Keywords
method
intuition
scientism
neoscholasticism
Lvov-Warsaw school
How to Cite
Abstract
The paper presents two different conceptions of metaphysics – scientistic and neoscholastic – developed in the 20th century by, among others, Polish philosophers: Stanisław Kamiński, Mieczysław Gogacz, Tadeusz Czeżowski and Zygmunt Zawirski. These authors refer to the problem of the possibility of conducting metaphysical research in contemporary philosophy. In this context, they examine issues such as the method, subject, and specificity of research carried out within metaphysics. In the summary, the discussed conceptions are compared with each other. The basic issues determining the similarities and differences between respective positions are the problem of the autonomy of metaphysics in relation to other sciences and the issue of the starting point (source of preliminary data) of metaphysical research. Findings regarding the latter issue turn out to be crucial for resolving the question of the appropriate model for research in metaphysics.
References
Ajdukiewicz, K. (1937/2006). Kierunki i prądy w filozofii współczesnej. W: idem, Język i poznanie, t. 1 (ss. 249–263). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Andrzejuk, A. (2012). Mieczysław Gogacz i średniowieczna filozofia arabska. W: I. Andrzejuk, T. Klimski (red.), Filozofia i mistyka. Wokół myśli Mieczysława Gogacza (ss. 79–89). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Bronk, A., Walczak, M. (2018). Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne. Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne, 6, 199–230.
Brożek, A., Będkowski, M., Chybińska, A., Ivanyk, S., Traczykowski, D. (2020). Antyirracjonalizm. Metody filozoficzne w Szkole Lwowsko-Warszawskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Czeżowski, T. (1948/1969). O dwóch poglądach na świat. W: idem, Odczyty filozoficzne (ss. 12–17). Toruń: TNT.
Czeżowski, T. (1951/1969). Zagadnienie istnienia świata w świetle przemian metodologicznych. W: idem, Odczyty filozoficzne (ss. 23–29). Toruń: TNT.
Czeżowski, T. (1960/2009). Filozofia na rozdrożu. W: idem, Filozofia na rozdrożu (ss. 11–19). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Czeżowski, T. (1963a/2009). Klasyfikacja rozumowań i jej konsekwencje w teorii nauki. W: idem, Filozofia na rozdrożu (ss. 145–165). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Czeżowski, T. (1963b/2009). O tak zwanym uzasadnieniu bezpośrednim i oczywistości. W: idem, Filozofia na rozdrożu (ss. 68–75). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Czeżowski, T. (2004). O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Daszkiewicz, W. (2014). Intuicja intelektualna w metafizyce. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Gogacz, M. (1987). Metody metafizyki – ujęcie z pozycji metafizyki, jej struktury oraz poznania bytu. Studia Philosophiae Christianae, 23(2), 45–64.
Gondek, P. (2015). Projekt autonomicznej filozofii realistycznej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Gondek, P. (2019). Sapientis est ordinare. O fenomenie metafizycznym i metodologicznym lubelskiej szkoły filozoficznej. W: P. Gondek, A. Lekka-Kowalik (red.), Lubelska Szkoła Filozoficzna. Historia – koncepcje – spory (ss. 67–92). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Jaroszyński, P. (2011). Metafizyka czy ontologia. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kamiński, S. (1986/2019). Metody współczesnej metafizyki. W: idem, On the Methods of Contemporary Metaphisics / Metody współczesnej metafizyki (ss. 69–304). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu; Roma: Societa Internazionale Tommaso d’Aquino.
Kamiński, S. (1993/2019). Współczesne metody metafizyki. W: idem, On the Methods of Contemporary Metaphisics / Metody współczesnej metafizyki (ss. 13–36). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu; Roma: Societa Internazionale Tommaso d’Aquino.
Kamiński, S., Krąpiec, M.A. (1994). Z teorii i metodologii metafizyki. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Kleszcz, R. (2002). Tadeusz Czeżowski o przekonaniach, wiedzy i wierze. W: W. Tyburski, R. Wiśniewski (red.), Tadeusz Czeżowski. Dziedzictwo idei: logika, filozofia, etyka (ss. 67–78). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Łukasiewicz, D. (2002). Filozofia Tadeusza Czeżowskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, we współpracy z Komisją Filozofii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego.
Maryniarczyk, A. (2019). Filozofia jako metafizyka w lubelskiej szkole filozoficznej. W: P. Gondek, A. Lekka-Kowalik (red.), Lubelska Szkoła Filozoficzna. Historia – koncepcje – spory (ss. 93–109). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Olech, A. (2002). Stanowisko Tadeusza Czeżowskiego wobec sporu o istnienie świata. W: W. Tyburski, R. Wiśniewski (red.), Tadeusz Czeżowski. Dziedzictwo idei: logika, filozofia, etyka (ss. 109–122). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Śleziński, K. (2019). Zawirski – Białobrzeski – Bornstein. Trzy koncepcje filozofii i rzeczywistości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Twardowski, K. (1895/2013). Wykład wstępny na Uniwersytecie Lwowskim. W: A. Brożek, J. Jadacki (red.), Kazimierz Twardowski. Myśl, mowa i czyn, cz. 1 (ss. 457–467). Copernicus Center Press.
Woleński, J. (1985). Filozoficzna Szkoła Lwowsko-Warszawska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zawirski, Z. (1919/2003). O stosunku metafizyki do nauki. Próba wytyczenia nowych dróg filozofii teoretycznej. W: idem, O stosunku metafizyki do nauki (ss. 21–189). Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Zawirski, Z. (1920/1995). Nauka i metafizyka, cz. 1. Filozofia Nauki, 3(3), 103–135.
Zawirski, Z. (1920/2003). Zadanie filozofii. W: idem, O stosunku metafizyki do nauki (ss. 218–219). Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Zembrzuski, M. (2019). Understanding of Philosophy. W: A. Andrzejuk (red.), Mieczysław Gogacz (ss. 35–47). Kraków: Ignatianum University Press.
License
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy