as Theory and Method, London 2002 DOI: https://doi.org/10.4135/9781849208871
Juszkiewicz P., Od rozkoszy historiozofii do „gry w nic”. Polska krytyka artystyczna czasu odwilży, Poznań 2005
Kemp-Welch K., Who’s Afraid of Neo-Socialist-Realism?, w: An Infinite Blue (katalog wystawy), red. S. Constantinescu, London 2011, s. 43–56
Kostyrko T., Realizm socjalistyczny – o niektórych źródłach niepowodzenia, „Sztuka” 1980, 7(3), s. 24–26
Kucharski T., Gdy latały kule. Z Juliuszem i Heleną Krajewskimi rozmawia Tadeusz Kucharski, „Kultura” 1986, 46(16) s. 5, 11
Kucharski T., Krajewszczyzna?, „Kultura” 1986, 36(6), s. 7, 10
Kucharski T., Po latach o socrealizmie, „Sztuka” 1986, 11(2), s. 15–17
Kucharski T., Rozmowa Sztuki. Juliusz Krajewski, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 36–40
Laclau E., C. Mouffe, Hegemonia i socjalistyczna strategia: przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, Wrocław 2007
Laclau E., Rozum populistyczny, Wrocław 2009
Lameński L., Budujemy nowy dom…, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 21
Leśniewski A., Modele polityki kulturalnej państwa polskiego 1944–2015, Poznań 2017
Markowska A., Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku, Toruń 2012 DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-6005-2
Morawski S., Utopie i realia, „Sztuka” 1980, 7(3), s. 17–21
Moskalewicz M., Who Doesn’t Like Aleksander Kobzdej? A State Artist’s Career in the People’s Republic of Poland, w: The Oxford Handbook of Communist Visual Cultures, red. A. Skrodzka, X. Lu, K. Marciniak, Oxford 2019, s. 196–223 DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190885533.013.7
Nader L., Co za wstyd! Historiografia o socrealizmie w latach 80. (case study), w: Utracone dziedzictwo. Sztuka polska lat 80., red. K. Sienkiewicz, Warszawa 2011 [strony nienumerowane]
[Nota biograficzna Heleny Krajewskiej w Katalogu wystawy: Helena i Juliusz Krajewscy. Malarstwo], Galeria „Zachęta”, plac Małachowskiego 3, 1985
Oplustil J., Artysta osaczony, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 34
Ostolski A., Gra w antykomunizm. Przyczynek do analizy dyskursu, „Studia Socjologiczno-Polityczne” 2020, 13(2), s. 99–124
Panecka A., Co człowiek ma na twarzy?, „Polityka” 1986, 2, s. 8
Piotrowski P., Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 2011Porębski M., Z rozważań nad III Ogólnopolską Wystawą Plastyki, „Przegląd Artystyczny” 1953, 1, przedruk w: Czas debat. Antologia krytyki artystycznej z lat
1945–1954, t. 2: Realizm i formalizm, red. A. Pietrasik, P. Słodkowski, Warszawa 2016, s. 502–515
Sadowska H., Uparci realiści, „Perspektywy” 1986, 2, s. 22–23
Skoczylas A., Po latach, „Sztuka” 1988, 13(2), s. 1, 46–47 DOI: https://doi.org/10.1557/S0883769400066628
Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011
Sumorok A., T. Załuski, Socrealizmy i modernizacje. Rama teoretyczno-historyczna projektu, w: Socrealizmy i modernizacje, red. A. Sumorok, T. Załuski, Łódź 2017, s. 7–45
Włodarczyk W., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950–1954, Kraków 1991
Zeidler A., Malarstwo realizmu socjalistycznego – tradycja czy historia?, „Sztuka” 1980, 7(3), s. 27–28
AAN, KC PZPR, sygn. 237 XVIII–70, s. 152–153, 177
„Sztuka” 1980, 7(3)
„Sztuka” 1988, 13(2)
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Zofia Rohozińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawo autorskie regulowane jest oświadczeniem autora przygotowanym przez Wydawnictwo Naukowe UAM a od nr XXVIII także umową licencyjną na publikację online zawartą pomiędzy Autorem i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza. Autorzy ponoszą odpowiedzialność za oryginalność zamieszczanego materiału tekstowego oraz regulację praw autorskich dotyczących materiałów ilustracyjnych. W przypadku, gdy materiały pochodzą od redakcji – odpowiedzialność ponosi redakcja czasopisma.
Ten utwór dostepny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.