Jak cytować
Abstrakt
The article analyses “immersing” empirical research conducted in the field of social sciences (psychology, sociology, education etc.) in four contexts: psychological, ethical, cultural and the context of methodological awareness. It focuses in particular on the following issues, crucial for the condition of social sciences:
– research competences of those who undertake to design and conduct empirical research (the state of social and individual methodological awareness);
– specificity of psychological research carried out with the participation of human subjects – the perception of empirical research as an interaction “researcher – participant of the study”;
– cultural specificity of the environment in which research takes place;
– attitude of researchers towards research participants (the state of ethical awareness);
– accepted patterns of disseminating research results (the policy of editors of scientific journals to approve only of such papers which contain statistically significant results i.e. with significance at the level of p < 0,05;;
– assessment practices applied in institutions employing researchers: bibliometric assessment of academic units and the evaluation of individual scholars’ research performance;
– succumbing to the pressure exerted by supervisors on researchers to publish “at all costs.”
Bibliografia
Ajdukiewicz, K. (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka. Warsaw: Czytelnik.
American Psychological Association (2010a). Publication manual of the American Psychological Association (6th edition). Washington, DC: Author.
American Psychological Association (2010b). Ethical principles of psychologists and code of conduct. Washington, DC: Author; at: http://www.apa.org/ethics/code/principles.pdf.
American Psychological Association. (2003). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. American Psychologist, 58, pp. 377-402.
American Psychological Association. (2008). Report of the task force on the implementation of the multicultural guidelines. Washington, DC: Author; at: https://www.apa.org/about/policy/multicultural-report.pdf.
APA presidential task force on evidence-based practice. (2006). Evidence-based practice in psychology. American Psychologist, 61, pp. 271-285.
APA Publications and Communications Board Working Group on Journal Article Reporting Standards (2008). Reporting standards for research in psychology. Why do we need them? What might they be? American Psychologist, 63, pp. 839-851.
Asch, S. E. (1951/2001). Wpływ nacisku grupy na zmianę i zniekształcenie sądów. In J. Siuta (ed.), Konteksty ludzkich zachowań (pp. 17-30). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Blanck, P. D. (red.). (1993). Interpersonal expectations. Theory, research, and applications. New York: Cambridge University Press.
Bridgman, P. W. (1927). The logic of modern physics. New York: Macmillan.
British Psychological Society (1985). A code of conduct for psychologists. Bulletin of the British Psychological Society, 38, pp. 41-43.
Brzeziński, J. (1976). Struktura procesu badawczego w naukach behawioralnych. Warsaw – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Brzeziński, J. (1978). Metodologiczne i psychologiczne wyznaczniki procesu badawczego w psychologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Brzeziński, J. (2004). Trafność zewnętrzna terenowych badań eksperymentalnych. Zagadnienia Naukoznawstwa, 161(3), pp. 455-469.
Brzeziński, J. (2012a). Jakich kompetencji badawczych oczekujemy od psychologa? In H. J. Grzegołowska-Klarkowska (ed.), Agresja, socjalizacja, edukacja. Refleksje i inspiracje (pp. 383-409). Warsaw: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Brzeziński, J. (2012b). Co to znaczy, że wyniki przeprowadzonych przez psychologów badań naukowych poddawane są analizie statystycznej? Roczniki Psychologiczne, 15 (3), pp. 7-39.
Brzeziński, J. (2015a). Jeżeli oceniać (jednostki naukowe i badaczy), to JAK oceniać. Przeciwko IF, a za peer review. Nowotwory Journal of Oncology, 65, pp. 476-480; also at: http://www.staff.amu.edu.pl/~brzezuam/.
Brzeziński, J. (2015b). Czy (i jakie) potrzebne są testy inteligencji? In Seminarium Polskiej Akademii Umiejętności, T. XI, 2013–2015 (pp. 49-76). Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności.
Brzeziński, J. (2015c). O powinnościach psychologów wobec społeczeństwa. Zawód psychologa jako zawód zaufania publicznego. W: E. Jeliński, Z. Stachowski, S. Sztajer (eds), Ratio, religio, humanitas. Miscellanea dedykowane Profesorowi Zbigniewowi Drozdowiczowi (pp. 45-57). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
Brzeziński, J. (2016a). Przeciwko depersonalizacji i nadmiernej standaryzacji procesu ewaluacji w nauce. Zagadnienia Naukoznawstwa, 52 (1), pp. 127-137.
Brzeziński, J. (2016b). Towards a comprehensive model of scientific research and professional practice in psychology. Current Issues in Personality Psychology, 4 (1), pp. 2-10; also at: http://www.staff.amu.edu.pl/~brzezuam/.
Brzeziński, J. (2016c). Metodologia badań psychologicznych (5th edition). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzeziński, J. (2016d). Chapter 5. Etyka postępowania psychologa klinicznego. In L. Cierpiałkowska, H. Sęk (eds), Psychologia kliniczna (vol. 1, pp. 81-98). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzeziński, J., Chyrowicz, B., Poznaniak, Toeplitz-Winiewska M. (2008). Etyka zawodu psychologa. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzeziński, J., Toeplitz-Winiewska, M. (2015). Psycholog jako zawód. Sześć powodów dla których powinniśmy być razem. Przegląd Psychologiczny, 58 (4), pp. 405-418.
Bunge, M. (1967). Scientific research I. The search for system. Berlin: Springer-Verlag.
Carnap, R. (1959). The methodological character of theoretical concepts. In H. Feigel and M. Scriven (eds), Minnesota Studies in the Philosophy of Sciences (vol. 1, pp. 38-76). Minneapolis,MN: University of Minnesota Press.
Chambers, Ch. D., Feredoes, E., Muthukumaraswamy, S. D., Etchells. P. J. (2014). Instead of “playing the game” it is time to change the rules: Registered Reports at AIMS Neuroscience
and beyond. AIMS Neuroscience, 1, pp. 4-17. At: http://orca.cf.ac.uk/59475/1/AN2.pdf.
Chambers, Ch., Munafo, M. (2013). Trust in science would be improved by study pre-registration; at: http://www.theguardian.com/science/blog/2013/jun/05/trust-in-sciencestudy-pre-registration.
Cohen, J., Cohen, P., West, S. G., Aiken, L. S. (2003). Applied multiple regression/correlation analysis for the behavioral sciences. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Cronbach, L., Meehl, P. (1955). Construct validity in psychological tests. Psychological Bulletin, 52, 281-302.
DORA (2012). San Francisco Declaration on Research Assessment. Putting science into the assessment of research, at: http://www.ascb.org/files/SFDeclarationFINAL.pdf?157685.
Embretson, S. E., Reise, S. P. (2000). Item response theory for psychologists. Malwah, NJ: L. Erlbaum.
FPRM (2002). US Federal Policy on Research Misconduct; at: www.federalregister.gov/articles/2000/12/06/00-30852/executive-office-of-the-president-federal-policy-on-research-misconduct-preamble-for-research#h-16 .
Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej (2014). Oświadczenie władz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, at: www.fnp.org.pl/assets/O%C5%9Bwiadczenie-Rady-i-Zarz%C4%85du-FNP.pdf.
Franco, A., Malhotra, N., Simonovits, G. (2014). Publication bias in the social sciences: Unlocking the file drawer. Science, 345 (6203), pp. 1502-1505.
Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Grabski, M. W. (2015). Uczciwość i wiarygodność nauki. In M. W. Grabski. O nauce w Polsce – zamyślenie (pp. 171-197). Kraków: Polska Akademia Umiejętności; reprint from: Nauka, 2009, 2, pp. 37-59.
Gulliksen, H. (1950). Theory of mental tests. New York: J. Wiley.
Harasimczuk, J., Cieciuch J. (2012). Podstawowe standardy edytorskie naukowych tekstów psychologicznych w języku polskim na podstawie reguł APA. Warsaw: Wydawnictwo Liberi Libri; at: http://www.liberilibri.pl/harasimczuk.
Hardin, E. E., Robitschek, Ch., Flores, L. Y., Navarro, R. L., Ashton, M. W. (2014). The cultural lens approach to evaluating cultural validity of psychological theory. American Psychologist, 69, pp. 656-668.
Hornowska, E. (1989). Operacjonalizacja wielkości psychologicznych. Założenia – struktura – konsekwencje. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
International Union of Psychological Science (2008). Universal Declaration of Ethical Principles for Psychologists; at: www.iupsys.net/about/governance/universal-declaration-of-ethical-principles-for-psychologists.html.
Jachimczyk, A. (2015). Otwarte dane badawcze. Casus polskich instytutów. Zagadnienia Naukoznawstwa, 51(4), pp. 409-424.
Jaworska, A. (2006). Główne nurty w metodologii badań nad skutecznością psychoterapii – w poszukiwaniu „trzeciej drogi.” In J. Brzeziński (ed.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (pp. 116-147). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kerr, N. L. (1998). HARKing: Hypothesizing after the results are known. Personality and Social Psychology Review, 2, pp. 196-217.
King, B. M., Minium, E. W. (2009). Statystyka w psychologii i pedagogice. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kirk, R. E. (1995). Experimental design: Procedures for the behavioral sciences (3rd edition). Belmont, CA: Brooks.
Kleka, P. (2011). Statystyczne kryteria przydatności raportu z badań do metaanalizy. In J. M. Brzeziński (ed.), Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów (pp. 99-114). Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Kmita, J. (1973). Wykłady z logiki i metodologii nauk. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KPPUE (2000). Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej [Charter of Fundamental Rights of the European Union]. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (C83, vol. 53 from 30 March 2010) (pp. 389-403); at: http://www.lgeringer.pl/pliki/traktat_lizbonski_pl.pdf.
Krajewski, W. (1998). Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych. Warsaw: Książka i Wiedza.
Kuhn, T. S. (1996/2001). Struktura rewolucji naukowych [The Structure of Scientific Revolutions] (Polish translation of 3rd edition, 1996). Warsaw: Fundacja Aletheia.
Leslie, K. J., Loewenstein, G., Prelec, D. (2012). Measuring the prevalence of questionable research practices with incentives for truth telling. Psychological Science, 23, pp. 524-532.
Levelt Committee, Noort Committee, Drenth Committee (2012). Flawed Science: The fraudulent research practices of social psychologist Diederik Stapel. (Unpublished report.) At: https://www.tilburguniversity.edu/upload/3ff904d7-547b-40ae-85fe-bea38e05a34a_Final%20report%20Flawed%20Science.pdf.
Lombrozo, T. (2014). Science, trust and psychology in crisis; at: http://www.npr.org/blogs/13.7/2014/06/02/318212713/science-trust-and-psychology-in-crisis.
Lord, F. M., Novick, M. R. (1968). Statistical theories of mental test scores. Reading, MA: Addison-Wesley.
Milgram, S. (1963). Behavioral study of obedience. Journal of Abnormal and Social Psychology, 67, pp. 371-378.
Milgram, S. (1965). Some conditions of obedience and disobedience to authority. Human Relations, 18, pp. 57-76.
Milgram, S. (1974). Obedience to authority: An experimental view. New York: Harper & Row.
NeuroChambers (2013). Changing the culture of scientific publishing from within; at: http://neurochambers.blogspot.co.uk/2012/10/changing-culture-of-scientific.html.
Neuliep, J. W. (red.). (1991). Replication research in behavioral sciences. Newbury Park, CA: Sage Publications.
Nezlek, J. B. (2014). Znaczenie norm i wartości. Uwagi do artykułu Jerzego Brzezińskiego o stanie polskiej psychologii. Roczniki Psychologiczne, 17(3), pp. 593-597.
Nisbett, R. E. (2016). MINDWARE: Narzędzia skutecznego myślenia. Sopot: Smak Słowa.
Nowak, L. (1974). Zasady marksistowskiej metodologii nauk. Próba systematycznej rekonstrukcji. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Orne M.T. (1962/1991). Eksperyment psychologiczny z punktu widzenia psychologii społecznej ze szczególnym uwzględnieniem wpływu zmiennych sugerujących hipotezę i ich
implikacji. In J. Brzeziński, J. Siuta (eds). Społeczny kontekst badań psychlogicznych i pedagogicznych. Wybór tekstów (pp. 15-32). Poznań: Wyd. Nauk. UAM.
Orne M.T. (1973/1993). Komunikowanie się w sytuacji eksperymentalnej: dlaczego jest istotne, jak jest oceniane i jakie ma znaczenie dla trafności ekologicznej. In J. Brzeziński (ed.), Psychologiczne i psychometryczne problemy diagnostyki psychologicznej (pp. 31-68). Poznań: Wyd. Nauk. UAM.
Parnas, D.L. (2007). Stop the numbers game. Communications of the ACM, 50(11), pp. 19-21; also at: www.ce.sharif.edu/~ghodsi/PaP/stop_the_number_game.pdf.
Pedhazur, E. J. (1997). Multiple regression in behavioral research. Explanation and research (3rd edition). Fort Worth, TX: Harcourt Brace College Publishers.
Polskie Towarzystwo Psychologiczne (1992). Kodeks etyczno-zawodowy psychologa. Warsaw: Polskie Towarzystwo Psychologiczne; at: http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=29.
Open Science Collaboration (2015). Estimating the reproducibility of psychological science, Science, no. 349 (6251) DOI: 10.1126/science.aac4716; also at: http://www.psykologforbundet.se/Documents/Psykologtidningen/Aktuellt%20Pdf/Science%20aug%202015.pdf.
Quintana, S. M., Troyano, N., Taylor, G. (2001). Cultural validity and inherent challenges in quantitative methods for multicultural research. In J. G. Ponterotto, J. M. Casas, L. A. Suzuki, C. M. Alexander (red.), Handbook of multicultural counseling (2nd edition, pp. 604-630).Thousand Oaks, CA: Sage.
Reichenbach, H. (1938). Experience and prediction. An analysis of the foundations and the structure of knowledge. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Rosenberg M. J. (1969/1991). Warunki powstawania oraz konsekwencje lęku przed oceną. In J. Brzeziński, J. Siuta (eds), Społeczny kontekst badań psychologicznych i pedagogicznych. Wybór tekstów (pp. 61-135). Poznań: Wyd. Nauk. UAM.
Rosenthal, R. (1996). Nauka a etyka w przeprowadzaniu badań psychologicznych oraz analizowaniu i przedstawianiu ich wyników. Czasopismo Psychologiczne, 2, pp. 37-46.
Rosenthal, R., Rosnow, R.L. (2009). Artifacts in behavioral research. New York: Oxford University Press.
Rosenzweig, S. (1933). The experimental situation as a psychological problem. Psychological Review, 40, pp. 337-354.
Scott, S. (2013). Pre-registration would put science in chains; at: http://www.timeshighereducation.co.uk/comment/opinion/science-in-chains/2005954.article.
Skipper, J.K., Guenther, A.L., Nass, G. (1970). The sacredness of .05: A note concerning levels of significance in social science. W: R.E. Henkel, D. E. Morrison (ed.), The significance test controversy. A reader (pp. 155-160). London: Butterworths.
Smith, G. T. (2005). On construct validity: Issues of method and measurement. Psychological Assessment, 17, pp. 396-408.
Song, F., Hooper, L., Loke, Y. K. (2013). Publication bias: what is it? How do we measure it? How do we avoid it? Open Access Journal of Clinical Trials, 5, pp. 71-81; also at: www.dovepress.com/getfile.php?fileID=16644.
Spendel, Z. (2016). O dylematach „metodologia – etyka” we współczesnej psychologii. Czasopismo Psychologiczne, 22 (1), pp. 15-26.
Towpik, E. (2013). Deklaracja z San Francisco nt. Oceny Badań Naukowych (DORA): Czy to początek końca dotychczasowej metody oceny parametrycznej? Nowotwory Journal of Oncology, 63, pp. 501–504.
Towpik, E. (2015). IF-mania: Journal Impact Factor nie jest właściwym wskaźnikiem oceniania wyników badań naukowych, indywidualnych uczonych ani ośrodków badawczych. Nowotwory Journal of Oncology, 65, pp. 465-475.
Trusz, S. (ed.). (2013). Efekty oczekiwań interpersonalnych. Wybór tekstów. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wilkinson, L. & Task Force on Statistical Inference (1999). Statistical methods in psychology journals: Guidelines and explanations. American Psychologist, 54, pp. 594-604.
Winer, B. J., Brown, D. R., Michels, K. M. (1991). Statistical principles in experimental design (3rd edition). New York: McGraw-Hill.
Wojciszke, B. (2011). Systematycznie Modyfikowane Autoreplikacje: logika programu badań empirycznych w psychologii. In J. Brzeziński (ed.), Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów (pp. 19-54). Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Licencja
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy