Słowa kluczowe
preschool and early school age
emotions in children
Jak cytować
Abstrakt
The article presents research on the structure and content of the concept of sadness, based on the statements of preschool and early school age children. The research was carried out in a transverse (transversal) system among children selected from six age groups: 4.0−4.11, 5.0−5.11, 6.0−6.11, 7.0−7.11, 8.0−8.11, 9.0−9.11. Data collected from a sample of 240 children were used to analyze the test results. There were 20 girls and 20 boys in each of the six designated age group. In order to describe the content and structure of emotional concepts the experimental technique created by S. Grabias (2012) was used. It allowed to obtain an information on six basic components of a given concept, i.e. definition/definition category, carrier, features, activities, causes, circumstances /effect and in addition his assessment. When describing the emotions of fear, the youngest children mainly used tautological definitions containing synonyms and the oldest ones were dominated by abstract definitions. When talking about the symptoms of emotions, the surveyed children focused primarily on the perceptual indicators of experiencing it. The face and changes in facial expression are particularly significant to them. When describing a person experiencing fear, preschool children mainly referred to typical behaviors related to this emotion, i.e.: afraid, shouting, crying. Analyzes concerning the indications of children for the activities performed by the carrier of the emotion fear show that among the respondents in general, flight from the object of fear was dominant. In the opinion of the surveyed children, the main cause of fear are situations related to the violation of physical body, causing fear and anxiety in humans. Children’s descriptions of reactions to other people’s fear reflect their own tendency to self-regulate, that is, finding ways to deal with experiences. Fear in the perception of the respondents is a negative emotion.
Bibliografia
Borowiec, H. (2014). Dziecięce rozumienie świata (studium lingwistyczne). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Catanzaro, D.A., de (1999). Motywacje i emocje. W ujęciu ewolucyjnym, fizjologicznym, rozwojowym i społecznym. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Doliński, D. (2000). Ekspresja emocji. Emocje podstawowe i pochodne. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2 (ss. 351-368). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ekman, P., Friesen, W.V. (1975). Unmasking the Face: A Guide to Recognizing Emotions from Facial Clues. Hoboken, NJ: Prentice Hall.
Frijda, N.H. (2005). Punkt widzenia psychologów. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (ss. 88–108). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Gawda, B. (2017). Struktura pojęć emocjonalnych. Wykorzystanie technik fluencji werbalnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Gawda, B., Kosacka, K., Banaszkiewicz, P. (2020). Psychologia emocji pokolenia digital natives. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Grabias, S. (2012). Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy (ss. 15–71). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jach-Salamon, N., Gawda, B. (2022). Struktura pojęć afektywnych u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jasielska, A. (2013). Charakterystyka i konsekwencje potocznego rozumienia emocji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Jęczeń, U. (2007). Językowa projekcja emocji. Emocje w zachowaniach językowych dzieci upośledzonych umysłowo i dzieci w normie intelektualnej. W: T. Woźniak, A. Domagała (red.), Język, interakcja, zaburzenia mowy. Metodologia badań (ss. 133–171). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jęczeń, U. (2016). Strach jest koło ucha, czyli umiejscowienie emocji w ciele człowieka w wypowiedziach sześcioletnich dzieci. Logopedia, 45, 33-52.
Jęczeń, U. (2017). Językowa projekcja emocji w wypowiedziach dzieci w normie intelektualnej i dzieci z zespołem Downa. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jęczeń, U. (2018). Językowe wykładniki pojęcia „radość” w wypowiedziach dzieci w normie intelektualnej i dzieci z zespołem Downa. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, 31(4), 97–119. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2018.31.4.97-119
Kövecses, Z. (2011). Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie. Kraków: Universitas.
Łosiak, W. (2007). Psychologia emocji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Niedenthal, P.M. (2008). Emotion Concepts. W: H. Lewis, J. Haviland-Jones, L. Barrett (red.), Handbook of Emotions (ss. 587–600). New York: Guilford Press.
Nowakowska-Kempna, I. (1995). Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Warszawa: WSP TWP.
Nowakowska-Kempna, I. (2000). Konceptualizacja uczuć w języku polskim, cz. 2. Warszawa: WSP TWP.
Öhman, A. (2005). Strach i lęk z perspektywy ewolucyjnej, poznawczej i klinicznej. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (ss. 719–744). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Przetacznik-Gierowska, M., Makiełło-Jarża, G. (1992). Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Russell, J.A., Lemay, G. (2005). Pojęcia dotyczące emocji. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (ss. 617–633). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Shaver, P.R., Schwartz, J., Kirson, D., O’Connor, C. (1987). Emotion Knowledge: Further Exploration of a Prototype Approach. Journal of Personality and Social Psychology, 52(6), 1061–1086. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.6.1061
Stępień-Nycz, M. (2015). Rozwój reprezentacji emocji w dzieciństwie. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenie Filomatów – Wydawnictwo Liberi Libri.
Wallbott, H.G., Scherer, K.R. (1989). Assessing Emotion by Questionnaire. W: R. Plutchik, H. Kellerman (red.), Emotion: Theory, Research and Experience, t. 4: The Measurement of Emotion (ss. 55–82). New York: Academic Press. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-558704-4.50009-8
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Natalia Jach-Salamon
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy