Słowa kluczowe
Bogdan III Jednooki
Pokucie
Mołdawia
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony został problemowi relacji polsko – mołdawskich ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu z roku 1509 i roli, jaką odegrała w nim rodzina Chodeckich. Bogdan III – hospodar mołdawski poszukując wsparcia strony polskiej zaofiarował zwrot Pokucia w zamian za rękę siostry Aleksandra Jagiellończyka – Elżbiety. Jako że niechętna była temu pomysłowi matka kandydatki na żonę – Elżbieta Rakuszanka, Bogdan liczył na pomoc Stanisława z Chodcza- zaufanego królowej. W wyniku zawartego układu zwrócił Polsce Pokucie. Kiedy nie dano mu jednak Elżbiety za żonę, hospodar, czując się oszukanym, cały swój gniew skupił na Stanisławie. Wyprawa z 1509 roku jest nie tylko odwetem uczynionym na Polsce, ale także na rodzinie Chodeckich.Bibliografia
Sources
AGAD: Librii Legationum II
Akta Skarbu Królewskiego, oddział 86
Dokument pergaminowy nr 5407
Acta et epistolae relationum Transsylvaniae Hungariaeque cum Moldavia et Valachia, ed. A. Veress, vol. 1, Budapest 1914.
Akta Aleksandra króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego (1501 – 1506). Wyd. F. Papée. Kraków 1927.
Bogdan I., Documente şi regeste privitoare la relaţiile Ţării Rumâneşti cu Braşovul şi Ungaria în secolul XV şi XVI, Bucureşti 1902.
Bogdan I., Documente şi regeste privitoare la relaţiile Ţării Rumâneşti cu Braşovul şi Ungaria în secolul XV şi XVI, Bucureşti 1902.
Costăchescu M., Documentele moldoveneşti de la Bogdan voievod (1504- 1517), Bucureşti 1940.
Cronicile slavo-române din secolele XV-XVI publicate de Ioan Bogdan, ed. P.P. Panaitescu, Bucaresti 1959.
Documente privitoare la istoria Ardealului, Moldovei si Tarii Romanesti, ed. A. Veress, vol. 2, Bucaresti 1929.
Hurmuzaki E., Documente privitoare la istoria Românilor, (dalej: Hurmuzaki) vol. 2, p. 2. Bukarest 1891.
Kronika polska Marcina Bielskiego nowo przez Joachima Bielskiego, syna jego wydana, Kraków 1597.
Materiały dla istorii vzaimnych otnošenij Rossii, Polši, Molda- vii, Valachii i Turcii v XIV–XVI w., wyd. V.A. Uljanicki, Moskwa 1887.
Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. 1, Wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905.
Nicolaescu S., Documente slavo-române cu privire la relaţiile Ţării Româneşti şi Moldovei cu Ardealul în sec. XV şi XVI, Bucureşti 1905.
Tocilescu G. G., 534 documente istorice slavo-române din Ţara Românească şi Moldova privitoare la legăturile cu Ardealul, Bucureşti 1931.
Ureche G., Letopisetul tării Moldovei, ed. P.P. Panaitescu, Bucuresti 1958, s. 129.
Wapowski B., Kroniki Bernarda Wapowskiego z Radochoniec, kantora katedr. krakowskiego: część ostatnia czasy podługoszowskie obejmująca (1480-1535), Kraków 1874.
Publications
Baczkowski K., Stosunki polsko – węgierskie w pierwszych latach panowania Zygmunta Starego 1507 – 1510. W: Cracovia – Polonia – Europa. Kraków 1995.
Besala J., Zygmunt Stary i Bona Sforza, Poznań 2012.
Borzemski A., Sprawa pokucka za Aleksandra, „Przegląd Powszechny”, t. 24 (1889), z. 10, s. 173.
Breban V., Dicţionar general al limbii române, ediţie revăzută şi adăugită, vol. I, Bucureşti 1992.
Breban V., Dicţionar general al limbii române, vol. 1, Bucureşti 1992.
Buc P., Dangereux rituel. De l'histoire médiévale aux sciences sociales, Paris 2003.
Buc P., The Dangers of Ritual: Between Early Medieval Texts and Social Scientific Theory, Princeton 2002.
Călători străini despre Ţările Române, vol. I, Bucureşti 1970.
Constantin C., Giurescu C., Istoria românilor, vol.II/1, Bucureşti 1940.
Cristea O., Knocking at the enemie’s gate: gesture of power of Bogdan III of Moldavia (1509), in: Orient et Occident. Construction des identités en Europe médiévale, ed. L. Diaconu, Bucuresti 2014.
Czamańska I., Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji w XIV i XV wieku, Poznań 1996.
Decjusz, De Sigismundi regis temporibus liber, 1521, wyd. W. Czermak, Kraków 1901.
Fac L., Południowo – wschodni teatr działań wojennych w latach 1497 – 1509. „Rocznik Przemyski”, t. 43 (2007), z. 1.
Gorovei S., Muşatinii, Chişinău 1991.
Gorovei S., O controversă: „doamnele” lui Bogdan al IIIlea, „Studii şi Materiale de Istorie Medie”, nr 27 (2009), Rezachevici C., Descendenţa nelegitimă a lui Vlad Ţepeş: Mihneştii şi mitropolia bucureşteană de la Radu Vodă, „Arhiva Genealogică”, t. 7 (12), 2000, z. 1-4.
Istoria lumii în date, Bucureşti 1972.
Jabłonowski A., Sprawy wołoskie za Jagiellonów. Akta i Listy. Akta Koronne. w: Źródła dziejowe, t. 10, Warszawa 1878.
Kamiński J., Otto z Chodcza. Wojewoda krakowski: próba monografii historycznej. Złoczów 1911, s. 3.
Lapedatu A., Mihnea cel Rău şi ungurii 1508-1510, în: Anuarul Institutului De Istorie Naţională, I, 1921-1922.
Marinescu J., Bogdan cel Orb 1504 – 1517, Bucaresti 1910.
Marvin L. V., Man famous in Combat and Battle: Common Soldiers and the Siege of Bruges, „Journal of Medieval History”, 1998 (24).
Morka M., Sztuka dworu Zygmunta I Starego. Treści polityczne i propagandowe. Warszawa 2006.
Niemczyk K., Kamieniecki Geschlecht und seine Beziehungen zu Moldau am Ende des 15. Und zu Beginn des 16. Jahrhunderts. Ein Überblick, “Codrul Cosminului”, t. 20, z. 2 (2014).
Niemczyk K., Problem Pokucia, spornego terytorium polsko-mołdawskiego w końcu XV i początku XVI wieku. Studia Historyczne nr 52 (2014), z. 2.
Niemczyk K., Mołdawia Bogdana III Ślepego w polityce Aleksandra, W: Jagiellonowie i ich świat, red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Kraków 2015.
Paradais C., Comori ale spiritualităţii româneşti la Putna, Iaşi 1988.
Pilat L., Intre Roma si Bizant. Societate si putere in Moldova (sec. XIV – XVI), Iasi 2008.
Plewczyński M., Wojny i wojskowość polska w XVI w., t. 1, lata 1500 – 1548. Zabrze 2011.
Pociecha W., Stanisław Chodecki, PSB, t. 3, Kraków 1937.
Rezachevici C., Descendenţa nelegitimă a lui Vlad Ţepeş: Mihneştii şi mitropolia bucureşteană de la Radu Vodă, „Arhiva Genealogică”, t. 7 (12), 2000, z. 1-4.
Rezachevici C., Dracea armaşul din Măneşti, soţul mamei lui Mihnea cel Rău, fiul nelegitim al lui Vlad Ţepeş, şi moştenirea lăsată de el Mihneştilor, „Argessis”, t. 14(2005).
Rezachevici C., Dracea armaşul din Măneşti, soţul mamei lui Mihnea cel Rău, fiul nelegitim al lui Vlad Ţepeş, şi moştenirea lăsată de el Mihneştilor, „Argessis”, t. 14 (2005).
Smołucha J., Papiestwo a Polska w latach 1484 – 1526. Kontakty dyplomatyczne na tle zagrożenia tureckiego. Kraków 1999.
Sperka J., Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370–1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą, Katowice 2006.
Sperka J., Początki osadnictwa rycerstwa śląskiego na Rusi Czerwonej W: Княжа доба: історія і культура. – Львів 2010. Вип. 3.
Sperka J., Z dziejów migracji rycerstwa śląskiego na zimie Rusi Koronnej w końcu XIV i w początkach XV wieku (wstępne rozpoznanie), w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. T. Jurek, W. Bukowski, Kraków 2012.
Sperka J., Zarys migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej w okresie panowania Władysława Jagiełły, „Kняжа доба. Історія і культура”, Вип. 4, Львів 2011.
Spieralski Z., Z dziejów wojen polsko – mołdawskich, Studia i Materiały do historii wojskowości, z. 11, cz. 1,, s. 108.
Ştefănescu P., Lumea văzută de medici, Bucureşti, 1991.
Stephenson P., The Legend of Basil the Bulgar – Slayer, Cambridge University Press 2003.
Ursu I., Ştefan cel Mare, Bucureşti 1925.
Urzędnicy podolscy XIV – XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1998.
Urzędnicy województwa podolskiego XV – XVIII wieku. Spisy, opr. K. Przyboś, Kraków 1994.
Urzędnicy województwa ruskiego XIV – XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, opr. K. Przyboś, t. 3, z. 1. Wrocław 1987.
Xenopol A. D., Istoria românilor din Dacia Traiană, text stabilit de Nicolae Stoicescu şi Maria Simionescu, Bucureşti 1986.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.