The perception of Montenegrin identity in Henryk Batowski's notes
Journal cover Balcanica Posnaniensia. Acta et studia, volume 32, year 2025, title Balcanica Posnaniensia. Acta et studia
PDF (Język Polski)

Keywords

Montenegrins
Balkan states
identity
Yugoslavia
regionalism

How to Cite

Korzeniewska-Wiszniewska, M. (2025). The perception of Montenegrin identity in Henryk Batowski’s notes. Balcanica Posnaniensia. Acta Et Studia, 32, 213–234. https://doi.org/10.14746/bp.2025.32.11

Abstract

The analysis of notes and other materials collected by the eminent Polish historian and Balkanist, Professor Henryk Batowski, provides fascinating material not only for historians but also for political scientists and cultural scholars, potentially yielding interdisciplinary research that would perfectly capture the Polish scholar's holistic approach to the Balkan reality of the 1930s, which he observed firsthand. Despite belonging to a different discipline, or even field of research (social sciences, international relations), the author was not only captivated by the analysis of nearly a century-old sources depicting reality in the Kingdom of Yugoslavia but also found the process of building the Krakow professor's scholarly workshop fascinating from a scholarly perspective. The direct inspiration for this text came from national issues close to her research, and their approach, both three decades ago and in the first half of the 20th century. This article explores the perception of the Montenegrin nation and its politics based on research and analysis of documents, speeches, discourses in academic journals and the press, as well as the historiography on Montenegrins undertaken in the 1930s by Henryk Batowski (1907–1999), a Polish historian and Slavist renowned in Poland and abroad. Direct inspiration comes from H. Batowski's diverse texts from the early 1920s—correspondence, notes, commentaries, and quotations for academic journals and the press. These constitute a testament to the Professor's research, personal reflections, and views on national issues. A significant portion of the work relates to his recollections of several years spent in the interwar Kingdom of Yugoslavia (in the 1930s). Documentation on Yugoslav national issues, including state statistics, is also consulted. The article highlights the researcher's approach to history and identity, which currently form the basis for treating Montenegrins as a distinct national community. A political science perspective on the concepts of nation, state, and national identification is adopted. The concepts employed are grounded in the disciplines of political science and international relations (e.g., regional politics and identity, state entity, independence, sovereignty), as is information obtained from the analysis of exceptionally interesting materials.

https://doi.org/10.14746/bp.2025.32.11
PDF (Język Polski)

References

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: „Glas Crngoraca” [„Глас Црногорaца”], nr 10 (16/29.04.1917), nr 37 (6/19.011918).

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Iz redova lažnih istorija [Из редова лажних историја].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Jedna naša dužnost, „Južnjak almanah” 1926 (Cetinje) [Једна наша дужност, „Јужњак, алманах” 1926 (Цетиње)].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Kroz Crnu goru [Кроз Црну Горy].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Memorandum od 5. marta 1919. koju je od strane Vlade Kraljevine Crne Gore predan Konferenciji Mira u Parizu [Меморандум од 5. марта 1919. који је од стране Владе Краљевине Црне Горе предан Конференцији Мира у Паризу].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Mišljenja o Crnoj Gori i Crnogorcima [Мишљења о Црној Гори и Црногорцима].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Mom dragom narodu, „Glac Crnogoraca”, 14/27.01.1919 [Мом драгом народу, „Глас Црногорца”, 14/27.01.1919].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Nedostaci istorije Crne Gore u školskim uђbenicama i drugim publikacijama [Недостаци историје Црне Горе у школским уђбеницима и другим публикацијама].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Nedostaci istorije Crne Gore u školskim uђbenicama i preporučenim publikacijama [Недостаци историје Црне Горе у школским уђбеницима и препорученим публикацијама].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: „Pravda„, 21.04.1933 [„Правда”, 21.04.1933].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Proklamacija, „Glas Crnogoraca, 24.09.1908 [”Прокламација, „Глас Црногорца”, 24.09.1908].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: Proklamacija Knjaza Nikole o proslavi 200-godišnice dinastije Petrović-Njegoš (januar 1897) [Прокламација Књаза Николе о прослави 200-ѓодишнице династије Петровић-Његош (јануар 1897)].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: „Zapisi, glasnik Istoriskog društva na Cetinju” 1938 (III), 1935 (I, II) [„Записи, гласник Историског друштва на Цетињу” 1938 (III), 1935 (I, II)].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, I/145: „Zeta” (Podgorica), 2.08.1936 [„Зета” (Подгорица), 2.08.1936].

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, 151: 579. Korespondencja 1993/I Ho–Ż: Komentarz do wywiadu z François Fejtő, zamieszczonego 17 marca 1993 r. w „Tygodniku Powszechnym”.

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie: K III Batowski, 151: 581. Korespondencja 1994/I A–Ż: Komentarz do art. red. Jerzego Turowicza „Karygodna bezradność”, 10.01.1994.

Korespondencja 1991/II A–Ż: List do redakcji „Polityki”, Działu Historii z 10 września 1991 r.; List do redakcji „Życia Warszawy” z 30 września 1991 r.; List do prof. Andrzeja Garlickiego z 10 września 1991 r., Warszawa.

Podaci na nivou Crne Gore, Uprava za statistiku, Monstat, https://monstat.org/cg/page.php?id=534&pageid=322 [dostęp: 1.03.2025].

Popis stanoništva, domačinstva i stanova u 2003, Podgorica 2004 [Попис становништва, домаћинстава и станова у 2003, Подгорица 2004], https://www.monstat.org/cg/page.php?id=57&pageid=57 [dostęp: 30.09.2025].

Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 2023. godini – Saopštenja, Uprava za statistiku, Monstat, https://www.monstat.org/cg/page.php?id=2282&pageid=1992 [dostęp: 1.03.2025].

Statistički Godišnjak Jugoslavije 1975, Beograd 1975, https://publikacije.stat.gov.rs/G1975/Pdf/G19752003.pdf [dostęp: 1.04.2025].

Batowski H., Jugosławia. Początek i koniec, „Mówią Wieki" 1993, t. 4, z. 4.

Batowski H., Państwa bałkańskie 1800–1923. Zarys historii dyplomatycznej i rozwoju terytorialnego, Kraków 1938.

Dimić Lj., Srbija 1804–2004. Suočavanje sa proslošću [w:] Srbija 1804–2004, red. Ljubodrag Dimić, Dubravka Stojanović, Miroslav Jovanović, Beograd 2005 [Димић Љ., Србија 1804–2004. Cуочавање са прошлошћу [y:] Србија 1804–2004, ур. Љубодраг Димић, Дyбравка Стојановић, Мирослав Јовановић, Београд 2005].

Domachowska A., Proces budowania narodu czarnogórskiego w latach 1991–2018. Geneza i uwarunkowania, Toruń 2019.

Dymarski M., Stosunki etniczne w Czarnogórze – aspekt historyczny i współczesny [w:] „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne” 2017, t. 25, s. 207–227. DOI: https://doi.org/10.4467/2543733XSSB.17.014.7260

Jagiełło-Szostak A., Idea narodu politycznego kontra etnonacjonalizmy. Od jugoslawizmu do jugonostalgii, Wrocław 2013.

Jaroszewicz H., Socjolingwistyczne tło standaryzacji języka czarnogórskiego [w:] Poznać Bałkany. Historia-polityka-kultura-języki, red. K. Taczyńska, A. Twardowska, t. 4, Toruń 2012.

Jelavich B., Historia Bałkanów. Wiek XX, t. 2, Kraków 2005.

Jezernik B., Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2007.

Jovanović V., Kwestia językowa w kształtowaniu współczesnej tożsamości czarnogórskiej [w:] Poznać Bałkany. Historia-polityka-kultura-języki, red. K. Taczyńska, A. Twardowska, t. 4, Toruń 2012.

Łakota-Micker M., Czarnogóra. Studia nad bezpieczeństwem, Londyn 2015, https://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/109494/PDF/Czarnogora.pdf [dostęp: 10.04.2025].

Martinović S., Crnogorski kućići, grbaši i sabljaši, „Fokalizator”, 13.06.2022, https://fokalizator.me/crnogorski-kucici-grbasi-i-sabljasi-i/ [dostęp: 13.04.2025].

Mrdjen S., Narodnost u popisima. Promjenljiva i nestalna kategorija, „Stanovništvo” 2002: s. 1-4, https://www.researchgate.net/profile/Mrdjen-Snjezana/publication/270464685_Ethnicity_in_censuses_Changeable_and_inconstant_category/links/57b3ddd508ae030fe246df13/Ethnicity-in-censuses-Changeable-and-inconstant-category.pdf [dostęp: 30.09.2025]. DOI: https://doi.org/10.2298/STNV0201077M

Muś J., Małe Schengen na Bałkanach, https://ies.lublin.pl/komentarze/male-schengen-na-balkanach/ [dostęp: 14.04.2025].

Njegoš P. P., Wybór pism, Wrocław–Kraków 1958.

Piotr II Petrović Njegoš, Górski wieniec, Warszawa 1932.

Radojević D., Udio emigracije u uništenju crnogorske države [w:] Montenegrina – digitalna biblioteka crnogorske kulture, https://www.montenegrina.net/pages/pages1/istorija/cg_od_20vij_do_1_svj_rata/udio_emigracije_u_unistenju_crnogorske_drzave.htm [dostęp: 8.04.2025].

„Samouprava” 1938, nr 763 (1.09.1938) [„Самоуправа” 1938, бр. 763 (1.09.1938)]. DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.1.4030.763

Simonides D., Więź regionalna a "mała ojczyzna", „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 1999, nr 2, https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/studia-etnologiczne-i-antropologiczne/1999-tom–2/studia_etnologiczne_i_antropologiczne-r1999-t2-s65-75.pdf [dostęp: 30.09.2025].

Stojanović D., Ulje na vodi: politika i društvo u modernoj istoriji Srbije [w:] Srbija 1804–2004, red. Ljubodrag Dimić, Dubravka Stojanović, Miroslav Jovanović, Beograd 2005 [Стојановић Д., Уље на води: Политика и друштво у модерној историји Србије [y:] Србија 1804–2004, ур. Љубодраг Димић, Дyбравка Стојановић, Мирослав Јовановић, Београд 2005].

Tanty M., Państwa słowiańskie na Bałkanach po kongresie berlińskim [w:] Słowianie południowi i zachodni VI–XX wiek, red. J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski, Warszawa 2005.

Walkiewicz W., Jugosławia. Państwa sukcesyjne, Warszawa 2009.

Wasilewski T., Okres wspólnoty pierwotnej i feudalizmu [w:] Słowianie południowi i zachodni VI-XX wiek, red. J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski, Warszawa 2005.

Zacharias M. J., Komunizm-federacja-nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004.