Słowa kluczowe
narrative studies
lifespan development
pandemic
Jak cytować
Abstrakt
The COVID-19 pandemic had a significant impact on the Polish people’s life. At the same time the development period may also modify a perception of life situation. The paper presents the results of research on temporal perspective in the early (n = 38) and the middle (n = 38) adulthood in a pandemic situation. Participants of the study wrote a narrative about their life. The obtained narratives were analyzed according to the categories distinguished by Zimbardo and Boyd and coded: past positive perspective, past negative perspective, present fatalistic perspective, present hedonistic perspective, future perspective. Some extra categories of perspectives were also used: the neutral dimension (in relation to the past, present and future) and axiological (in relation to present). Results showed dominance of present perspective in both groups, wherein it was more frequent in the early adulthood. There were statistically significant differences in present fatalistic perspective – in the early adulthood it occurred more frequently. No significant differences between groups were noticed in reference to other perspectives. The obtained material probably captures a part of the process of incorporating atypical life situations into the internal narrative scheme. It also seems that the pandemic crisis triggered the need to focus on maintaining the current level of functioning in the face of new challenges.
Bibliografia
Baltes, P.B., Lindenberger, U., Staudinger, U.M. (1998). Life-Span Theory in Developmental Psychology. W: R.M. Lerner (red.), Handbook of Child Psychology, t. 1: Theoretical Models of Human Development (ss. 1029–1143), wyd. 5. New York: Wiley.
Baltes, P.B., Staudinger, U.M., Lindenberger, U. (1999). Lifespan Psychology: Theory and Application to Intellectual Functioning. Annual Review of Psychology, 50, 471–507. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.psych.50.1.471
Bodecka, M., Nowakowska, I., Zajenkowska, A., Rajchert, J., Kaźmierczak, I., Jelonkiewicz, I. (2021). Gender as a Moderator Between Present-hedonistic Time Perspective and Depressive Symptoms or Stress During COVID-19 Lock-down. Personality and Individual Differences, 168, artykuł 110395. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110395
Boniwell, I., Zimbardo, P.G. (2015). Balancing Time Perspective in Pursuit of Optimal Functioning. W: S. Joseph (red.), Positive Psychology in Practice: Promoting Human Flourishing in Work, Health, Education and Everyday Life (ss. 223–236), wyd. 2. Hoboken, NJ: Wiley. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118996874.ch13
Borisenkov, M.F., Popov, S.V., Smirnov, V.V., Gubin, D.G., Petrov, I.M., Vasilkova, T.N., Solovieva, S.V., Martinson, E.A., Pechеrkina, A.A., Dorogina, O.I., Symaniuk, E.E. (2022). Associations Among Sleep-Wake Rhythm Characteristics, Time Perspective and Psycho-emotional State During COVID-19 Isolation. Biological Rhythm Research, 53(11), 1770–1781. DOI: https://doi.org/10.1080/09291016.2022.2041289
Boyd, J.N., Zimbardo, P.G. (1997). Constructing Time After Death: The Transcendental-Future Time Perspective. Time & Society, 6(1), 35–54. DOI: https://doi.org/10.1177/0961463X97006001002
Carelli, M.G., Wiberg, B., Wiberg, M. (2011). Development and Construct Validation of the Swedish Zimbardo Time Perspective Inventory. European Journal of Psychological Assessment, 27(4), 220–227. DOI: https://doi.org/10.1027/1015-5759/a000076
Ceccato, I., Palumbo, R., Di Crosta, A., Marchetti, D., La Malva, P., Maiella, R., Marin, A., Mammarella, N., Verrocchio, M.C., Di Domenico, A. (2021). „What’s next?” Individual Differences in Expected Repercussions of the COVID-19 Pandemic. Personality and Individual Differences, 174, artykuł 110674. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.110674
Epel, E., Bandura, A., Zimbardo, P.G. (1999). Escaping Homelessness: The Influences of Self-efficacy and Time Perspective on Coping with Homelessness. Journal of Applied Social Psychology, 29(3), 575–596. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1999.tb01402.x
Józefczyk, A., Kołakowska, A., Świętochowski, W. (2015). Predyspozycje studentów psychologii do funkcjonowania w roli zawodowej. Folia Psychologica, 19, 125–140. DOI: https://doi.org/10.18778/1427-969X.19.07
Kessler, R.C., Amminger, G.P., Aguilar-Gaxiola, S., Alonso, J., Lee, S., Üstün, T.B. (2007). Age of Onset of Mental Disorders: A Review of Recent Literature. Current Opinion in Psychiatry, 20(4), 359–364. DOI: https://doi.org/10.1097/YCO.0b013e32816ebc8c
Klicperová-Baker, M., Weissenberger, S., Poláčková Šolcová, I., Děchtěrenko, F., Vňuková, M., Ptáček, R. (2020). Development of Psychological Time Perspective: The Types, Predictors, and Trends. Studia Psychologica, 62(3), 259–276. DOI: https://doi.org/10.31577/sp.2020.03.804
Kosacka, K. (2020). Narracje na temat zadowolenia dwóch pokoleń digital natives. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, 33(3), 49–66. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2020.33.3.49-66
Laureiro-Martinez, D., Trujillo, C.A., Unda, J. (2017). Time Perspective and Age: A Review of Age Associated Differences. Frontiers in Psychology, 8, artykuł 101. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00101
Nowakowska, I. (2020). Lonely and Thinking About the Past: The Role of Time Perspectives, Big Five Traits and Perceived Social Support in Loneliness of Young Adults During COVID-19 Social Distancing. Current Issues in Personality Psychology, 8(3), 175–184. DOI: https://doi.org/10.5114/cipp.2020.97289
Rajkumar, R.P. (2020). COVID-19 and Mental Health: A Review of the Existing Literature. Asian Journal of Psychiatry, 52, artykuł 102066. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102066
Senyk, O., Abramov, V., Bedan, V., Bunas, A., Hrechkosii, M., Lutsenko, O., Mandzyk, T., Wittmann, M. (2022). Differences in Time Perspectives Measured Under the Dramatically Changing Socioeconomic Conditions During the Ukrainian Political Crises DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph19127465
in 2014/2015. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(12), artykuł 7465.
Sobol, M., Blachnio, A., Przepiórka, A. (2020). Time of Pandemic: Temporal Perspectives Related to Compliance with Public Health Regulations Concerning the COVID-19 Pandemic. Social Science & Medicine, 265, artykuł 113408. DOI: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113408
Sobol-Kwapinska, M. (2013). Hedonism, Fatalism and ‘Carpe diem’: Profiles of Attitudes Towards the Present Time. Time & Society, 22(3), 371–390. DOI: https://doi.org/10.1177/0961463X13487043
Stolarski, M., Fieulaine, N., Zimbardo, P.G. (2018). Putting Time in a Wider Perspective: The Past, the Present, and the Future of Time Perspective Theory. W: V. Zeigler-Hill, T.K. Shackelford (red.), The SAGE Handbook of Personality and Individual Differences: The Science of Personality and Individual Differences (ss. 592–628). Thousand Oaks, CA: Sage Publications Ltd. DOI: https://doi.org/10.4135/9781526451163.n28
Varma, P., Junge, M., Meaklim, H., Jackson, M.L. (2021). Younger People Are More Vulnerable to Stress, Anxiety and Depression During COVID-19 Pandemic: A Global Cross-sectional Survey. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry, 109, artykuł 110236. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2020.110236
Vowinckel, J.C., Westerhof, G.J., Bohlmeijer, E.T., Webster, J.D. (2017). Flourishing
in the Now: Initial Validation of a Present-Eudaimonic Time Perspective Scale. Time & Society, 26(2), 203–226. DOI: https://doi.org/10.1177/0961463X15577277
Zhang, J.W., Howell, R.T. (2011). Do Time Perspectives Predict Unique Variance in Life Satisfaction Beyond Personality Traits? Personality and Individual Differences, 50(8), 1261–1266. DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.02.021
Zimbardo, Ph.G., Boyd, J.N. (1999). Putting Time in Perspective: A Valid, Reliable Individual-differences Metric. Journal of Personality and Social Psychology, 77(6), 1271–1288. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.77.6.1271
Zimbardo, Ph., Boyd, J. (2013). Paradoks czasu, wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zimbardo, Ph., Sword, R., Sword, R. (2012). The Time Cure: Overcoming PTSD with the New Psychology of Time Perspective Therapy. San Francisco: Jossey-Bass.
Zimbardo, Z.M., McDermott, R., Zimbardo, Ph.G. (2017). A New Measure of the Expanded Present Time Perspective. W: A. Kostić, D. Chadee (red.), Time Perspective (ss. 41–62). London: Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-60191-9_3
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anita Duplaga, Kamil Jezierski, Irmina Rostek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy