Zróżnicowanie doświadczeń rodzicielskich w grupie migrantów
PDF

Słowa kluczowe

migration studies
parenthood
families

Jak cytować

Moritz-Leśniak, W. (2024). Zróżnicowanie doświadczeń rodzicielskich w grupie migrantów. Człowiek I Społeczeństwo, 57, 239–260. https://doi.org/10.14746/cis.2024.57.11

Abstrakt

In the face of the transformation of parenting and increased societal mobility, discussions about contemporary parenthood should pay attention to individuals with migration experience. The aim of the article is to review mainly Polish but also foreign research related to families having migration experience, with particular focus on parental experience. The topic will be presented from three perspectives: anthropology, sociology, and psychology, each highlighting different elements of these experiences. The article attempts to systematize research conducted by Polish researchers and theories related to specific aspects of migrant parents’ experience. Based on emergent categorization, the paper then proceeds with an analysis of mothers’ and fathers’ roles and their parenting practices.

https://doi.org/10.14746/cis.2024.57.11
PDF

Finansowanie

Artykuł jest wynikiem badań prowadzonych na potrzeby pracy doktorskiej oraz gran- tu NCN w ramach programu OPUS nr 2021/43/B/HS6/00009 pt. „Dobre początki, obiecująca przyszłość. Dzieci z doświadczeniem migracyjnym w polskich szkołach”.

Bibliografia

Andrikopoulos, A., Duyvendak, J.W. (2020). Migration, Mobility and the Dynamics of Kinship: New Barriers, New Assemblages. Ethnography, 21(3), 299–318. DOI: https://doi.org/10.1177/1466138120939584

Bacigalupe, G., Camara, M. (2012). Transnational Families and Social Technologies: Reassessing Immigration Psychology. Journal of Ethnic and Migration Studies, 38(9), 1425–1438. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2012.698211

Bakiera, L. (2006). Rodzina z perspektywy socjologicznej i psychologicznej: ciągłość i zmiana. Roczniki Socjologii Rodziny, 17, 101–115.

Bakiera, L., Obrębska, M. (2021). Blisko czy na dystans? Psychologiczne aspekty relacji międzyludzkich. Człowiek i Społeczeństwo, 51, 9–21. DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2021.51.1

Baldassar, L., Merla, L. (2013). Transnational Families, Migration and the Circulation of Care: Understanding Mobility and Absence in Family Life. London: Routledge. Bargiel-Matusiewicz, K., Januszek, M., Wilczyńska, A. (2015). The Need of Belonging and Sense of Belonging Versus Effectiveness of Coping. Polish Psychological Bulletin, 46(1), 72–81. DOI: https://doi.org/10.1515/ppb-2015-0008

Barglowski, K. (2021). Transnational Parenting in Settled Families: Social Class, Migration Experiences and Child Rearing Among Polish Migrants in Germany. Journal of Family Studies, 29(1), 1–18. DOI: https://doi.org/10.1080/13229400.2021.2007786

Bloch, N., Main, I., Sydow, K. (2015). Nie dość użyteczni. Zmagania imigrantów na lokalnym rynku pracy. Poznań: Centrum Badań Migracyjnych.

Borkowska, A. (2016). Psychologiczne aspekty migracji w rozwoju dziecka. W: E. Śmiechowska-Petrovskij (red.), Dzieci z trudnościami adaptacyjnymi w młodszym wieku. Aspekty rozwojowe i edukacyjne w kontekście specyfiki różnic kulturowych (ss. 101–123). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Boruszak-Kiziukiewicz, J., Kmita, G. (2020). Parenting Self-efficacy in Immigrant Families: A Systematic Review. Frontiers in Psychology, 11, artykuł 985. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00985

Boyd, M., Grieco, E. (2003). Women and Migration: Incorporating Gender into International Migration Theory. Migration Information Source. https://www.migrationpolicy.org/article/women-and-migration-incorporating-gender-international-migration-theory/ (dostęp: 19.05.2024).

Boswell, C. (2018). Migration in Europe. W: B. Marshall (red.), Politics of Migration (ss. 91–110). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315728285-7

Brettell, C. (2003). Anthropology and Migration: Essays on Transnationalism, Ethnicity, and Identity. Lanham, MD: Rowman Altamira.

Brettell, C. (2006). Introduction: Global Spaces/Local Places: Transnationalism, Diaspora, and the Meaning of Home. Identities, 13(3), 327–334. DOI: https://doi.org/10.1080/10702890600837987

Brettell, C.B., Hollifield, J.F. (red.). (2022). Migration Theory: Talking Across Disciplines. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003121015

Bryceson, D., Vuorela, U. (2002). Transnational Families in the Twenty-first Century. W: D. Bryceson, U. Vuorela (red.), The Transnational Family: New European and Global Networks (ss. 3–30). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003087205-2

Brzezińska, A.I., Matejczuk, J. (2010). Psychologiczne konsekwencje (euro)sieroctwa: styl życia rodziny, diagnoza i wsparcie. Studia Edukacyjne, 17, 71–88.

Bungum, B., Kvande, E. (2022). Polish Migrant Fathers Using Parental Leave in Norway. Journal of Family Research, 34(3), 912–931. DOI: https://doi.org/10.20377/jfr-753

Cobb, C.L., Branscombe, N.R., Meca, A., Schwartz, S.J., Xie, D., Zea, M.C., Molina, L.E., Martinez, Ch.R., Jr. (2019). Toward a Positive Psychology of Immigrants. Perspectives on Psychological Science, 14(4), 619–632. DOI: https://doi.org/10.1177/1745691619825848

Czerniejewska, I., Main, I. (2019). Projektowanie dziecka w społeczeństwie norweskim. Matki z Polski wobec instytucji przedszkola. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 1(171), 131–148. DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.006.10256

Danilewicz, W. (2010). Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadczenia wspólnoty rodzinnej. Białystok: Trans Humana.

Damery, S. (2021). Home Without Family, Family Without Home: Young Migrants’ Experiences of Home and Relationships in the City of Brussels. W: M. Montero-Sieburth, R. Mas Giralt, N. Garcia-Arjona, J. Eguren (red.), Family Practices in Migration (ss. 103–120). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003132561-5

Dreby, J., Adkins, T. (2010). Inequalities in Transnational Families. Sociology Compass, 4(8), 673–689. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00297.x

Dryll, E. (2022). Kulturowe otoczenie systemu rodzinnego: spojrzenie wstecz. Psychologia Wychowawcza, 67(25), 66–87. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.2331

Dziennik Gazeta Prawna. (2008). Fundacja Prawo Europejskie o eurosieroctwie. Gazeta- Prawna.pl. https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/21212,fundacja-prawo-europejskie-o-eurosieroctwie.html (dostęp: 19.05.2024).

Eltanamly, H., Leijten, P., Van Roekel, E., Mouton, B., Pluess, M., Overbeek, G. (2023). Strengthening Parental Self-efficacy and Resilience: A Within-subject Experimental Study with Refugee Parents of Adolescents. Child Development, 94(1), 187–201. DOI: https://doi.org/10.1111/cdev.13848

Fadiman, A. (2012). The Spirit Catches You and You Fall Down: A Hmong Child, Her American Doctors, and the Collision of Two Cultures. New York: Farrar, Straus and Giroux. Feldman-Savelsberg, P. (2016). Mothers on the Move: Reproducing Belonging Between Africa and Europe. Chicago: University of Chicago Press.

Fiałkowska, K. (2019). Remote Fatherhood and Visiting Husbands: Seasonal Migration and Men’s Position Within Families. Comparative Migration Studies, 7(1), 1–17. DOI: https://doi.org/10.1186/s40878-018-0106-2

Fonseca, M.L., Ormond, M. (2008). Defining ‘Family’ and Bringing It Together: The Ins and Outs of Family Reunification in Portugal. W: R. Grillo (red.), The Family in Question: Immigrant and Ethnic Minorities in Multicultural Europe (ss. 89–111). Amsterdam: Amsterdam University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9789048501533.005

Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books. Giddens, A. (2007). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ginzburg, C. (2017). On Dichotomies. Journal of Ethnographic Theory, 7(2), 139–142. DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.017

Gottlieb, A. (2004). The Afterlife Is Where We Come from: The Culture of Infancy in West Africa. Chicago: University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226330631.001.0001

Harris, M. (1976). History and Significance of the Emic/Etic Distinction. Annual Review of Anthropology, 5(1), 329–350. Heisler, B.S. (2008). The Sociology of Immigration: From Assimilation to Segmented Assimilation, from the American Experience to the Global Arena. W: J.F. Hollifield i in. (red.), Migration Theory: Talking Across Disciplines (ss. 83–111). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.05.100176.001553

Hernández-Cordero, A.L.H. (2021). Mothers Who Cross Borders: Family Care Networks in the Homes of Immigrant Mothers. W: M. Montero-Sieburth, R. Mas Giralt, N. Garcia-Arjona, J. Eguren (red.), Family Practices in Migration (ss. 138–153). London: Routledge.

Janicka, I., Liberska, H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Kamińska, K. (2019). Edukacja dzieci z doświadczeniami migracyjnymi w polskiej szkole – problemy i wyzwania. Kwartalnik Naukowy Edukacja, 3(150), 18–28. DOI: https://doi.org/10.24131/3724.190302

Kilkey, M., Plomien, A., Perrons, D. (2014). Migrant Men’s Fathering Narratives, Practices and Projects in National and Transnational Spaces: Recent Polish Male Migrants to London. International Migration, 52(1), 178–191. DOI: https://doi.org/10.1111/imig.12046

Kofman, E. (2004). Family-related Migration: A Critical Review of European Studies. Journal of Ethnic and Migration Studies, 30(2), 243–262. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183042000200687

Kofman, E., Buhr, F., Fonseca, M.L. (2022). Family Migration. W: P. Scholten (red.), Introduction to Migration Studies: An Interactive Guide to the Literatures on Migration and Diversity (ss. 137–149). Rotterdam: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-92377-8_8

Kopczak-Wirga, A., Kasperska-Kurzawa, K. (2022). Przejawy zjawiska parentyfikacji wśród dzieci ukraińskich na skutek migracji i uchodźstwa. Roczniki Nauk Społecznych, 50(3), 123–142. DOI: https://doi.org/10.18290/rns22503.12

Krasnodębska, A. (2013). Role kobiety w ocenie opolskich migrantek. Spojrzenie matek i córek. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2(148), 85–103.

Lanz, T. (2023). Migration. Oxford Bibliographies. https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199766567/obo-9780199766567-0098.xml (dostęp: 26.04.2024).

Levine, R., Levine, S. (2017). Do Parents Matter? Why Japanese Babies Sleep Soundly, Mexican Siblings Don’t Fight, and American Families Should Just Relax. New York: Public Affairs.

Main, I., Goździak, E. (2020). Transnational Mobility and Socio-cultural Remittances: The Case of Polish Women in Norway and Poland. Ethnologia Europaea, 50(1), 159–175. DOI: https://doi.org/10.16995/ee.1207

Małek, A. (2011). Migrantki-opiekunki. Doświadczenia migracyjne Polek pracujących w Rzymie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Marody, M., Giza-Poleszczuk, A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Masiran, R., Ibrahim, N., Awang, H., Poh Ying, L. (2022). The Positive and Negative Aspects of Parentification: An Integrated Review. Children and Youth Services Review, 144, artykuł 106709. DOI: https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2022.106709

Matthiesen, N.C.L. (2019). The Becoming and Changing of Parenthood: Immigrant and Refugee Parents’ Narratives of Learning Different Parenting Practices. Psychology & Society, 11(1), 106–127.

McCarthy, J.R., Edwards, R. (2011). Transnational Families. W: J.R. McCarthy, R. Edwards (red.), Key Concepts in Family Studies (ss. 188–191). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. DOI: https://doi.org/10.4135/9781446250990

McKenzie, L. (2022). Parenthood: Beyond Maternity and Paternity. Feminist Anthropology, 3(2), 299–306. DOI: https://doi.org/10.1002/fea2.12105

Merla, L., Baldassar, L. (2016). Concluding Reflections: „Care Circulation” in an Increasingly Mobile World: Further Thoughts. Papers: Revista de Sociologia, 101(2), 275–284. DOI: https://doi.org/10.5565/rev/papers.2268

Montero-Sieburth, M., Mas Giralt, R. (2021). Introduction: Family Practices in Migration: Everyday Lives and Relationships. W: M. Montero-Sieburth, R. Mas Giralt, N. Garcia-Arjona, J. Eguren (red.), Family Practices in Migration (ss. 1–23). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003132561-101

Nowakowska, A. (2009). Wpływ migracji zarobkowej na jakość życia rodzinnego. W: T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny: małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań (ss. 101–116). Warszawa: Difin.

Nuttman-Shwartz, O., Dekel, R. (2009). Ways of Coping and Sense of Belonging in the Face of a Continuous Threat. Journal of Traumatic Stress, 22(6), 667–670. DOI: https://doi.org/10.1002/jts.20463

Parreñas, R. (2015). Servants of Globalization: Migration and Domestic Work. Redwood City, CA: Stanford University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780804796187

Pasamonik, B. (2012). Migracje i wielokulturowość społeczeństw europejskich. Problem integracji społeczno-kulturowej. W: A. Firkowska-Mankiewicz, T. Kanash, E. Tarkowska (red.), Krótkie wykłady z socjologii: przegląd problemów i metod (ss. 273–292). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Pawlak, M., Goździak, E.M. (2020). Multiple Belongings: Transnational Mobility, Social Class, and Gendered Identities Among Polish Migrants in Norway. Social Identities, 26(1), 77–91. DOI: https://doi.org/10.1080/13504630.2019.1677458

Pawlak, A. (2012). Migrujące matki, migrujący ojcowie. Nowe sposoby realizacji roli rodzica w zglobalizowanym świecie. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 38(1), 97–124.

Przybyła-Basista, H. (2017). Zmieniające się rodziny w zmieniającym się świecie a wyzwania dla współpracy rodzicielskiej. Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 2(25), 5–18.

Pustułka, P. (2012). Polish Mothers on the Move: Transnationality and Discourses of Gender, Care, and Co-residentiality Requirement in the Narratives of Polish Women Raising. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica, 4(2), 162–175.

Pustułka, P., Struzik, J., Ślusarczyk, M. (2015). Caught Between Breadwinning and Emotional Provisions: The Case of Polish Migrant Fathers in Norway. Studia Humanistyczne AGH, 14(2), 117–139. DOI: https://doi.org/10.7494/human.2015.14.2.117

Pustułka, P., Winogrodzka, D., Buler, M. (2019). Mobilne pokolenie wyboru? Migracje międzynarodowe a płeć i role rodzinne wśród Milenialsek. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 4(174), 139–164. DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.043.11357

Raffaetà, R. (2016). Migration and Parenting: Reviewing the Debate and Calling for Future Research. International Journal of Migration. Health and Social Care, 12(1), 38–50. DOI: https://doi.org/10.1108/IJMHSC-12-2014-0052

Sahlins, M. (2017). In Anthropology, It’s Emic All the Way Down. Journal of Ethnographic Theory, 7(2), 91–128. DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.014

Schier, K. (2010). „Gdy dziecko staje się rodzicem” – odwrócona troska, czyli zjawisko parentyfikacji w rodzinie. W: B. Tryjarska (red.), Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie a zaburzenia w dorosłości (ss. 63–80). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Slany, K. (2013). Ponowoczesne rodziny: konstruowanie więzi i pokrewieństwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Slany, K., Ślusarczyk, M. (2012). Genderowa specyfika rynku pracy – na przykładzie imigrantek w Polsce. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 38, 1(143), 9–30.

Strasser, E., Kraler, A., Bonjour, S., Bilger, V. (2009). Doing Family: Responses to the Constructions of ‘The Migrant Family’ Across Europe. The History of the Family, 14(2), 165–176. DOI: https://doi.org/10.1016/j.hisfam.2009.02.005

Ślusarczyk, M., Pustułka, P. (2017). Transnarodowość w przestrzeni domowej polskich rodzin migracyjnych w Norwegii. Studia Humanistyczne AGH, 16(1), 23–37. DOI: https://doi.org/10.7494/human.2017.16.1.23

Tabor, A.S., Milfont, T.L. (2011). Migration Change Model: Exploring the Process of Migration on a Psychological Level. International Journal of Intercultural Relations, 35(6), 818–832. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2010.11.013

Timotijevic, L., Breakwell, G.M. (2000). Migration and Threat to Identity. Journal of Community & Applied Social Psychology, 10(5), 355–372. DOI: https://doi.org/10.1002/1099-1298(200009/10)10:5<355::AID-CASP594>3.0.CO;2-Y

Titzmann, P. (2012). Growing up Too Soon? Parentification Among Immigrant and Native Adolescents in Germany. Journal of Youth and Adolescence, 41, 880–893. DOI: https://doi.org/10.1007/s10964-011-9711-1

Trąbka, A. (2014). Tożsamość rekonstruowana – znaczenie migracji w biografiach third culture kids. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Trąbka, A. (2016). Psychologiczne aspekty radzenia sobie w sytuacji migracji zagranicznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.

Tychmanowicz, A., Goździewicz, A., Zarzycka, B. (2013). Transmisja wartości w rodzinach migrantów. Annales UMCS, 26(1–2), 89–99.

Urbańska, S. (2015). Matka Polka na odległość. Z doświadczeń migracyjnych robotnic 1989–2010. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Walczak, B. (2008). Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Warszawa: Pedagogium.

Walczak, B. (2016). Rodzina transnarodowa. Konteksty i implikacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Walęcka-Matyja, B. (2014). Role i funkcje rodziny. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (ss. 96–114). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Williams, S.A.S. (2011). Nuclear Family. W: S. Goldstein, J.A. Naglieri (red.), Encyclopedia of Child Behavior and Development (ss. 1026–1027). New York: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-387-79061-9_1994

Zontini, E. (2010). Transnational Families, Migration and Gender: Moroccan and Filipino Women in Bologna and Barcelona. New York – Oxford: Berghahn Books. DOI: https://doi.org/10.3167/9781845456184