Słowa kluczowe
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (Metropolis GZM)
symbolic border
phantom border
cultural diversity
Jak cytować
Abstrakt
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (Metropolis GZM) is the first metropolitan association operating in Poland according to the Act. It includes 41 municipalities of various sizes, administrative statuses and affiliations to cultural regions. This situation poses a significant challenge for integrating municipalities and residents of the Metropolis GZM. The article presents an analysis of selected social dimensions of intra-metropolitan diversity, taking into account the size structure of the municipality and the cultural heterogeneity of the Metropolis GZM. The empirical point of reference was a secondary analysis of data from original and co-authored research conducted in the metropolitan area in the last ten years and publicly available data from public sources. Their analysis revealed, on the one hand, the durability of symbolic boundaries (including phantom ones), the emerging new divisions (between new and rooted inhabitants of peripheral metropolitan municipalities), and, on the other hand, the deepening functional integration of the municipalities and inhabitants belonging to Metropolis GZM.
Bibliografia
Barth, F. (2004). Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, tłum. M. Głowacka-Grajper. W: M. Kempny, E. Nowicka (red. i wybór), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje (ss. 348–377). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Benedyktowicz, Z. (2000). Portrety „obcego”. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bierwiaczonek, K., Nawrocki, T. (2020). Między traumą wojny a codziennością. Pamięć zbiorowa mieszkańców górnośląskiej wsi Bojszowy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bierwiaczonek, K., Nawrocki T., Zygmunt, A. (2018). Rola Obserwatorium Procesów Miejskich i Metropolitalnych w procesie tworzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – od deficytu wiedzy do oczekiwań wobec nowej instytucji. Górnośląskie Studia Socjologiczne, 9(2), 11–39.
Cybula, A. (2009). Heterogeniczność regionu, integracja regionalna a rozwój regionalny. Studia Socjologiczne, 4(195), 43–61.
Cymbrowski, B. (2004). Upper Silesia. Industrial Development and Its Persistencies, W: M.S. Szczepański, M. Thomas (red.), Regional Actors and Regional Contexts of Action: The Cases of Upper Silesia and Lower Lusatia. Tychy: Śląskie Wydawnictwa Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych.
Gottdiener, M., Budd, L. (2005). Key Concept of Urban Studies. London–Thousands Oaks–New Delhi: SAGE Publications Ltd. DOI: https://doi.org/10.4135/9781446279120
Gwosdz, K. (2004). Ewolucja rangi miejscowości w konurbacji przemysłowej. Przypadek Górnego Śląska (1830–2000). Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gwosdz, K., Sobala-Gwosdz, A., Czakon, P. (2021). Poziom i dynamika rozwoju gospodarczego na obszarze GZM z uwzględnieniem funkcji metropolitarnych. Warszawa–Kraków: Instytut Rozwoju Miast i Regionów.
Hirschhausen, B., von (2020). Granice fantomowe, tłum. K. Kolanowski. W: E. Opiłowska i in. (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon (ss. 145–157). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Jałowiecki, B. (2000). Społeczna przestrzeń metropolii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Jałowiecki, B., Szczepański, M.S. (2002). Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Jedlecki, P. (2012). Historia walki o metropolię, https://katowice.wyborcza.pl/katowice/56,35063,10970210,Historia_walki_o_metropolie.html (dostęp: 3.10.2022).
Kajdanek, K. (2009). Ideał podmiejskiego zamieszkiwania. Koncepcje deweloperów a praktyki przestrzenne mieszkańców na przykładzie wybranych osiedli strefy podmiejskiej Wrocławia. Kultura i Społeczeństwo, 53(2), 21–41. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2009.53.2.2
Kłoskowska, A. (1996). Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krzysztofik, R., Runge J., Spórna, T. (2011). Delimitacja regionu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia”. Sosnowiec: Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej.
Kulas, P., Mandrysz, W. (2013). Tożsamość regionalna. Pomiędzy ekonomią a kulturą. W: K. Wódz (red.), Zapomniane miejsca, zapomniani ludzie. Restrukturyzacja ekonomiczna a zmiana kulturowa. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lipok-Bierwiaczonek, M. (2008). Świat najbliższy. Szkice antropologiczne o Górnym Śląsku, tradycji i kulturze. Tychy: Śląskie Wydawnictwa Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych im. ks. Emila Szramka w Tychach.
Lipok-Bierwiaczonek, M. (2022). Zróżnicowanie etnograficzne w województwie śląskim. W: Encyklopedia województwa śląskiego, t. 9: Zróżnicowanie etnograficzne w województwie śląskim, http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Strona_g%C5%82%C3%B3wna (dostęp: 4.10.2022).
Markowski, T., Marszał, T. (2006). Metropolie. Obszary metropolitalne. Metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: KPZK PAN.
Opiłowska, E. i in. (2020). Wprowadzenie. W: E. Opiłowska i in. (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon (ss. 9–15). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Ossowski, S. (1967). Zagadnienia więzi regionalnej i narodowej na Śląsku Opolskim. W: idem, Dzieła. t. 3 (ss. 251–300). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pyka, R. (2018). Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jako innowacja w samorządzie terytorialnym. Szanse i wyzwania pierwszego w Polsce związku metropolitalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 71(1), 5–25.
Szczepański, M.S. (1984). Z historii socjologii miasta i problemów urbanizacji. Ekologia klasyczna i konwencjonalne teorie urbanizacji. W: J. Wódz (red.), Problemy socjologii miasta (ss. 9–40). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Szczepański, M.S., Ślęzak-Tazbir, W. (2009). Górnośląskie metamorfozy. Region przemysłowy w procesie zmian: od osady fabrycznej do metropolii? Studia Socjologiczne, 4(195), 7–41.
Sztuka, M. (2022). Jestem przeciwko trzymaniu Ślązaków pod kroplówką. Wywiad ze Zbigniewem Rokitą. Gazeta Uniwersytecka UŚ. Miesięcznik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, https://gazeta.us.edu.pl/node/431723.
Wirth, L. (1938). Urbanism as a Way of Life. The American Journal of Sociology, 44(1), 1–24. DOI: https://doi.org/10.1086/217913
Wódz, J. (1995). Prospektywne widzenie regionu na tle polskich prób regionalizacji kraju. Refleksja socjologiczna. W: K. Wódz (red.), Wokół śląskiej tożsamości (ss. 74–83). Katowice: Towarzystwo Zachęty Kultury.
Zuzańska-Żyśko, E. (2012). Funkcje metropolitalne w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym. Studia Regionalne i Lokalne, 48(2), 39–61.
Zuzańska-Żyśko, E. (2016). Procesy metropolizacji. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
InfoGZM, http://infogzm.metropoliagzm.pl (dostęp: 4.10.2022).
Święto Metropolii: Prawie 100 wydarzeń i mikrowypraw na piąte urodziny Metropolii GZM – Metropolia GZM (2022), https://metropoliagzm.pl/2022/06/24/swieto-metropolii-prawie-100-wydarzen-i-mikrowypraw-na-piate-urodziny-metropolii-gzm/ (dostęp: 21.09.2022).
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy