Słowa kluczowe
Wlachia
Tesalia
Jerzy Akropolites
Witsentzos Kornaros
Jak cytować
Abstrakt
Twórczość Jerzego Akropolitesa, zarówno z zakresu historiografii, jak i retoryki, nie zawiera wiele informacji na temat Włachów. Ich obecność jest zawsze drugorzędną wypadkową w opisie innych wydarzeń, ocenianych z perspektywy interesów dynastii Paleologów. Niemniej, nieliczne wzmianki o Włachach mają dużą wartość z zakresu geografii historycznej, będąc pomocne zwłaszcza w rozumieniu stosowania pojęcia tzw. „Wlachii” (w kilku odmiankach) na niektóre obszary Grecji północnej i zachodniej. Przedstawiony artykuł zawiera: a) przegląd całości twórczości Jerzego Akropolitesa, b) przetłumaczone fragmenty z dzieła Akropolitesa pt. Historia, zaopatrzone w komentarz filologiczno-historyczny, c) aneks, w którym umieszczono krótkie uwagi o wartości dla badań historycznych wzmianek o Włachach w arcydziele literackim kreteńskiego renesansu, Erotokritosie W. Kornarosa.
Finansowanie
Artykuł powstał w ramach projektu NPRH Wołosi w europejskiej i polskiej przestrzeni kulturowej. Migracje – osadnictwo – dziedzictwo kulturowe (Projekt nr 0604/NPRH3/H12/82/2014).
Bibliografia
Alexiou S., Vitsentzos Kornaros, Erotokritos, Athina 2016 [Ἀλεξίου Σ., Βιτσέντζος Κορνάρος, Ἐρωτόκριτος, Ἀθηνα 2016].
Asimakopoulou-Atzaka P., Early Christian and Byzantine Magnesia, [w:] Magnesia. The Story of a Civilization. Athens 1982.
Astruc C., Concasty M.L., Catalogue des manuscrits grecs. Le Supplément grec III/3, Paris 1960.
Beldiceanu N., Nasturel P.S., La Thessalie entre 1454/55 et 1506. „Byzantion” 1983, t. 53 s. 104–156.
Blum W., Georgios Akropolites (1217–1282). Die Chronik [BGL 28], übersetzt und erläutert von, Stuttgart 1989.
Cantarella R., Poeti bizantini. Milano 1992.
Carile A., Partitio terrarum Imperium Romaniae. „Studi Veneziani” 1965, t. 7, s. 127–305.
Curta F., Constantinople and the echo chamber: the Vlachs in the French crusade chronicles. „Medieval Encounters” 2016, t. 22, s. 427–462.
Dräseke J., Neuplatonisches in des Gregorios von Nazianz Trinitätslehre, BZ 1906, t. 15, s. 140–160.
Ducellier A., L’Arbanon et les Albanais au XIe siècle. TM 1968, t. 3, s. 353–368.
Dujčev I., Melnik au moyen âge. „Byzantion” 1968, t. 38, s. 28–41.
Georges Pachymérès: Relations historiques, red. A. Failler, V. Laurent, Paris 1984–2000, t. 1–5.
Geanakoplos D. J., Bonaventura, the two mendicant orders, and the Greeks at the council of Lyons (1274). „Studies in Church History” 1976, t. 13, s. 183–211.
Georgii Acropolitae Opera, rec. August Heisenberg, 2 Bde. Leipzig 1903; editionem anni MCMIII correctiorem curavit Peter Wirth, Stutgardiae 1978.
Ginalis A., The Pelion Peninsula – Byzantine port networks along inhospitable coastlines. „Byzantios” 2017, t. 11, s. 3–35.
Grecu V., Erotocritul lui Cornaro in literatura romanesca. „Dacoromania” 1920. t. 1, s. 9–72.
Hageneder O., Maleczek W., Strnad A. A. (red.), Die Register Innocenz’ III, Rome-Wien 1979, t. 2.
Hansen M. H., Nielsen Th. H. (red.), An Inventory of archaic and classical poleis. New York 2004.
Hintner D., Die Ungarn und das byzantinische Christentum der Bulgaren im Spiegel der Register Papst Innozenz’ III, Leipzig 1976.
Horrocks G., Georgios Akropolitis: theory and practice in the language of later Byzantine historiography. „Byzantios” 2017, t. 12, s. 109–118.
Hörandner W., Prodromos-Reminiszenzen bei Dichtern der nikäischen Zeit. BF 1972, t. 4, s. 88–104.
Kaltenbacher R., Der altfranzösischer Roman Paris et Vienne, Erlangen 1904.
Kotłowska A., Brzóstkowska A., Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian, Warszawa 2013, z. 6 (Pisarze wieku XI).
Lampros S., Akropolitis onoma paragnorithen, „Neos Ellenomninon” 1905, t. 2 s. 159 [Λάμπρος Σ., Ἀκροπολίτης, ὄνομα παραγνωρισθέν, „Νέος Ελληνομνήμων” 1905, t. 2, s. 159].
Macrides R., George Akropolites, the history, translated with an introduction and commentary, Oxford 2007.
Madgearu A., The Mongol domination and the detachment of the Romanians of Walachia from the domination of the Hungarian Kingdom, „De Medio Aevo” 2018, t. 12, s. 217–238.
Madgearu A., Voievodul Litovoi şi prima acţiune de unificare a statului muntean. „Revista de Istorie Militară” 2002, t. 71, nr 3, s. 42–46.
Miller E., Lexiques grécs inédits. „Annuaire de l’Association des études grecques” 1874, t. 8, s. 222–284.
Moravcsik Gy., Byzantinoturcica. 2. Bde, Berlin 1983.
Neševa V., Melnik. Bogožidanijat grad, Sofia 2008.
Oikonomou-Laniado A., Un sceau de Georges Akropolite trouvé à Argos, RÉB 1997, t. 55, s. 291–294.
Pérez-Martín I., Le conflit de l’Union des Églises (1274) et son reflet dans l’enseignement supérieur de Constantinople. „Byzantinoslavica” 1995, t. 56, s. 411–422.
Perry B.E., The Greek source of some Armenian fables, [w:] Polychronion. Festschrift Franz Dölger zum 75. Geburtstag, Heidelberg 1966, s. 418–430.
Pljakov Z., Die Stadt Sandanski und das Gebiet von Melnik und Sandanski im Mittelalter. „Byzantinobulgarica” 1973, t. 4, s. 175–201.
Pljakov Z., La region de la Moyenne Struma aux XIIIe–XIVe siècles. „Bulgarian Historical Review” 1986, t. 2, s. 56–73.
Popović M., Die Siedlungsstruktur der Region Melnik in Spätbyzantinischer und Osmanischer Zeit. ZRVI 2010, t. 47, s. 247–276.
Popović M., Melnik – Geschichte und Denkmäler einer Stadt an den Ausläufern des Pirin-Gebirges. „Bulgaren in Österreich” 2008, t. 11, s. 16–18.
Popović M., Zur Topographie des spätbyzantinischen Melnik. JÖB 2008, s. 107–119.
Praechter K., Antikes in der Grabrede des Georgios Akropolites auf Johannes Dukas. BZ 1905, t. 14, s. 479–491.
Praechter K. [rec.], Georgii Acropolitae Opera, rec. August Heisenberg, 2 Bde. Leipzig 1903. BZ 1904, t. 13, s. 524–531.
Reinsch D. R., Die Macht des Gesetzbuches. Eine Mission des Megas Rhetor Antonios Karmalikes in der Walachei. „Rechtshistorisches Journal” 1987, t. 6, s. 307–323.
Reinsch D. R., Kambylis A., Kolovou F. (red.), Annae Comnenae Alexias, Berolini 2001.
Risos A., Die Vlachen und ihre Pită. „Byzantinoslavica” 1992, t. 53, s. 233–236.
Risos A., The Vlachs of Larissa in the 10th Century. „Byzantinoslavica” 1990, t. 51, s. 202–207.
Risos A., Zur Bevölkerungsgeschichte Thessaliens anhand der Häufigkeit gewisser Konsonanten in dortigen Familiennamen der Gegenwart. „Südost-Forschungen” 2002, t. 61–62, s. 49–76.
Sălăgean T., Transylvania in the second half of the thirteenth century, Leiden 2016.
Soulis G.C., The Thessalian Vlachia. ZRVI 1963, t. 8, s. 271–273.
Spadaro M.D. (red.), Kekaumenos. Raccomandazioni e consigli di un galantuomo: Stratēgikon, Alessandria 1998.
Spyridon of Laura, Eustradiades S., Catalogue of the Greek manuscripts in the libary of the Laura on Mount Athos, Cambridge 1925.
Spyropoulos S., Exarhaismou kai eksyghronismoi ton geografikon kai ethnologikon oron stin Hronikin diigisin tou Nikita Honiati kai tin Hronikin Syggrafin tou Georgiou Akropoliti, Thesaloniki 2010 [Σπυρόπουλος Σ., Εξαρχαϊσμοι και εκσυγχρονισμοι των γεωγραφικων και εθνολογικων ορων στην Χρονικὴν διήγησιν του Νικητα Χωνιατη και την Χρονικὴν Συγγραφὴν του Γεωργιου Ακροπολιτη, Θεσσαλονίκη 2010].
Spyropoulos S., Georgios Akropolitis. Hroniki Syggrafi. I vyzantini istoria tis Latinokratias. Eisagogi-Metafrasi-Sholia, Thesaloniki 2001 [Σπυρόπουλος Σ., Γεώργιος Ακροπολίτης. Χρονική Συγγραφή. Η βυζαντινή ιστορία της Λατινοκρατίας. Εισαγωγη-Μετάφραση-Σχόλια, Θεσσαλονίκη 2001].
Valdenberg V., Notes sur l’oraison funèbre de G. Acropolite. BZ 1929–1930, t. 30, s. 91–95.
van Dieten J.-L. (red.), Nicetae Choniatae Historia. Berolini et Novi Eboraci 1979.
Vásáry I., Cumans and Tatars. Oriental military in the pre-Ottoman Balkans (1185–1365), Cambridge 2005.
Vásáry I., Cuman Warriors in the fight of Byzantium with the Latins. „Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae” 2004, t. 57, s. 263–270.
Vasi S., Ton eis Georgion ton Akropolitin diorthotikon epimetron, Vyzantis 1911–1912, t. 2, s. 453–456 [Βάση Σ., Τῶν εἰς Γεωργίον τὸν Ἀκροπολίτην διορθωτικῶν ἐπίμετρον. „Βυζαντίς” 1911–1912].
Vlachos T. N., Die Geschichte der byzantinischen Stadt Melenikon, Thessaloniki 1969.
Xanthoudidis S., Erotokritos, [w:] Egkyklopaidikon Lexikon Eleutheroudaki 5 (1929), s. 376 [Ξανθουδίδης Στέφ., Ἐρωτόκριτος, [w:] Ἐγκυκλοπαιδικὸν Λεξικὸν Ἐλευθερουδάκη 5 (1929)].
Žavornokov P. I., per., vstup., st., komm., Georgij Akropolit. Istorija [Жаворонков П. И., пер., вступ. ст., комм, Георгий Акрополит, История, СПб 2005].
Živojinović D., Horizma bugarskog cara Jovana Asena II Dubrovniku, „Initial. A Review of Medieval Studies” 2013, t. 1, s. 229–239 [Живојиновић Д., Хоризма бугарског цара Јована Асена II Дубровнику].
Živojinović M., Kravari V., Giros Ch., Actes de Chilandar. I. Des origines à 1319. Texte, Paris 1998.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.