Słowa kluczowe
Chorwatów i Słoweńców
Królestwo Jugosławii
król Aleksander Karađorđević
I wojna światowa
albańska Golgota
pamięć zbiorowa
propaganda
prasa
KEYWORDS
The Kingdom of Serbs
Croats and Slovenes
The Kingdom of Yugoslavia
king Alexander Karađorđević
World War I
Albanian Golghota
collective memory
press
Jak cytować
Abstrakt
Both the Balkan Wars and World War I, and particularly the great migration of the Serbian army during the retreat to the Corfu island, which imprinted in the collective memory as the Albanian Golgotha, were among the most important reference points in the public discourse of interwar Yugoslavia. Official government circles tried to present them as the cornerstones for the building of a unified state of the Southern Slavs. The authorities supported all the initiatives which were commemorating those events. King Alexander Karađorđević was one of the most active in this field, he repeatedly personally graced the celebration of all events and battles or honoured their heroes. However, it should be noted that the Albanian Golgotha was such an important point of reference in the public discourse of interwar Yugoslavia not only because it became a kind of an instrument in the hands of politicians, especially the king, but also – and perhaps primarily – because it grew it roots in the broader social discourse, not only in politics but also in the media and culture – literature or the arts. It is also worth mentioning that the memory of these events was not a homogeneous one. For obvious reasons, it were the Serbs, who excelled in the worship of the Serbian soldiers, who sacrificed their blood for building a common Yugoslav state. While the attitude of Croats and Slovenes was not so clear. Therefore the cult of the Serbian army required an appropriate action from the state. One of the actions was a way of presenting these events in the daily press.
The main aim of the author is to show how the cult of the sacrifice of the Serbian soldiers and civilians during World War I, and especially the mythologized Albanian Golgotha, was created and became one of the pillars on which authorities tried to build a Yugoslav identity and the prestige of the Karađorđević dynasty in the interwar period. A special attention is paid to the way of describing those events in the “Politika” daily, the most read and influential journal of interwar Yugoslavi
Bibliografia
Bataković Dušan T., Serbia 1914–1918: War imposed, martyrdom, resurrection, w: Serbia in the Great War. Anglo-Saxon Testimonies and Historical Analysis, red. D. T. Bataković, Belgrade, 2015, s. 9–36.
Benson Leslie, Jugosławia. Historia w zarysie, Kraków, 2011.
Bjelica Mihailo, 200 godina jugoslovenske štampe. Pregled istorije novinarstva, Beograd 1968.
Bokovoy Melissa, Scattered graves. Commemorating Serbia’s Wars of National Liberation, 1912–1918, w: Staging the Past: The Politics of Commemoration in Habsburg Central Europe, 1848 to the Present, red. M. Bucur, N. Wingfield, West Lafayette 2001, s. 236–254.
Czekalski Tadeusz, Układ Toptani-Pašić i jego następstwa. Relacje albańsko-serbskie w pierwszym roku Wielkiej Wojny, w: I wojna światowa na Bałkanach. Działania militarne i polityczne w latach 1914–1918, red. A. Krzak, Szczecin, 2014, s. 37–51.
Czerwiński Maciej, Chorwacki bóg Mars i serbska Golgota, „Herito”, 2014, R. 3, nr 16, s. 58–67.
Дамјановић Ратомир, Распеће Србије. Страни аутори о Србима и Србији у Великом Рату – савременци, учесници, сведоци, Београд 2014.
Drapac Vesna, Constructing Yugoslavia. A transnational history, London, 2010.
Drapac Vesna, The Memory of War and the History of the First Yugoslavia, ”War & Society”, 2005, t. 23, s. 23–41.
Глигоријевић Бранислав, Краљ Александар Карађорђевић, Београд 2010.
Грбовић Душко, Одликовања Краљевине Србије и Краљевине Срба, Хрвата и Словенаца установљена поводом првог светског рата из збирке завичајног музеја у Јагодини, „Корени. Историјски Архив Јагодине”, 2008, R. 6, s. 77–84.
Карађорђевић Петар, Ратни дневник 1915–1916 (приредио и предговор написао др Драгљуб Р. Живојиновић), Београд 1984.
Манојловић-Пинтар Oлга, „Благо и њима јер су славно пали за отаџбину, краља и слобоу”: култ палих војника у Италији и Југославији у годинама између два светска рата, „Годишњак за друштвену историју”, 2002, R. 9, nr 1–3, s. 79–98.
Meštrović Ivan, Uspomene na političke ljude i događaje, Zagreb, 1993.
Milojković-Djurić Jelena, Great War legacies in Serbian Culture, „Balcanica”, 2015, R. 66, s. 241–254.
Mitrović Andrej, Serbia's Great War, 1914–1918, West Lafayette, 2007.
Nielsen Christian Axboe, Making Yugoslavs: Identity in King Aleksandar's Yugoslavia, Toronto, 2014.
Nielsen Christian Axboe, One State, One Nation, One King: The Dictatorship of King Aleksandar and his Yugoslav Project 1929–1935, Columbia University, 2002 [nieopublikowana praca doktorska].
„Политика”, 1919–1932, nr 4182, 4786, 5263, 5474, 6347, 6372, 7430, 8088, 8822.
Радојевић Mира, Димић Љубомир, Србија у Великом Рату 1914–1918, Београд 2014.
Radovanović Milan, British Medical Missions in Serbia 1914–1915, “London Philatelist”, 2012, R. 121, nr 1396, s. 121–129.
Шаренац Данило, Топ, војник и сећање. Први светски рат и Србија 1914–2009, Београд 2014.
Szczepański Wojciech, Serbski odwrót przez Albanię na przełomie 1915/1916 roku Jak doń doszło, jak zapamiętali go Serbowie?, w: I wojna światowa na Bałkanach. Działania militarne i polityczne w latach 1914–1918, red. A. Krzak, Szczecin 2014, s. 218–232.
Troch Pieter, Education and Yugoslav Nationhood in Interwar Yugoslavia. Possibilities, limitations and interactions with other national ideas, Gent 2012, [niepublikowana praca doktorska].
Troch Pieter, Nationalism and Yugoslavia. Education, Yugoslavism and the Balkans before World War II, London 2015.
Wachtel Anrew Baruch, Making a Nation, Breaking a Nation: Literature and Cultural Politics in Yugoslavia, Stanford 1998.
Walkiewicz Wiesław, Jugosławia. Państwa sukcesyjne, Warszawa 2009.
Winter Jay, Sites of Memory, Sites of Mourning. The Great War in European cultural history, Cambridge 1995.
Zieliński Bogusław, Serbska powieść historyczna. Studia nad źródłami, ideami i kierunkami rozwoju, Poznań 1998.
Живановић Милан Ж., О евакуацији српске војске из Албаније и њеној реорганизацији на Крфу (1915–1916) према француским документима, „Историјски часопис”, 1963–1965, R. 14–15, s. 231–307.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.