Słowa kluczowe
parenthood
families
Jak cytować
Abstrakt
In the face of the transformation of parenting and increased societal mobility, discussions about contemporary parenthood should pay attention to individuals with migration experience. The aim of the article is to review mainly Polish but also foreign research related to families having migration experience, with particular focus on parental experience. The topic will be presented from three perspectives: anthropology, sociology, and psychology, each highlighting different elements of these experiences. The article attempts to systematize research conducted by Polish researchers and theories related to specific aspects of migrant parents’ experience. Based on emergent categorization, the paper then proceeds with an analysis of mothers’ and fathers’ roles and their parenting practices.
Finansowanie
Artykuł jest wynikiem badań prowadzonych na potrzeby pracy doktorskiej oraz gran- tu NCN w ramach programu OPUS nr 2021/43/B/HS6/00009 pt. „Dobre początki, obiecująca przyszłość. Dzieci z doświadczeniem migracyjnym w polskich szkołach”.
Bibliografia
Andrikopoulos, A., Duyvendak, J.W. (2020). Migration, Mobility and the Dynamics of Kinship: New Barriers, New Assemblages. Ethnography, 21(3), 299–318. DOI: https://doi.org/10.1177/1466138120939584
Bacigalupe, G., Camara, M. (2012). Transnational Families and Social Technologies: Reassessing Immigration Psychology. Journal of Ethnic and Migration Studies, 38(9), 1425–1438. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2012.698211
Bakiera, L. (2006). Rodzina z perspektywy socjologicznej i psychologicznej: ciągłość i zmiana. Roczniki Socjologii Rodziny, 17, 101–115.
Bakiera, L., Obrębska, M. (2021). Blisko czy na dystans? Psychologiczne aspekty relacji międzyludzkich. Człowiek i Społeczeństwo, 51, 9–21. DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2021.51.1
Baldassar, L., Merla, L. (2013). Transnational Families, Migration and the Circulation of Care: Understanding Mobility and Absence in Family Life. London: Routledge. Bargiel-Matusiewicz, K., Januszek, M., Wilczyńska, A. (2015). The Need of Belonging and Sense of Belonging Versus Effectiveness of Coping. Polish Psychological Bulletin, 46(1), 72–81. DOI: https://doi.org/10.1515/ppb-2015-0008
Barglowski, K. (2021). Transnational Parenting in Settled Families: Social Class, Migration Experiences and Child Rearing Among Polish Migrants in Germany. Journal of Family Studies, 29(1), 1–18. DOI: https://doi.org/10.1080/13229400.2021.2007786
Bloch, N., Main, I., Sydow, K. (2015). Nie dość użyteczni. Zmagania imigrantów na lokalnym rynku pracy. Poznań: Centrum Badań Migracyjnych.
Borkowska, A. (2016). Psychologiczne aspekty migracji w rozwoju dziecka. W: E. Śmiechowska-Petrovskij (red.), Dzieci z trudnościami adaptacyjnymi w młodszym wieku. Aspekty rozwojowe i edukacyjne w kontekście specyfiki różnic kulturowych (ss. 101–123). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Boruszak-Kiziukiewicz, J., Kmita, G. (2020). Parenting Self-efficacy in Immigrant Families: A Systematic Review. Frontiers in Psychology, 11, artykuł 985. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00985
Boyd, M., Grieco, E. (2003). Women and Migration: Incorporating Gender into International Migration Theory. Migration Information Source. https://www.migrationpolicy.org/article/women-and-migration-incorporating-gender-international-migration-theory/ (dostęp: 19.05.2024).
Boswell, C. (2018). Migration in Europe. W: B. Marshall (red.), Politics of Migration (ss. 91–110). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315728285-7
Brettell, C. (2003). Anthropology and Migration: Essays on Transnationalism, Ethnicity, and Identity. Lanham, MD: Rowman Altamira.
Brettell, C. (2006). Introduction: Global Spaces/Local Places: Transnationalism, Diaspora, and the Meaning of Home. Identities, 13(3), 327–334. DOI: https://doi.org/10.1080/10702890600837987
Brettell, C.B., Hollifield, J.F. (red.). (2022). Migration Theory: Talking Across Disciplines. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003121015
Bryceson, D., Vuorela, U. (2002). Transnational Families in the Twenty-first Century. W: D. Bryceson, U. Vuorela (red.), The Transnational Family: New European and Global Networks (ss. 3–30). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003087205-2
Brzezińska, A.I., Matejczuk, J. (2010). Psychologiczne konsekwencje (euro)sieroctwa: styl życia rodziny, diagnoza i wsparcie. Studia Edukacyjne, 17, 71–88.
Bungum, B., Kvande, E. (2022). Polish Migrant Fathers Using Parental Leave in Norway. Journal of Family Research, 34(3), 912–931. DOI: https://doi.org/10.20377/jfr-753
Cobb, C.L., Branscombe, N.R., Meca, A., Schwartz, S.J., Xie, D., Zea, M.C., Molina, L.E., Martinez, Ch.R., Jr. (2019). Toward a Positive Psychology of Immigrants. Perspectives on Psychological Science, 14(4), 619–632. DOI: https://doi.org/10.1177/1745691619825848
Czerniejewska, I., Main, I. (2019). Projektowanie dziecka w społeczeństwie norweskim. Matki z Polski wobec instytucji przedszkola. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 1(171), 131–148. DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.006.10256
Danilewicz, W. (2010). Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadczenia wspólnoty rodzinnej. Białystok: Trans Humana.
Damery, S. (2021). Home Without Family, Family Without Home: Young Migrants’ Experiences of Home and Relationships in the City of Brussels. W: M. Montero-Sieburth, R. Mas Giralt, N. Garcia-Arjona, J. Eguren (red.), Family Practices in Migration (ss. 103–120). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003132561-5
Dreby, J., Adkins, T. (2010). Inequalities in Transnational Families. Sociology Compass, 4(8), 673–689. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00297.x
Dryll, E. (2022). Kulturowe otoczenie systemu rodzinnego: spojrzenie wstecz. Psychologia Wychowawcza, 67(25), 66–87. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.2331
Dziennik Gazeta Prawna. (2008). Fundacja Prawo Europejskie o eurosieroctwie. Gazeta- Prawna.pl. https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/21212,fundacja-prawo-europejskie-o-eurosieroctwie.html (dostęp: 19.05.2024).
Eltanamly, H., Leijten, P., Van Roekel, E., Mouton, B., Pluess, M., Overbeek, G. (2023). Strengthening Parental Self-efficacy and Resilience: A Within-subject Experimental Study with Refugee Parents of Adolescents. Child Development, 94(1), 187–201. DOI: https://doi.org/10.1111/cdev.13848
Fadiman, A. (2012). The Spirit Catches You and You Fall Down: A Hmong Child, Her American Doctors, and the Collision of Two Cultures. New York: Farrar, Straus and Giroux. Feldman-Savelsberg, P. (2016). Mothers on the Move: Reproducing Belonging Between Africa and Europe. Chicago: University of Chicago Press.
Fiałkowska, K. (2019). Remote Fatherhood and Visiting Husbands: Seasonal Migration and Men’s Position Within Families. Comparative Migration Studies, 7(1), 1–17. DOI: https://doi.org/10.1186/s40878-018-0106-2
Fonseca, M.L., Ormond, M. (2008). Defining ‘Family’ and Bringing It Together: The Ins and Outs of Family Reunification in Portugal. W: R. Grillo (red.), The Family in Question: Immigrant and Ethnic Minorities in Multicultural Europe (ss. 89–111). Amsterdam: Amsterdam University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9789048501533.005
Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures. New York: Basic Books. Giddens, A. (2007). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ginzburg, C. (2017). On Dichotomies. Journal of Ethnographic Theory, 7(2), 139–142. DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.017
Gottlieb, A. (2004). The Afterlife Is Where We Come from: The Culture of Infancy in West Africa. Chicago: University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226330631.001.0001
Harris, M. (1976). History and Significance of the Emic/Etic Distinction. Annual Review of Anthropology, 5(1), 329–350. Heisler, B.S. (2008). The Sociology of Immigration: From Assimilation to Segmented Assimilation, from the American Experience to the Global Arena. W: J.F. Hollifield i in. (red.), Migration Theory: Talking Across Disciplines (ss. 83–111). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.an.05.100176.001553
Hernández-Cordero, A.L.H. (2021). Mothers Who Cross Borders: Family Care Networks in the Homes of Immigrant Mothers. W: M. Montero-Sieburth, R. Mas Giralt, N. Garcia-Arjona, J. Eguren (red.), Family Practices in Migration (ss. 138–153). London: Routledge.
Janicka, I., Liberska, H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Kamińska, K. (2019). Edukacja dzieci z doświadczeniami migracyjnymi w polskiej szkole – problemy i wyzwania. Kwartalnik Naukowy Edukacja, 3(150), 18–28. DOI: https://doi.org/10.24131/3724.190302
Kilkey, M., Plomien, A., Perrons, D. (2014). Migrant Men’s Fathering Narratives, Practices and Projects in National and Transnational Spaces: Recent Polish Male Migrants to London. International Migration, 52(1), 178–191. DOI: https://doi.org/10.1111/imig.12046
Kofman, E. (2004). Family-related Migration: A Critical Review of European Studies. Journal of Ethnic and Migration Studies, 30(2), 243–262. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183042000200687
Kofman, E., Buhr, F., Fonseca, M.L. (2022). Family Migration. W: P. Scholten (red.), Introduction to Migration Studies: An Interactive Guide to the Literatures on Migration and Diversity (ss. 137–149). Rotterdam: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-92377-8_8
Kopczak-Wirga, A., Kasperska-Kurzawa, K. (2022). Przejawy zjawiska parentyfikacji wśród dzieci ukraińskich na skutek migracji i uchodźstwa. Roczniki Nauk Społecznych, 50(3), 123–142. DOI: https://doi.org/10.18290/rns22503.12
Krasnodębska, A. (2013). Role kobiety w ocenie opolskich migrantek. Spojrzenie matek i córek. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2(148), 85–103.
Lanz, T. (2023). Migration. Oxford Bibliographies. https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199766567/obo-9780199766567-0098.xml (dostęp: 26.04.2024).
Levine, R., Levine, S. (2017). Do Parents Matter? Why Japanese Babies Sleep Soundly, Mexican Siblings Don’t Fight, and American Families Should Just Relax. New York: Public Affairs.
Main, I., Goździak, E. (2020). Transnational Mobility and Socio-cultural Remittances: The Case of Polish Women in Norway and Poland. Ethnologia Europaea, 50(1), 159–175. DOI: https://doi.org/10.16995/ee.1207
Małek, A. (2011). Migrantki-opiekunki. Doświadczenia migracyjne Polek pracujących w Rzymie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Marody, M., Giza-Poleszczuk, A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Masiran, R., Ibrahim, N., Awang, H., Poh Ying, L. (2022). The Positive and Negative Aspects of Parentification: An Integrated Review. Children and Youth Services Review, 144, artykuł 106709. DOI: https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2022.106709
Matthiesen, N.C.L. (2019). The Becoming and Changing of Parenthood: Immigrant and Refugee Parents’ Narratives of Learning Different Parenting Practices. Psychology & Society, 11(1), 106–127.
McCarthy, J.R., Edwards, R. (2011). Transnational Families. W: J.R. McCarthy, R. Edwards (red.), Key Concepts in Family Studies (ss. 188–191). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. DOI: https://doi.org/10.4135/9781446250990
McKenzie, L. (2022). Parenthood: Beyond Maternity and Paternity. Feminist Anthropology, 3(2), 299–306. DOI: https://doi.org/10.1002/fea2.12105
Merla, L., Baldassar, L. (2016). Concluding Reflections: „Care Circulation” in an Increasingly Mobile World: Further Thoughts. Papers: Revista de Sociologia, 101(2), 275–284. DOI: https://doi.org/10.5565/rev/papers.2268
Montero-Sieburth, M., Mas Giralt, R. (2021). Introduction: Family Practices in Migration: Everyday Lives and Relationships. W: M. Montero-Sieburth, R. Mas Giralt, N. Garcia-Arjona, J. Eguren (red.), Family Practices in Migration (ss. 1–23). London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003132561-101
Nowakowska, A. (2009). Wpływ migracji zarobkowej na jakość życia rodzinnego. W: T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny: małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań (ss. 101–116). Warszawa: Difin.
Nuttman-Shwartz, O., Dekel, R. (2009). Ways of Coping and Sense of Belonging in the Face of a Continuous Threat. Journal of Traumatic Stress, 22(6), 667–670. DOI: https://doi.org/10.1002/jts.20463
Parreñas, R. (2015). Servants of Globalization: Migration and Domestic Work. Redwood City, CA: Stanford University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780804796187
Pasamonik, B. (2012). Migracje i wielokulturowość społeczeństw europejskich. Problem integracji społeczno-kulturowej. W: A. Firkowska-Mankiewicz, T. Kanash, E. Tarkowska (red.), Krótkie wykłady z socjologii: przegląd problemów i metod (ss. 273–292). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Pawlak, M., Goździak, E.M. (2020). Multiple Belongings: Transnational Mobility, Social Class, and Gendered Identities Among Polish Migrants in Norway. Social Identities, 26(1), 77–91. DOI: https://doi.org/10.1080/13504630.2019.1677458
Pawlak, A. (2012). Migrujące matki, migrujący ojcowie. Nowe sposoby realizacji roli rodzica w zglobalizowanym świecie. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 38(1), 97–124.
Przybyła-Basista, H. (2017). Zmieniające się rodziny w zmieniającym się świecie a wyzwania dla współpracy rodzicielskiej. Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 2(25), 5–18.
Pustułka, P. (2012). Polish Mothers on the Move: Transnationality and Discourses of Gender, Care, and Co-residentiality Requirement in the Narratives of Polish Women Raising. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica, 4(2), 162–175.
Pustułka, P., Struzik, J., Ślusarczyk, M. (2015). Caught Between Breadwinning and Emotional Provisions: The Case of Polish Migrant Fathers in Norway. Studia Humanistyczne AGH, 14(2), 117–139. DOI: https://doi.org/10.7494/human.2015.14.2.117
Pustułka, P., Winogrodzka, D., Buler, M. (2019). Mobilne pokolenie wyboru? Migracje międzynarodowe a płeć i role rodzinne wśród Milenialsek. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 4(174), 139–164. DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.043.11357
Raffaetà, R. (2016). Migration and Parenting: Reviewing the Debate and Calling for Future Research. International Journal of Migration. Health and Social Care, 12(1), 38–50. DOI: https://doi.org/10.1108/IJMHSC-12-2014-0052
Sahlins, M. (2017). In Anthropology, It’s Emic All the Way Down. Journal of Ethnographic Theory, 7(2), 91–128. DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.014
Schier, K. (2010). „Gdy dziecko staje się rodzicem” – odwrócona troska, czyli zjawisko parentyfikacji w rodzinie. W: B. Tryjarska (red.), Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie a zaburzenia w dorosłości (ss. 63–80). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Slany, K. (2013). Ponowoczesne rodziny: konstruowanie więzi i pokrewieństwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Slany, K., Ślusarczyk, M. (2012). Genderowa specyfika rynku pracy – na przykładzie imigrantek w Polsce. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 38, 1(143), 9–30.
Strasser, E., Kraler, A., Bonjour, S., Bilger, V. (2009). Doing Family: Responses to the Constructions of ‘The Migrant Family’ Across Europe. The History of the Family, 14(2), 165–176. DOI: https://doi.org/10.1016/j.hisfam.2009.02.005
Ślusarczyk, M., Pustułka, P. (2017). Transnarodowość w przestrzeni domowej polskich rodzin migracyjnych w Norwegii. Studia Humanistyczne AGH, 16(1), 23–37. DOI: https://doi.org/10.7494/human.2017.16.1.23
Tabor, A.S., Milfont, T.L. (2011). Migration Change Model: Exploring the Process of Migration on a Psychological Level. International Journal of Intercultural Relations, 35(6), 818–832. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2010.11.013
Timotijevic, L., Breakwell, G.M. (2000). Migration and Threat to Identity. Journal of Community & Applied Social Psychology, 10(5), 355–372. DOI: https://doi.org/10.1002/1099-1298(200009/10)10:5<355::AID-CASP594>3.0.CO;2-Y
Titzmann, P. (2012). Growing up Too Soon? Parentification Among Immigrant and Native Adolescents in Germany. Journal of Youth and Adolescence, 41, 880–893. DOI: https://doi.org/10.1007/s10964-011-9711-1
Trąbka, A. (2014). Tożsamość rekonstruowana – znaczenie migracji w biografiach third culture kids. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Trąbka, A. (2016). Psychologiczne aspekty radzenia sobie w sytuacji migracji zagranicznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Tychmanowicz, A., Goździewicz, A., Zarzycka, B. (2013). Transmisja wartości w rodzinach migrantów. Annales UMCS, 26(1–2), 89–99.
Urbańska, S. (2015). Matka Polka na odległość. Z doświadczeń migracyjnych robotnic 1989–2010. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Walczak, B. (2008). Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Warszawa: Pedagogium.
Walczak, B. (2016). Rodzina transnarodowa. Konteksty i implikacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Walęcka-Matyja, B. (2014). Role i funkcje rodziny. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (ss. 96–114). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Williams, S.A.S. (2011). Nuclear Family. W: S. Goldstein, J.A. Naglieri (red.), Encyclopedia of Child Behavior and Development (ss. 1026–1027). New York: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-387-79061-9_1994
Zontini, E. (2010). Transnational Families, Migration and Gender: Moroccan and Filipino Women in Bologna and Barcelona. New York – Oxford: Berghahn Books. DOI: https://doi.org/10.3167/9781845456184
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Wiktoria Moritz-Leśniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
1. W momencie złożenia pracy celem rozpoczęcia postępowania w sprawie publikacji, Licencjodawca, zwany dalej Autorem, akceptuje wszystkie zasady umieszczone na stronie internetowej czasopisma “Człowiek i Społeczeństwo”, udzielając Licencjobiorcy, zwanego dalej Wydawcą, niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu. Licencja zakłada tym samym brak ograniczeń terytorialnych, czasowych oraz ilościowych na następujących polach eksploatacji (art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych):
a. utrwalanie Utworu;
b. zwielokrotnienie Utworu drukiem i w wersji cyfrowej;
c. wprowadzenie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału/zwielokrotnionych egzemplarzy Utworu;
d. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
f. wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzenie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
g. rozpowszechnianie Utworu w wersji elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej, a także samodzielnie w formule Open Access w oparciu o licencję Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), a także inną wersję językową tej licencji, lub którąkolwiek późniejszą wersję tej licencji.
2. Założenia licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa Licencja Publiczna (CC BY 4.0), udzielają Wydawcy upoważnienia do kopiowania, zmieniania, rozprowadzania, przedstawiania i wykonywania Utworu jedynie pod warunkiem uznania autorstwa.
3. Wraz z dostarczeniem Utworu, Autor zobowiązuje się do wypełnienia, podpisania oraz odesłania skanu umowy