Słowa kluczowe
Hungarians
Hungarian medieval chronicles
Hungarian Conquest of the Land
primary homeland of the Hungarians
Pannonia
Jak cytować
Abstrakt
In the paper I analyze the description of the way of life of the Hungarians and the local inhabitants of the Carpathian Basin during the Hungarian Conquest in the Hungarian chronicles: Gesta Hungarorum of the Anonymous Notary of King Béla (III) and Gesta Hungarorum of Master Simon of Kéza. The originally homeland of the Hungarians, called Scythia, was described as a rich land full of pastures and rivers inhabited by happy nomadic people. They left their land because of a fame and found on Tisza and Danube a similar country. According to the chroniclers they met between others the Vlachs who were characterised in a pastoral context by them. They lived in the same semi-nomadic way of life, as the former Hungarians, however, they occurred in Transylvania only in the 12th century, when the Hungarians changed their semi-nomadism to sedentarism. Therefore the semi-nomadic way of the Valachian life was noted as their identification factor by the high-medieval chroniclers.
Finansowanie
Artykuł powstał w ramach projektu
Wołosi w europejskiej i polskiej przestrzeni kulturowej. Migracje - osadnictwo - dziedzictwo kulturowe.
Bibliografia
Bibliography:
Primary sources
B. Karácsonyi (ed.), Chronica Hungaro-Polonica, pars 1 (Textus cum varietate lectionum), Szeged 1969.
A. Kulbicka et al. (ed.), Anonimowego Notariusza króla Béli Gesta Hungarorum, Kraków 2006.
F. Kurze (ed.), Reginonis abbatis Prumiensis Chronicon cum continuatione Treverensi, Hannoverae 1890, p. 131-132 (Internet on Website: http://www.dmgh.de/de/fs1/object/goToPage/bsb00000772.html?pageNo=131&contextType=scan&contextSort=sortKey&sortIndex=010%3A070%3A0050%3A010%3A00%3A00&contextOrder=descending&zoom=1.00&context=scithia; accessed on 10th August 2016).
M. Rady and L. Veszprémy (eds.), Anonymus and Master Roger. Anonymi Bele regis notarii Gesta Hungarorum. Anonymus, Notary of King Béla, The Deeds of the Hungarians, J. M. Bak and M. Rady (eds.), Magistri Rogerii Epistola in miserabile Carmen super destructione regni Hungarie per Tartaros facta. Master Roger’s Epistle to the Sorrowful Lament upon the Destruction of the Kingdom of Hungary by the Tatars, Budapest–New York 2010.
L. Veszprémy and M. Rady (eds.), Simonis de Kéza Gesta Hungarorum. Simon of Kéza, The Deeds of the Hungarians, With a study by J. Szűcs, Budapest 1999.
Secondary sources
D. Bagi, Gallus Anonymus és Magyarország. A Geszta magyar adatai, forrásai, mintái, valamint a szerző történetszemlélete a latin Kelet-Közép-Európa 12. század eleji latin nyelvű történetírásának tükrében, Budapest 2005.
D. Bagi, Królowie węgierscy w Kronice Galla Anonima, Kraków 2008.
C. C. Giurescu, Istoria Românilor, vol. 1: Din cele mai vechi timpuri până la moartea lui Alexandru cel Bun (1432), ed. by D. C. Giurescu, Bucureşti 2000 (1. ed. 1946).
R. Grzesik, Panonia Ziemią Obiecaną? Biblijna legitymizacja władzy nad Panonią w kronikach węgierskich, in: Z. Abramowicz and J. Ławski (eds.), Chrześcijańskie dziedzictwo duchowe narodów słowiańskich, series II: Wokół kultur śródziemnomorskich, vol. 2: Historia, język, kultura, Białystok 2010, p. 325-333.
R. Grzesik, Hungaria – Slavia – Europa Centralis. Studia z dziejów środkowoeuropejskiej kultury we wczesnym średniowieczu, Warsaw 2014.
R. Grzesik, Blasi and Pastores Romanorum in the Gesta Hungarorum by an Anonymous Notary, “Res Historica” 41 (2016), p. 25-34.
Gy. Györffy, István kiry és műve, 3rd ed., Budapest 2000.
Gy. Györffy, Święty Stefan I. Król Węgier i jego dzieło, transl. T. Kapturkiewicz, Warsaw 2003.
I. Kniezsa, Ungarns Völkerschaften im XI Jahrhundert, Archivum Europae Centro-Orientalis, vol. 4, 1938, p. 241-412 [in Internet: file:///C:/Users/HP/Documents/Teksty%20obce/Kniezsa%20Istv%C3%A1n,%20Ungarische%20V%C3%B6lkerschaften.%20archivum_europae_1938_01-03_241-412.pdf, viewed 10 August 2016].
Gy. Kristó, Nichtungarische Völker im mittelalterlichen Ungarn, Herne 2008.
E. Mályusz, Az V. István-kori Gesta, Budapest 1971.
T. Michałowska, Leksykon: Literatura polskiego średniowiecza, Warszawa 2011.
K. Modzelewski, Barbarzyńska Europa, Warsaw 2004.
E. Moór, Die Ausbildung der Betriebsformen der ungarischen Landwirtschaft im Lichte der slawischen Lehnwörter, “Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae”, 1956, vol. 2, p. 31-117.
A. Róna-Tas, Székely rovásírás, in: Gy. Kristó, P. Engel, F. Makk (eds.), Korai magyar történeti lexikon (9.-14 század), Budapest 1994, p. 625-626.
W. Schenk, M. Hardt, Nomadismus, in: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, vol. 21, Berlin – New York 2002, p. 262-265.
L. Spychała, Studia nad legendą dynastyczną Arpadów. Między pulpitem średniowiecznego skryby a „warsztatem” współczesnego badacza, Wrocław 2011.
J. Szűcs, Theoretical Elements in Master Simon of Kéza’s Gesta Hungarorum (1282-1285), Budapest 1975, reprint in: L. Veszprémy and M. Rady (eds.), Simonis de Kéza Gesta Hungarorum. Simon of Kéza, The Deeds of the Hungarians, With a study by J. Szűcs, Budapest 1999, p. XXIX-CII.
A. Tarnai, „A magyar nyelvet írni kezdik”. Irodalmi gondolkodás a középkori Magyarországon, Budapest 1984.
G. Wolf, N. H. Ott (eds.), Handbuch Chroniken des Mittelalters, Berlin – Boston 2016.
I. Zimonyi, Muslimische Quellen über die Ungarn vor der Landnahme. Das ungarische Kapitel der Ğaihānī-Tradition, Herne 2006.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.