Słowa kluczowe
social robotics
Human-Machine Communication
Human-Robot Interaction
non-human agents
Jak cytować
Abstrakt
The dynamic technological development in the domain of Artificial Intelligence and other related disciplines, such as robotics, makes the space to phrase new research questions, which demand social communication and media science reflection. ai in the form of embodied robots, invisible social bots, voicebots, chatbots, and digital software has entered the world of social communication and became an inherent component. Contemporary, increasingly technologically advanced tools play the role of interlocutors in the communication process and in result, new dynamic forms of interactions, relations and collaboration are being created between human and machine. This theoretical article aims to present emerging – yet significant from the perspective of the science of social communication and media – research areas on contemporary machines designed to work with humans. The author concentrates on three key issues in the text: 1) cleaving of major, from a discipline point of view, terms, which have orings in engineering and technology sciences; 2) showing new interaction areas between people and machines; 3) doing synthetical overview of approaches in this topic. Therefore, the considerations undertaken represent an attempt to formulate a starting point for further analysis on the role and significance of non-human subjectivities in social communication.
Bibliografia
Arent, K., Tchoń, K. (2012). Roboty społeczne. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Elektronika, 182(2), 629–648. https://zasobynauki.pl/zasoby/roboty-spoleczne,42256 (dostęp: 14.05.2024).
Armenta, A. (2022). Graphical User Interface (GUI) vs. Human-machine Interface (HMI). Control Automation. https://control.com/technical-articles/graphical-user-inter-face-gui-vs-human-machine-interface-hmi/ (dostęp: 14.05.2024).
Bardzell, S., Bardzell, J. (2011). Towards a Feminist HCI Methodology: Social Science, Feminism, and HCI. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, pp. 675–684. DOI: https://doi.org/10.1145/1978942.1979041
Bartneck, C., Belpaeme, T., Eyssel, F., Kanda, T., Keijsers, M., Sabanovic, S. (2020). Human-Robot Interaction – An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108676649
Bartneck, C., Lütge, C., Wagner, A., Welsh, S. (2021). An Introduction to Ethics in Robotics and AI. Cham: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-51110-4
Bartneck, C., Suzuki, T., Kanda, T. i in. (2007). The Influence of People’s Culture and Prior Experiences with Aibo on Their Attitude Towards Robots. AI & Society, 21, 217–230. DOI: https://doi.org/10.1007/s00146-006-0052-7
Batista, E. (2003). Wakamaru Bot at Your Service. https://www.wired.com/2003/04/wakamaru-bot-at-your-service/ (dostęp: 14.05.2024).
BeatBots (b.d). Keepon Pro. https://beatbots.net/keepon-pro (dostęp: 14.05.2024).
Bergson (b.d.). EMYS robot edukacyjny do nauki języka angielskiego. http://www.mediatry.pl/roboty-interaktywne/180-emys-robot-edukacyjny-do-nauki-jezyka-angielskiego.html (dostęp: 14.05.2024).
Bigaj, B., Kuna, M., Mańkowski, R. (2022). Sztuczna inteligencja (AI) – science fiction czy już rzeczywistość? Polska Izba Ubezpieczeń. https://piu.org.pl/blogpiu/sztuczna-inteligencja-ai-science-fiction-czy-juz-rzeczywistosc/ (dostęp: 14.05.2024).
Boni, M. (2021). The Ethical Dimension of Human – Artificial Intelligence Collaboration. European View, 20(2), 182–190. DOI: https://doi.org/10.1177/17816858211059249
Boston Dynamics. (b.d.). Spot – The Agile Mobile Robot. https://bostondynamics.com/products/spot/ (dostęp: 14.05.2024).
Breazeal, C.L., Brooks, A.G., Gray, J., Hoffman, G., Kidd, C.D., Lee, H., Lieberman, J., Lockerd, A.L., Mulanda, D. (2004). Humanoid Robots as Cooperative Partners for People. International Journal of Humanoid Robots, 2, 1–34. https://web.media.mit.edu/~cynthiab/Papers/Breazeal-etal-ijhr04.pdf (dostęp: 14.05.2024).
Cioczek, M., Czarnota, T., Szymczyk, T. (2021). Analysis of Modern Human-Computer Interfaces. Journal of Computer Sciences Institute, 18, 22–29. DOI: https://doi.org/10.35784/jcsi.2403
Dautenhahn, K. (2014). Human-Robot Interaction. Interaction Design Foundation – IxDF. https://www.interaction-design.org/literature/book/the-encyclopedia-of-human-com-puter-interaction-2nd-ed/human-robot-interaction (dostęp: 14.05.2024).
Eyssel, F., Hegel, F. (2012). (S)he’s Got the Look: Gender Stereotyping of Robots. Journal of Applied Social Psychology, 42(9), 2213–2230. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2012.00937.x
Feil-Seifer, D., Matarić, M.J. (2009). Human Robot Interaction. W: R. Meyers (red.), Encyclopedia of Complexity and Systems Science (ss. 4643–4659). New York: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-387-30440-3_274
Goban-Klas, T. (2001). Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gould, J.D., Lewis, C. (1985). Designing for Usability: Key Principles and What Designers Think. Communications of the ACM, 28(3), 300–311. DOI: https://doi.org/10.1145/3166.3170
Gruchoła, M. (2022). Technologia sztucznej inteligencji w dziennikarstwie a perspektywa deantropocentryzmu dziennikarza. Roczniki Nauk Społecznych, 14(50), 59–82. DOI: https://doi.org/10.18290/rns22502.4
Gruchoła, M., Sarowski, Ł. (2019). Zmiany w relacjach nadawca-odbiorca w przestrzeni komunikacyjnej Internetu: Od człowieka do robota społecznego. W: A. Hess, M. Nowina Konopka, W. Świerczyńska-Głownia (red.), Dynamika przemian w mediach (ss. 209–227). Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. https://media.uj.edu.pl/documents/1384650/134373778/ EBOOK-Dynamika+przemian+w+mediach+2019_bez+C.pdf (dostęp: 14.05.2024).
Guzman, A.L. (2016). The Messages of Mute Machines: Human-Machine Communication with Industrial Technologies. Communication +1, 5(1), Art. 4.
Guzman, A.L. (2020). Ontological Boundaries between Humans and Computers and the Implications for Human-Machine Communication. Human-Machine Communication, 1, 37–54. DOI: https://doi.org/10.30658/hmc.1.3
Guzman, A.L., Lewis, S.C. (2020). Artificial Intelligence and Communication: A Human–Machine Communication Research Agenda. New Media & Society, 1(22), 70–86. DOI: https://doi.org/10.1177/1461444819858691
Halicka, K. (2016). Prospektywna analiza technologii: metodologia i procedury badawcze. Białystok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej. https://open.icm.edu.pl/items/301c85dc-dcd2-430e-a56a-9e89850f46c7 (dostęp: 14.05.2024).
Infineon Technologies AG. (b.d.). Human-Machine Interaction. https://www.infineon.com/cms/en/discoveries/human-machine-interaction/ (dostęp: 14.05.2024).
Intel (b.d). What Are Autonomous Mobile Robots? https://www.intel.com/content/www/us/en/robotics/autonomous-mobile-robots/overview.html (dostęp: 14.05.2024).
Interaction Design Foundation – IxDF. (2016). What is Human-Computer Interaction (HCI)? Interaction Design Foundation – IxDF. https://www.interaction-design.org/literature/topics/human-computer-interaction (dostęp: 14.05.2024).
Kaplan, F. (2004). Who is Afraid of the Humanoid? Investigating Cultural Differences in the Acceptance of Robots. International Journal of Humanoid Robotics, 1(3), 465–480. DOI: https://doi.org/10.1142/S0219843604000289
Kaplan, A., Haenlein, M. (2019). Siri, Siri, in My Hand: Who’s the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations, and Implications of Artificial Intelligence. Business Horizons, 1(62), 15–25. DOI: https://doi.org/10.1016/j.bushor.2018.08.004
Kliks-Pudlik, A., Ślązak, A. (2017). Robot do terapii polisensorycznej. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/aktualnosci/172619,robot-do-terapii-polisensorycznej (dostęp: 14.05.2024).
Kozioł, Ł., Żabińska, M., Majewski, J. (2020). Dobre praktyki projektowania interfejsu użytkownika. Kraków: Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-2300-6285-year-2020-issue-57-article-b787472d-9946-315f-9cb6-1a860122cc0d (dostęp: 14.05.2024).
Krzysztofek, K. (2015). Człowiek – społeczeństwo – technologie. Między humanizmem a transhumanizmem i posthumanizmem. Ethos, 111, 191–213.
Lee, K.M., Park, N., Song, H. (2005). Can a Robot Be Perceived as a Developing Creature? Effects of a Robot’s Long-Term Cognitive Developments on Its Social Presence and People’s Social Responses Toward It. Human Communication Research, 4(31), 538–563. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.2005.tb00882.x
LG News (2017). Roboty LG wkraczają do największego portu lotniczego w Korei. https://lgnews.pl/18412-roboty-lg-wkraczaja-do-najwiekszego-portu-lotniczego-w-korei (dostęp: 14.05.2024).
Liehner, G., Hick, A., Biermann, H., Brauner, P., Ziefle, M. (2023). Perceptions, Attitudes and Trust Toward Artificial Intelligence – An Assessment of the Public Opinion. W: T. Ahram, J. Kalra, W. Karwowski (red.), Artificial Intelligence and Social Computing. AHFE International Conference. AHFE Open Access. USA: AHFE International.
Manning, Ch. (2020). Artificial Intelligence Definitions. Stanford University Human-Centered Artificial Intelligence. https://hai.stanford.edu/sites/default/files/2020-09/AI-Definitions-HAI.pdf (dostęp: 14.05.2024).
McCarthy, J. (2004). What is Artificial Intelligence? https://cse.unl.edu/~choueiry/S09-476-876/Documents/whatisai.pdf (dostęp: 14.05.2024).
McIlwraith, D., Marmanis, H., Babenko, D. (2017). Inteligentna sieć: algorytmy przyszłości. Gliwice: Helion.
Morze, M., Nowak, P. (2023). Ludzie i roboty. Praca z robotami jako (współ)praca zespołowa (human robot collaboration). Argument. Binnual Philosphical Journal, 1, 123–138. https://argument.uken.krakow.pl/article/view/10518 (dostęp: 14.05.2024).
Nomura, T., Suzuki, T., Kanda, T., Kato, K. (2006). Measurement of Anxiety toward Robots. ROMAN 2006 – The 15th IEEE International Symposium on Robot and Human Interactive Communication, 372-377. DOI: https://doi.org/10.1109/ROMAN.2006.314462
Nowina Konopka, M. (2023). „Każdy zna się na AI”. Przegląd badań polskiej opinii publicznej na temat sztucznej inteligencji. Zeszyty Prasoznawcze, 4(256), 127–142. DOI: https://doi.org/10.4467/22996362PZ.23.043.18677
Pieczonka, K. (2023). Wojna AI się rozkręca, Google prezentuje Bard – konkurencję dla ChatGPT. https://antyweb.pl/google-bard-konkurencja-dla-chatgpt (dostęp: 14.05.2024).
Podsiadło, P., Zieliński, M. (2020). Wszystko o HMI (Human-Machine Interface), co automatyk powinien wiedzieć. Automatyka Online. https://automatykaonline.pl/Artykuly/Komputery-i-HMI/Wszystko-o-HMI-Human-Machine-Interface-co-automatyk-powinien-wiedziec (dostęp: 14.05.2024).
Prada, R., Paiva, A. (2014). Human-Agent Interaction: Challenges for Bringing Humans and Agents Together. Proc. of the 3rd Int. Workshop on Human-Agent Interaction Design and Models (HAIDM 2014), Association for Computing Machinery, 1−10. https://gaips.inesc-id.pt/component/gaips/publications/showPublicationPdf?pid=395&format=raw (dostęp: 14.05.2024).
Przegalińska, A., Jemielniak, D. (2023). Współpracująca sztuczna inteligencja w zastosowaniach biznesowych. W: M. Ciszewska-Mlinarič (red.), Trendy kształtujące biznes, społeczeństwo i przywództwo (ss. 31–42). Warszawa: Akademia Leona Koźmińskiego. https://www.researchgate.net/publication/375666486_Przyszlosc_jest_dzis_Trendy_ksztaltujace_biznes_spoleczenstwo_i_przywodztwo (dostęp: 14.05.2024).
PuduRoboty (b.d.). Pudu Roboty – przyszłość jest teraz. https://puduroboty.pl/ (dostęp: 14.05.2024).
Redzisz, M. (2020). Społeczny robot pomaga dzieciom z autyzmem. https://www.sztucznainteligencja.org.pl/spoleczny-robot-pomaga-dzieciom-z-autyzmem/ (dostęp: 14.05.2024).
Riek, L.D., Adams, A., Robinson, P. (2011). Exposure to cinematic depictions of robots and attitudes towards them. Proceedings of ACM/IEEE Conference on Human-Robot Interaction. Workshop on Expectations and Intuitive Human-Robot Interaction. Lozanna: ACM Press. https://www.cl.cam.ac.uk/~pr10/publications/hri11.pdf (dostęp: 14.05.2024).
Robotyka. Centrum Polskiej Robotyki (2022). Moxi medyczny robot od Diligent Robots. https://robotyka.pl/moxi-medyczny-robot-od-diligent-robots/ (dostęp: 14.05.24).
Różańska-Walczuk, M., Pochwatko, G., Świdrak, J., Kukiełka, K., Możaryn, J. (2016). Wybrane predyktory postawy wobec robotów społecznych. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Elektronika, 1, 15–24. https://www.researchgate.net/publication/310624727_Wybrane_predyktory_postawy_wobec_robotow_spolecznych (dostęp: 14.05.2024).
Rudnicka, P. (2014). Psychologiczne aspekty interakcji człowiek – robot. Medical Robotics Report, 3, 53–59. https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-8177c2e2-79bf-4b67-858c-adf9f856858a (dostęp: 14.05.2024).
Russell, S. (2020). O przekazywaniu maszynom cech ogólnych. W: J. Brockman (red.), Człowiek na rozdrożu. Sztuczna inteligencja – 25 punktów widzenia (ss. 41–53). Gliwice: Helion.
Russell, S., Norvig, P. (2020). Artificial Intelligence. A Modern Approach (4th ed.). Hoboken: Pearson Publisher.
Sarowski, Ł. (2017). Robot społeczny – wprowadzenie do zagadnienia. Roczniki Kulturoznawcze, 1(8), 75–89. DOI: https://doi.org/10.18290/rkult.2017.8.1-4
Sarowski, Ł., Gruchoła, M. (2023). Robotyka społeczna w perspektywie (nie)antropocentryzmu. Ethos, 143, 154–176.
Searle, J.R. (1980). Minds, Brains, and Programs. Behavioral and Brain Sciences, 3(3), 417–457. https://home.csulb.edu/~cwallis/382/readings/482/searle.minds.brains.programs.bbs.1980.pdf (dostęp: 14.05.2024). DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X00005756
Skalski, P., Tamborini, R. (2007). The Role of Social Presence in Interactive Agent-Based Persuasion. Media Psychology, 10(3), 385–413. DOI: https://doi.org/10.1080/15213260701533102
Sony (b.d). Aibo. Robotic Puppy, Powered by AI. https://us.aibo.com (dostęp: 14.05.2024).
Sroczyński, Z. (2017). Jakość interakcji człowiek-komputer czynnikiem decydującym o popularności aplikacji mobilnych. Studia Ekonomiczne, 317, 106–117. https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/user_upload/wydawnictwo/SE_Artyku%C5%82y_291_320/SE_317/08.pdf (dostęp: 14.05.2024).
Stachyra, G. (2023). Głos jako element tożsamości w hybrydycznej rzeczywistości relacji człowiek – asystent głosowy. Perspektywy Kultury, 3(42), 179–190. DOI: https://doi.org/10.35765/pk.2023.4203.14
Sternberg, R.J. (2023). Human Intelligence. https://www.britannica.com/science/human-intelligence-psychology (dostęp: 14.05.2024).
Stępnik, A. (2017). Emocje a maszyny. O możliwościach i konsekwencjach stworzenia inteligentnych emocjonalnie maszyn. Studia Metodologiczne, 38, 129–148.
Sutton, R.S. (2020). John McCarthy’s Definition of Intelligence. Journal of Artificial General Intelligence, 2(11), 66–67.
Szpunar, M. (2019). Kultura algorytmów. Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sztuk, A. (2018). Sztuczna inteligencja (SI) w badaniach lingwistycznych. Applied Linguistics Papers, 25(4), 159–174. http://alp.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/315/2019/01/ALP-25_4-13-Alicja-SZTUK.pdf (dostęp: 14.05.2024). DOI: https://doi.org/10.32612/uw.25449354.2018.4.pp.159-174
TechEmergent (b.d). 6 Fields of AI In 2024 (+ 3 Branches of Artificial Intelligence). https://techemergent.com/fields-of-ai/ (dostęp: 14.05.2024).
TheAstrologyPage (2024). Co to jest algorytm deterministyczny? – definicja z techopedii. https://pl.theastrologypage.com/deterministic-algorithm (dostęp: 14.05.2024).
Turing, A.M. (1950). Computing Machinery and Intelligence. Mind, 59, 433–460. DOI: https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433
Turkle, S. (2013). Samotni razem: dlaczego oczekujemy więcej od zdobyczy techniki, a mniej od siebie nawzajem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wasielewska, A., Łupkowski, P. (2021). Nieoczywiste relacje z technologią. Przegląd badań na temat ludzkich postaw wobec robotów. Człowiek i Społeczeństwo, 51, 165–187. DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2021.51.9
Wawer, M. (2018). Robot journalism – czy w newsroomach przyszłości będą pracować automaty? Zeszyty Prasoznawcze, 2(234), 177–190. DOI: https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.012.9107
Weagree (b.d). Robot Nao. https://weegreeone.com/en/robot-nao/ (dostęp: 14.05.2024).
Westerman, D., Edwards, A.P., Edwards, C., Luo, Z., Spence, P.R. (2020). I-It, I-Thou, I-Robot: The Perceived Humanness of AI in Human-Machine Communication. Communication Studies, 3(71), 393–408. DOI: https://doi.org/10.1080/10510974.2020.1749683
Winkle, K., McMillan, D., Arnelid, M., Harrison, K., Balaam, M., Johnson, E., Leite, I. (2023). Feminist Human-Robot Interaction: Disentangling Power, Principles and Practice for Better, More Ethical HRI. Proceedings of the 2023 ACM/IEEE International Conference on Human-Robot Interaction (HRI ‚23). DOI: https://doi.org/10.1145/3568162.3576973
Wiśniewska, J. (2013). Analiza kierunków rozwojów technologii – wybrane aspekty metodologiczne. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 34, 117–129. https://wneiz.pl/nauka_wneiz/sip/sip34-2013/SiP-34-t1-117.pdf (dostęp: 14.05.2024).
Zieliński, C. (2022). Robotyka: techniki, funkcje, rola społeczna. Cz. 1. Techniczne podstawy inteligencji i bezpieczeństwa robotów. Pomiary Automatyka Robotyka, 4(26), 5–26. DOI: https://doi.org/10.14313/PAR_246/5
Zewe, A. (2023). Explained: Generative AI. How do powerful generative AI systems like ChatGPT work, and what makes them different from other types of artificial intelligence? https://news.mit.edu/2023/explained-generative-ai-1109 (dostęp: 14.05.2024).
Zhao, S. (2006). Humanoid Social Robots as a Medium of Communication. New Media & Society, 3(8), 401–419. DOI: https://doi.org/10.1177/1461444806061951
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aleksandra Skrzypiec
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy