Keywords
philosophy in science
philosophy in cosmology
metaphilosophical paradigm in science
How to Cite
Abstract
The objective of this article is to provide an answer to the question as to how to philosophize within the context of science, which constitutes a more specific version of one of the essential metaphilosophical questions: how should one philosophize? A compelling answer to such inquiries was proposed at the end of the 20th century by the Cracow philosophers of nature and went under the name of „philosophy in science” research program. In this elaboration, on the basis of findings originating in the cosmological domain, I analyze to what extent this is indeed an innovative answer to the metaphilosophical question stated above – that is how to philosophize within the context of science.
References
Chybińska, A. (2021). Polska metafilozofia. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria, 30(3/119), 131–139.
Hawking, S., Mlodinow, L. (2007). Jeszcze krótsza historia czasu. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Heller, M. (1983). Genesis czasu. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, 5, 14–25.
Heller, M. (1986). Jak możliwa jest „filozofia w nauce”. Studia Philosophiae Christianae, 23(1), 7–19.
Heller, M. (1992). Filozofia nauki. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.
Heller, M. (2005). Granice kosmosu i kosmologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Heller, M. (2012). Filozofia i wszechświat. Wybór pism. Kraków: Universitas.
Heller, M. (2013). Filozofia kosmologii. Wprowadzenie. Kraków: Copernicus Center Press Sp. z o.o.
Heller, M., Pabjan, T. (2007). Elementy filozofii przyrody. Tarnów: Wydawnictwo Biblos.
Jusiak, J. (2006). Metafilozofia. Powszechna encyklopedia filozofii, t. 7. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kleszcz, R. (2011). Problemy metafilozoficzne. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia – nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 31–44). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
Leciejewski, S. (2007). Rola zasad antropicznych w rozwoju współczesnej kosmologii. Studium metodologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Leciejewski, S. (2021). Filozofia kosmologii antropicznej. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Nowaczyk, A. (2011). Czym mogłaby być metafilozofia. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia – nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 69–76). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
Such, J., Szcześniak, M., Szczuciński, A. (1998). Filozofia kosmologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Trombik, K. (2021). Koncepcje filozofii przyrody w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1978–1993. Studium historyczno-filozoficzne. Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
Woleński, J. (2011). Metafilozofia a filozofia. W: M. Woźniczka (red.), Metafilozofia – nieporozumienie czy szansa filozofii? (ss. 15–30). Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
License
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy