Słowa kluczowe
late adulthood
romantic relationships
mourning
desire to have a partner
Jak cytować
Abstrakt
The current population of widows and widowers in Poland is over 3.1 mln, whereof the vast majority is over 60 years old. Death of long-life partner is one of the most stressful events in an individual’s life and it may affect their physical and mental condition. At the same time acceptance of spouse’s death and successful adaptation to widowhood are the developmental tasks of late adulthood phase, which may provide to personal growth. A widowed person can decide if they desire to engage new romantic relationship. Research shows that starting a new relationship is motivated by various factors: psychological (e.g. spouse idealization, anxiety), biological (e.g. age, health), and external factors (e.g. socioeconomic situation). New late-life romantic relationships differ from previous stages of life – we can observe changes in: relationship goals, dynamic of the relationship and together activities, although seniors experience passionate love the same way that younger generations do.
Bibliografia
Bee, H. (1998). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Bennet, K.M., Arnott, L., Soulsby, L.K. (2013). You’re not getting married for the moon and the stars: The uncertainties of older British widowers about the idea of new romantic relationships. Journal of Aging Studies, 27, 499–506.
Bielan, Z., Stanowska, I. (2014). Funkcjonowanie seksualne kobiety dojrzałej w okresie poprokreacyjnym. W: Z. Lew-Starowicz, K. Waszyńska (red.), Przemiany seksualności w społeczeństwie współczesnym. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Borell, K., Ghazanfareeon Karlsson, S. (2007). Reconceptualizing intimacy and ageing: Living apart together. W: S. Arber, J. Ginn (red.), Gender and Ageing: Changing Roles and Relationships. Maidenhead: Open University Press.
Brzezińska, A.I., Trempała, J. (2003). Wprowadzenie do psychologii rozwoju. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Buss, D.M. (1990). The evolution of anxiety and social exclusion. Journal of Social and Clinical Psychology, 9, 196–210.
Butler, R.N. (2005). Ageism: Looking back over my shoulder. Generations, 3, 84–86.
Carr, D. (2004). The desire to date and remarry among older widows and widowers. Journal of Marriage and Family, 66, 1051–1068. https://doi.org/10.1111/j.0022-2445.2004.00078.x.
Coverman, S., Sheley, J.F. (1986). Changes in men’s housework and child-care time. Journal of Marriage and the Family, 48, 413–422.
Davidson, K. (2002). Gender differences in new partnership choices and constraints for older widows and widowers. Ageing International, 27, 43–60.
Evenson, K.R. i in., The effects of widowhood on physical and mental health, health behaviors, and health outcomes: The women’s health initiative. Health Psychology, 22(5), 513–522.
Grabowska, M. (2007). Stereotypy płci we wczesnej dorosłości. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Hatfield, E., Sprecher, S. (1986). Measuring passionate love in intimate relations. Journal of Adolescence, 9, 383–410.
Hatfield, E., Walster, G.W. (1978). A New Look at Love. Boston: University Press of America.
Havighurst, R. (1972). Developmental Tasks and Education. New York: McKay.
Holmes, T.H., Rahe, R.H. (1967). The Social Readjustment Rating Scale. Journal of Psychosomatic Research, 11(2), 213–218. https://doi.org/10.1016/0022-3999(67)90010-4.
Kaleta, K.P., Jaśkiewicz, A. (2007). Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości. Warszawa: Uniwersytet Warszawski – Wydział Psychologii.
Karlsson, S.G., Borell, K. (2002). Intimacy and autonomy, gender and ageing: Living apart together. Ageing International, 27(4), 11–26. https://doi.org/10.1007/s12126-002-1012-2.
Karlsson, S.G., Borell, K. (2005). A home of their own: Women’s boundary work in LAT Relationships. Journal of Aging Studies, 19, 73–84. https://doi.org/10.1016/j.jaging.2004.03.008.
Kielar-Turska, M. (2002). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. W: J. Strelau (red.), Psychologia, podręcznik akademicki (ss. 324–327). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kleiber, M. (2008). Memoriał Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN dla najwyższych władz Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie programu działań na rzecz poprawy sytuacji ludzi w starszym wieku. Warszawa.
Kleszcz-Szczyrba, R. (2012). Uwarunkowania zmiany w autoportrecie psychologicznym kobiet po stracie współmałżonka. Przegląd Psychologiczny, 55(1), 41–57.
Leary, M., Baumeister, R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachment as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(4), 497–529. https://doi.org/10.1037/0033-2909.117.3.497
Levinson, D.J. (1978). The Seasons of Man’s Life. New York: Oxford University Press.
Malta, S. (2013). Love, Sex and Intimacy in New Late-life Romantic Relationships. Melbourne: Swinburne University of Technology.
Moorman, S.M., Booth, A., Fingerman, K.L. (2006). Women’s romantic relationships after widowhood. Journal of Family Issues, 27, 1281–1304. https://doi.org/10.1177/0192513X06289096.
Niewiedział, D. (2014). Wybrane psychospołeczne predyktory procesu adaptacji do wdowieństwa starzejących się kobiet. Styl „odwiązania” od partnera. Rocznik Lubuski, 40(1), 59–72.
Pikuła, N.G. (2016). Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji w starości. Kraków: Impuls.
Przetacznik-Gierowska, M., Tyszkowa, M. (2006). Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia ogólne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stańczak, J., Marzec, D. (2013). Stan i struktura demograficzna ludności. W: L. Nowak (red.), Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
Steuden, S. (2020). Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Straś-Romanowska, M. (2001). I Konferencja Psychologów Life-Span: między psychologią rozwojową a psychologią rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 44(1), 93–103.
Sullivan, A.R., Fenelon, A. (2014). Patterns of widowhood mortality. Journals of Gerontology, Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 69(1), 53–62, https://doi.org/10.1093/geronb/gbt079.
Szinovacz, M., Harpster, P. (1994). Couples’ employment/retirement status and the division of household tasks. Journal of Gerontology: Social Sciences, 49, 125–136.
Szukalski, P. (2006). Wdowieństwo w starszym wieku w Polsce. Gerontologia Polska, 14(2), 63–70.
Szukalski, P. (2013). Małżeństwo. Początek i koniec. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szukalski, P. (2015). Małżeństwa w Polsce w ostatnich dekadach. Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny, 5, 1–4.
Szukalski, P. (2016). Owdowienia we współczesnej Polsce. Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny, 9, 1–4.
Tedeschi, R.G., Park, L.C. Calhoun, L.G. (1998). Posttraumatic Growth. Positive changes in the Aftermatch of Crisis. Malwah: Erlbaum.
Talbott, M.M. (1998). Older widows’ attitudes towards men and remarriage. Journal of Aging Studies, 12(4), 429–449. https://doi.org/10.1016/S0890-4065(98)90028-7.
Trafiałek, E. (2003). Polska starość w dobie przemian. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Wang, A.Y., Nguyen, H.T. (1995). Passionate love and anxiety: A cross-generational study. The Journal of Social Psychology, 135(4), 459–470. https://doi.org/10.1080/00224545.1995.9712215.
Zawadzka, D., Stalmach, M. (2015). Problemy psychologiczne osób w okresie starości. Cz. I. Najważniejsze wyzwania i trudności. Hygeia Public Health, 50(2), 298–304.
Zettel, L.A., Rook, K.S. (2004). Substitution and compensation in the social networks of older widowed women. Psychology and Aging, 19(3), 433–443. https://doi.org/10.1037/0882-7974.19.3.433.
Znaniecki-Lopata, H. (1981). Widowhood and husband sanctification. Journal of Marriage and Family, 43(2), 439–450.
Zych A.A. (2010). Leksykon gerontologii. Kraków: Impuls.
Licencja
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy