Abstrakt
This article is the first study of the library belonging to the Łódź industrialist and art collector Henryk Grohman (1862–1939). It attempts to answer the question of the degree to which analysing these volumes, which are now housed in the collections of the University of Warsaw Library and the National Museum in Warsaw, can prove helpful in the study of art collections. The methodology for researching historical book collections was used to reconstruct and describe the library. These inquiries resulted in more than 165 titles being determined, which originally belonging to Grohman and covered oriental and European arts and crafts, as well as graphic and drawing arts (about 60). These included monographs, albums, and critical catalogues, exhibition and antiquarian nature, published mainly in Western Europe before 1914. The collector’s specialized book collection, built up on an ongoing basis, overlapped with his artistic interests and had the character of a utilitarian library. From the point of view of the study of graphic collections of the late 19th and early 20th centuries, the reference libraries of their creators seem to be of particular importance. In times when taste no longer sufficed to create a valuable collection, and quality and rarity became the main criteria for selecting graphic works, specialized literature on the subject was of help. Created by art historians, collection curators, art market experts, and also private collectors, it introduced the nuanced world of graphic arts. It provided a tool to help identify a print, determine its state, edition and quality, and thus determine the value of a given work. The preserved publications from Grohman’s library were therefore regarded as sources of specialized knowledge that the collector could not acquire either during his education or in his native environment. Three publications have been analysed in detail in the context of Grohman’s graphic arts collection: the series Le peintre-graveur illustré by Loys Delteil (1906–1926), the two-volume catalogue of Jean-Louis Forain’s lithographs and etchings by Marcel Guérin (1910, 1912), and the album devoted to the engravings of Fank Bangwyn prepared by Frank Newbolt (1908). These are publications reflecting the thriving activity of the circle of print enthusiasts of the late 19th and early 20th centuries, which had a significant impact on the dissemination of knowledge about this field of art. The series of relationships revealed between the collection of prints and drawings and the reference library significantly expanded the knowledge on its creator and how the collection was formed. It made it possible to appreciate the collector’s expertise and artistic taste, to observe how his awareness grew, influencing decisions on subsequent purchases, and also to detail the provenance of certain works. Thanks to the research field being expanded to include Grohman’s library, the findings on his graphic collection have become more complete and reliable.
Bibliografia
Berbelska D., O zbiorach artystycznych i mecenacie Henryka Grohmana, w: Ze zbiorów Henryka Grohmana: grafika i rzemiosło artystyczne, red. E. Fuchs, oprac. W.M. Rudzińska, Łódź 1997, s. 7-18
Bibliothèque de Loys Delteil. Catalogue de livres relatifs aux beaux-arts. Gravure - peinture provenant de la bibliothèque de feu M. Loys Delteil, Paris 1931
Bieńkowska B., Kilka uwag i propozycji w sprawie badań księgozbiorów historycznych, „Studia o Książce” 1986, 16, s. 3-17
Bouvy E., Loys Delteil 1869-1927, w: L. Delteil, Le peintre-graveur illustré, t. XXXII, Appendix and Glossary, red. H.J. Wechsler, New York 1970, s. 5-10
Burty P., Belle épreuve, w: L’eau-forte en 1875 : quarante eaux-fortes originales et inédites par quarante des artistes les plus distingués, Paris 1875, s. 7-13
Catalogue des estampes modernes composant la collection Loys Delteil artiste-graveur expert, Hotel Drouot, Paris 1928
Catalogue des oeuvres des collections de Jacques Doucet, Institut national d’histoire de l’art à Paris, dostępny w interncie: <https://www.inha.fr/fr/ressources/outils-documentaires/acces-global-et-organise-aux-ressources-en-histoire-de-l-artagorha/catalogue-des-uvres-des-collections-de-jacques-doucet.html> [dostęp:21 kwietnia 2023]
Czyż P.P., Dominik Witke-Jeżewski (1862-1944), w: Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, red. A. Grochala, Warszawa 2006, s. 106-119
Czyż P.P., Muzeum romantyzmu polskiego Leopolda Méyeta, w: Epoka Chopina - kultura romantyczna we Francji i w Polsce, red. A. Pieńkos, A. Rosales Rodriguez, Warszawa 2013, s. 151-158
Dictionaire critique des historiens de l’art actifs en France de la Révolution à la Première Guerre mondial, dir. Ph. Sénéchal, C. Barbillon, Paris 2009, dostępne w internecie: <https://www.inha.fr/fr/ressources/publications/publications-numeriques/dictionnaire-
critique-des-historiens-de-l-art/delteil-loys.html> [dostęp: 20 kwietnia 2023]
Dragońska U., Kolekcja Henryka Grohmana z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie - nowe perspektywy badawcze / Henryk Grohman’s Collection From the Print Room of the University of Warsaw Library - New Research Perspectives, w: Kolekcje. Kształtowanie, historia, dziedzictwo utracone / Collections.
Development, History, Lost Heritage, red. M. Mielnik, Gdańsk 2020, s. 61-75
Grafika zachodnio-europejska drugiej połowy XIX i początku XX wieku ze zbioru Henryka Grohmana, oprac. S. Sawicka, T. Sulerzyska, Warszawa 1962
Grohman Henryk Karol (1862-1939), oprac. red., „Polski Słownik Biograficzny”, t. VIII, red. K. Lepszy, Warszawa 1959-1960, s. 625-627
Gruchała I., W oczekiwaniu na Niepodległą - kolekcjonerstwo Heleny Dąbczańskiej, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2019, tom specjalny, Dla Niepodległej, s. 207-233 DOI: https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2020.199
Gruchała I., „W tym streszczało się niejako moje życie”. Lwowski księgozbiór Heleny Dąbczańskiej (1863-1956) jako wyraz kultury książki epoki, Kraków 2016
Juhel P., Les ventes publiques d’estampes à Paris sous la Troisième République. Répertoire des catalogues (1870-1940), Paris 2016
Kacprzak D., Kolekcje ziemi obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880-1939, Warszawa 2015
Kacprzak D., W.M. Rudzińska, Z kolekcji Henryka Grohmana… Zbiór grafiki obcej i polskiej 2 połowy XIX i początku XX w., w: Ze zbiorów Henryka Grohmana: grafika i rzemiosło artystyczne, red. E. Fuchs, oprac. W.M. Rudzińska, Łódź 1997, s. 30-38
Kamińska-Czubała B., Analiza semiotyczna w badaniach nad księgozbiorami historycznymi, w: Z problemów metodologii i dydaktyki bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, red. M. Kocójowa, Kraków 1990, s. 109-122
Kluczewska-Wójcik A., Feliks „Manggha” Jasieński i jego kolekcja w Muzeum Narodowym w Krakowie, Kraków 2014
Kłudkiewicz K., Księgozbiór kolekcjonera dzieł sztuki: słów kilka o bibliotece Seweryna hr. Mielżyńskiego z Miłosławia, „Biblioteka” 2015, 19(28), s. 81-116 DOI: https://doi.org/10.14746/b.2015.19.05
Kossowska I., Narodziny polskiej grafiki artystycznej 1897-1917, Kraków 2000
Księgozbiór ś.p. Matyldy Grohmanowej ofiarowany Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łodzi, „Kurier Łódzki” 1939, 23 kwietnia, s. 5
Lugt F., Les Marques des collections de dessins et d’estampes, dostępny w internecie: <http://www.marquesdecollections.fr/> [dostęp: 21 kwietnia 2023]
Maleczyńska K., Książki i biblioteki w Polsce okresu zaborów, Wrocław 1987
Monod L., Le Prix des estampes anciennes et modernes, t. 2, Paris 1921
The National Archives, dostępy w internecie: <https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/r/N13872163> [dostęp: 24 kwietnia 2023]
Nieznane zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej. Ryciny króla St. Augusta, „Słowo Powszechne” 1949, 28 lutego, III(55), s. 3
Nykel Z., Dzieje Biblioteki Muzeum Narodowego w Warszawie do roku 1945, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1981, XXV, s. 241-275
Paszkiewicz U., Bibliografia inwentarzy i katalogów księgozbiorów polskich i założonych w Polsce do 1939 roku, Warszawa 1990
Pokorzyńska E., Z dziejów introligatorstwa warszawskiego XIX i 1. połowy XX wieku, dysertacja doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. UŚ dr. hab. Edwarda Różyckiego, Katowice 2009, dostępna w internecie: <https://repozytorium.ukw.
edu.pl/bitstream/handle/item/1471/Pokorzynska,%20Z%20dziejow.pdf?sequence=1> [dostęp: 3 kwietnia 2023]
Rudzińska W.M., Henryk Grohman - mecenas i kolekcjoner, w: Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, red. E. Karwowska, A. Marczak-Krupa, Warszawa 1984, s. 179-195
Rudzińska W.M., Henryk Grohman i jego kolekcja grafiki europejskiej i polskiej przełomu XIX i XX wieku, w: Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, red. E. Frąckowiak, A. Grochala, Warszawa 2008, s. 128-137
Salsbury B., Collecting Modern and Contemporary Prints, w: Collecting Prints, Posters, and Ephemera. Perspectives in a Global World, ed. R.E. Iskin, B. Salsbury, New York-London 2020, s. 9-26 DOI: https://doi.org/10.5040/9781501338526.0007
Salsbury B., Loys Delteil (1869-1927): Community ant Contemporary Print Collecting in Fin-de-Siècle Paris, w: Collecting Prints, Posters, and Ephemera. Perspectives in a Global World, ed. R.E. Iskin, B. Salsbury, New York-London 2020, s. 44-60 DOI: https://doi.org/10.5040/9781501338526.0009
Sawicka S., Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie w latach 1939-1949, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1949, 11(3/4), s. 392-393
Schnayderowa B., A. Treiderowa, Księgozbiór i kolekcja rycin Macieja Wodzińskiego, „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie” 1966, 12, s. 101-125
Skierkowska E., Warsztat pracy Stanisława Kostki Potockiego, „Biuletyn Historii Sztuki” 1972, (34)2, s. 178-192
Teichert M., Kolekcja Dominika Witke-Jeżewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, praca magisterska napisana pod kierunkiem dr R. Hancko, Studium Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej dla Pracujących, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1987, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
Allgemeines Künstler-Lexicon, t. 1-5, Frankfurt a. M. 1895-1901 Batowski Z., Norblin, Lwów 1911
Catalogue illustré du Salon de 1912, Société nationale des beaux-arts, Paris 1912
Catalogue illustré du Salon de 1913, Société nationale des beaux-arts, Paris 1913
Constantin Meunier. Gedächtnis-Ausstellung, Berlin 1906
Delteil L., Manuel de l’amateur d’estampes du XVIIIe siècle, Paris 1910
Delteil L., Le peintre-graveur illustré, t. I-XXXI, Paris 1906-1926
Exposition des oeuvres de Louis Legrand de la Société Nationale des Beaux-Arts, Galerie Georges Petit, Paris 1904
Exposition Meissonier, Paris 1893
Fenollosa E.F., An Outline of the History of Ukiyo-ye, Tokyo 1901
Guérin M., J.L. Forain aquafortiste. Catalogue raisonné de l’oeuvre gravé de l’artiste, Paris 1912
Guérin M., J.L. Forain lithographe. Catalogue raisonné de l’oeuvre lithographié de l’artiste, Paris 1910
Hamann R., Rembrandts Radierungen, Berlin 1906
Hart G., The Violin its Famous Makers and their Imitators, Boston 1884 DOI: https://doi.org/10.2307/3356281
Katalog der... Ausstellung der Berliner Secession, nr 11, 13, 15, 20, 24 i 25, Berlin 1906-1912
Kennedy E.G., The Etched Work of Whistler, New York 1910
Kromer M., Beschreibung des Königsreich Polen, Leipzig 1741
Kurth J., Der japanische Holzschnitt ein Abriss seiner Geschichte, München 1911
Kurth J., Utamaro, Leipzig 1907
Moreau-Nélaton É., Manet graveur et lithographe, Paris 1906
Mycielski J., Jan Rembowski, Warszawa 1924
Newbolt F., The Etched Work of Frank Brangwyn, London 1908
Oeuvre de Albert Dürer reproduit et publié par Amand-Durand, texte par G. Duplessis, Paris 1876
Oeuvre de Rembrandt reproduit et publié par Amand-Durand, Paris 1880
Perzyński F., Der japanische Farbenholzschnitt seine Geschichte, sein Einfluss, Berlin 1904
Polnoe sobranie gravûr Adriana Van-Ostade / L’oeuvre gravé d’Adrien Van Ostade, sobral: D.A. Rovinskij, S-Peterburg 1912
Die Radierung der Gegenwart in Europa und Nordamerika, Bd. III, red. R. Graul, Wien 1892
Rosenthal L., La gravure, Paris 1909
Rovinski D., L’oeuvre gravé des élèves de Rembrandt et des maîtres qui ont gravé dans son goût, vol. 1-3, Saint-Pétersbourg 1894
Sievers J., Die Radierungen und Steindrucke von Käthe Kollwitz innerhalb der Jahre 1890 bis 1912, Dresden 1913
Société des aquarellistes français. 28e année, [S.l.], 1906
Witkiewicz S., Matejko, Lwów 1908
Zeichnungen von Albert Besnard, Leipzig 1913
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Urszula Dragońska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawo autorskie regulowane jest oświadczeniem autora przygotowanym przez Wydawnictwo Naukowe UAM a od nr XXVIII także umową licencyjną na publikację online zawartą pomiędzy Autorem i Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza. Autorzy ponoszą odpowiedzialność za oryginalność zamieszczanego materiału tekstowego oraz regulację praw autorskich dotyczących materiałów ilustracyjnych. W przypadku, gdy materiały pochodzą od redakcji – odpowiedzialność ponosi redakcja czasopisma.
Ten utwór dostepny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.