Słowa kluczowe
Świątynia Świętego Sawy
Vidovdanski Hram
architektura
przestrzeń
tożsamość narodowa
Jak cytować
Abstrakt
W tekście są rozważane aspekty ideologiczne i tożsamościowe pojawienia się pierwszych inicjatyw budowy prawosławnej świątyni pod wezwaniem Świętego Sawy w Belgradzie. W założeniu obiekt ten miał stać się emblematem serbskości rekonstruowanej w zgodzie z serbskimi tradycjami religijno-narodowymi, kształtowanymi w XIX i XX wieku. Zagadnienie to zostało przedstawione w porównaniu z projektem artystycznym Vidovdanski Hram, autorstwa Ivana Meštrovicia, hołdującym idei jedności jugosłowiańskiej.
Bibliografia
Arhitektura Hrama, https://hramsvetogsave.rs/O-Hramu/Arhitektura-Hrama [dostęp: 15.04.2020].
Bandić Dušan, Narodno pravoslavlje, Biblioteka XX vek, Beograd 2010.
Brückner Aleksander, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1985.
Čolović Ivan, Smrt na Kosovu Polju. Istorija kosovskog mita, Biblioteka XX vek, Beograd 2016.
Gil Dorota, Prawosławie. Historia. Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Ignjatović Aleksandar, Ispred vizantijskog purpura: vizuelizacija nacije na Drugom vizantološkom kongresu u Beogradu 1927. godine, „Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti“ 2018, t. 46, s. 127–140.
Ignjatović Aleksandar, Između žezla i ključa: nacionalni identitet i arhitektonsko nasleđe Beograda i Srbije u XIX i prvoj polovini XX veka, „Nasleđe“ 2008, nr 9, s. 51–73.
Ignjatović Aleksandar, U srpsko-vizantijskom kaleidoskopu. Arhitektura, nacionalizam i imperialna imaginacija 1878 – 1941, Orion art-Univerzitet u Beogradu Arhitektonski fakultet, 2016.
Ignjatović Aleksandar, Vidovdanski hram Ivana Meštrovicia, stvaranje Jugoslavije i paradoksi nacionalizma, w: Dan vredan veka, 1 XII 1918, red. Radovan Cukić, Beograd 2018, s. 77-92.
Istorijat Hrama, https://hramsvetogsave.rs/O-Hramu/Istorijat-Hrama [dostęp: 15.04.2020].
Kadijević Aleksandar, Sveta Sofija u Carigradu kao uzor srpskih arhitekata novijeg doba, „Zograf” 2019, nr 43, s. 215–230.
Kadijević Aleksandar, Vizantijsko graditeljstvo kao inspiracija srpskih neimara novijeg doba/Byzantine architecture as inspiration for serbian new age architects, Galerija nauke i tehnike SANU, Beograd 2016.
Kopaliński Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, PWZN, Lublin 1997.
Makuljević Nenad, Ivan Meštrović. Od proroka do protivnika jugoslovenstva, https://yuhistorija.com/serbian/kultura_religija_txt00c3.html [dostęp: 15.04.2020].
Makuljević Nenad, U ime jugoslovenstva: Ivan Meštrović u „Novoj Evropi“, w: Nova Evropa 1920-1942. Zbornik radova, ur. M. Nedić, V. Matović, Institut za književnost i umetnost, Beograd 2010, s. 589-601.
Makuljević Nenad, Jugoslovenska umetnost i kultura. Od umetnosti nacije do umetnosti teritorije, w: Jugoslavija u istotrijskoj perspektivi, red. L. Perović, D. Roksanović, M. Velikonja, W. Hoepken, F. Bieber, Beograd 2017, s. 414–433.
Molè W, Sztuka Słowian Południowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962.
Pešić Branko, Godine Hrama Svetog Save, Beograd 1995.
Srhoj Vinko, Ivan Meštrović i politika kao prostor ahistorijskog idealizma, „Ars Adriatica” 2014, nr 4, s. 369–384.
Stojanović Dubravka, Kaldrma i asfalt: Urbanizacija i evropeizacija Beograda 1890–1914., Udruženje za društvenu istoriju, Beograd 2012.
Stojanović Marko, Stanojev Ivan, Traženje nacionalnog identiteta Kraljevine Jugoslavije – od Vidovdanskog do Svetosavskog hrama, „Nasleđe” 2016, nr 17, s. 87–96.
Sudjic Deyan, Kompleks gmachu. Architektura władzy, tłum. A. Rasmus-Zgorzelska, Centrum Architektury, Warszawa 2015.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.