Słowa kluczowe
reportaż gonzo
współczesna literatura polska
reportaż podróżniczy
Ziemowit Szczerek
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia pisarstwo Ziemowita Szczerka w kontekście gatunkowych kwalifikacji jako reportaż podróżniczy. Twórczość tę można odczytać jako przykłady reportażu literackiego, w związku z czym zaprezentowano kwestie sporu o referencyjność i literackość gatunku, inspiracje dzieł Szczerka nurtem gonzo journalism oraz zabiegi twórcze problematyzujące kwestię fikcjonalności w reportażu poprzez odniesienie do problematyki geografii wyobrażonej (E.W. Said), kulturowych auto- i heterostereotypów oraz relacji intertekstualnych. Prowadzi to do stwierdzenia, że reportaże literackie Szczerka, podobnie jak pisarstwo podróżnicze Andrzeja Stasiuka, zanurzone są w fikcjotwórstwie, co tylko podnosi wartość literacką tej twórczości.
Bibliografia
Adamczewska, I. „Gonzo journalism”. „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1 (2014).
Adamczewska, I. „Wariacje na temat pewnego paktu. O dziennikarstwie «gonzo»”. „Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze”, nr 3 (2014).
Adamczewska, Izabella. „Granice kreatywności w reportażu”. Zagadnienia Rodzajów Literackich 60, nr 1 (2017): 77–93.
Bachórz, Agata. Rosja w tekście i w doświadczeniu: analiza współczesnych polskich relacji z podróży. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2013.
Bauer, Zbigniew. „Dziennikarstwo «gonzo»: epizod czy trwały trend w dziennikarstwie?” W Dziennikarstwo a literatura w XX i XXI wieku, zredagowane przez Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Wojciech Furman, i Jerzy Snopek. Warszawa: Wydawnictwo Poltext, 2011.
Bauer, Zbigniew. „Gatunki dziennikarskie”. W Dziennikarstwo i świat mediów, przez Edward Chudziński i Zbigniew Bauer. Kraków: Universitas, 2004.
Biernacka, Jadwiga. „Fikcja narracji, czyli O mniej konwencjonalnej formie fikcji we współczesnym polskim reportażu”. Tekstualia : palimpsesty literackie, artystyczne, naukowe., nr 4 (2016): 111–22.
Bińczycki, J. „Sporysz zamiast pejotlu”. Ha!art 41, nr 1 (2013).
Czapliński, Przemysław. Poruszona mapa: wyobraźnia geograficzno-kulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.
Elżbieta Pleszkun-Olejniczakowa. „Reportaż: wokół pochodzenia, definicji i podziałów”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 7, nr 2 (2005): 3–27.
Frączkiewicz, S. „Obnażanie kompleksów i mitów, rozmowa S. Frąckiewicza z Z. Szczerkiem”. Lubimyczytać (blog). Udostępniono 10 marzec 2018. <http://lubimyczytac.pl/aktualnosci/3060/obnazanie-kompleksow-i-mitow/>.
Frukacz, Katarzyna. „Między literackością a podmiotowością: nowy wymiar «skażenia» polskiego reportażu : na przykładzie «Zapisków na baletach» Michała Olszewskiego”. Postscriptum Polonistyczne : pismo krajowych i zagranicznych polonistów poświęcone zagadnieniom związanym z nauczaniem kultury polskiej i języka polskiego jako obcego., nr 1 (2013): 153–66.
Furkacz, K. „Amerykańskie Nowe Dziennikarstwo po polsku? Transfer poetyk, problemy adaptacyjne”. W Adaptacje II. Transfery kulturowe, zredagowane przez W. Hajduk-Gawron. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Gnome, 2015.
Glensk, Urszula. „O estetyce literatury faktu”. W Po Kapuścińskim: szkice o reportażu, przez Urszula Glensk. Kraków: TAiWPN Universitas, 2012.
Horolets, Anna. Konformizm, bunt, nostalgia: turystyka niszowa z Polski do krajów byłego ZSRR. Kraków: Universitas, 2013.
Jeziorska-Haładyj, Joanna, Instytut Badań Literackich, Wydawnictwo, i Fundacja Akademia Humanistyczna. Tekstowe wykładniki fikcji: na przykładzie reportażu i powieści autobiograficznej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo : Fundacja Akademia Humanistyczna, 2013.
Joanna Jeziorska-Haładyj. „«Literacenie?: o granicach reportażu na łamach „«Rocznika Literackiego»” (1932-1984)»”. Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne 5 (2016): 13–24.
Jürgen Landwehr. „Fikcyjność i fikcjonalność”. Przetłumaczone przez Anna Nasiłowska. Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 74, nr 4 (1983): 279–326.
Kąkolewski, K. „Reportaż”. W Teoria i praktyka dziennikarstwa: wybrane zagadnienia : praca zbiorowa, przez Bartłomiej Golka, Mieczysław Kafel, i Zbigniew Mitzner. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
Kozicka, Dorota. Wędrowcy światów prawdziwych: dwudziestowieczne relacje z podróży. Kraków: Universitas, 2003.
Leszczyński, A. „Polska szkoła zmyślania”. Krytyka polityczna. Udostępniono 10 marzec 2018. http://krytykapolityczna. pl/kultura/czytaj-dalej/leszczynski-polska-szkola-zmyslania/.
Markowski, Michał Paweł. „O reprezentacji”. W Kulturowa teoria literatury: główne poje̜cia i problemy, zredagowane przez Michał Paweł Markowski i Ryszard Nycz. Kraków: TAiWPN Universitas, 2006.
Mateusz Zimnoch. „Poetyka reportażu intertekstualnego na przykładzie tekstów Mariusza Szczygła”. Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne 5 (2016): 25–38.
Maziarski, Jacek. Anatomia reportażu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1966.
Maziarski, Jacek. „Reportaż”. W Słownik rodzajów i gatunków literackich, zredagowane przez Grzegorz Gazda. Kraków: Universitas, 2006.
Nestorowicz, P. „Reportaż to kontrakt prawdy. Ufam ci, że tak było”. Gazeta Wyborcza, 13 czerwiec 2015. <http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,18101750,Reportaz_to_kontrakt_prawdy__Ufam_ci__ze_tak_bylo.html>.
Ostałowska, L. „O polskiej szkole reportażu rozmawiajmy bez złości”. Duży Format, dodatek do Gazety Wyborczej nr 22, 12 czerwiec 2017. http://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,21927454,o-polskiej-szkole-reportazu-rozmawiajmy-bez-zlosci.html.
Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka: przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Uniwersitas, 2014.
Ryszard Nycz. „«Tropy „«ja»”: koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia»”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja 26, nr 2 (1994): 7–27.
Sławiński, Janusz. „Reportaż”. W Słownik terminów literackich, zredagowane przez Michał Głowiński i Janusz Sławiński. Wrocław: Zakład Narowdowy im. Ossolińskich, 1989.
Stasiuk, A. „A jeśliby nawet to wszystko zmyślił”. Gazeta Wyborcza, 2 marzec 2010. .
Stopel, B. „Gonzo bez lęku i odrazy”. Ha!art 41, nr 1 (2013).
Szabłowski, W. „Jak pracować na zaufanie czytelników. Szabłowski odpowiada Leszczyńskiemu”. Krytyka polityczna. Udostępniono 10 marzec 2018. http://krytykapolityczna. pl/kultura/czytaj-dalej/jak-pracowac-na-zaufanie-czytelnikow-szablowski-odpowiada-leszczynskiemu/.
Szczerek, Z. „Synowie buraczanych pól”. Polityka 4, nr 2 (2014). <http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/paszporty/1569197,2,rozmowa-z-ziemowitem-szczerkiem.read>.
Szcześniak, Karolina. Między reportażem a literaturą: twórczość Wojciecha Tochmana, 2016.
Szczygieł, Mariusz. „Gonzo”. „Książki. Magazyn do Czytania”, nr 3 (2017).
Szczygieł, Mariusz. „Reporter, czyli koleżanka z ZUS-u”. Duży Format, dodatek do Gazety Wyborczej nr 19, 22 maj 2017.
Szydłowska, J. „O pożytkach z podglądania marginesu, czyli po co centrom peryferie. Egzotyzacja świata w prozie reportażowej Ziemowita Szczerka („Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian)”. W Centra - peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, zredagowane przez Wojciech Browarny, Elżbieta Rybicka, i Dobrawa Lisak-Gębala. Kraków: Universitas, 2015.
Szymański, M. „Bloki przypiekane słońcem”. Dwutygodnik. Udostępniono 10 marzec 2018. <http://www.dwutygodnik.com/artykul/4427-bloki-przypiekane-sloncem. html?print=1?print=1>.
Thompson, H. S. „Upadek i demoralizacja na Derby Kentucky”. Przetłumaczone przez Z. Szczerek. Ha!art 41, nr 1 (2013). https://issuu.com/korporacja_haart/docs/ha_41_calosc/1?ff=true&e=3640121/10661728.
Wańkowicz, Melchior. „Poszerzenie konwencji reportażu”. W Karafka La Fontaine’a. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984.
Włodek, L. , i A. Domosławski. „Reporter w czasach ściemy. Polemika z Mariuszem Szczygłem”. Duży Format, dodatek do Gazety Wyborczej nr 21, 5 czerwiec 2017.
Wolff, Larry. Inventing Eastern Europe: The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment. Stanford: Stanford University Press, 1994.
Wolny-Zmorzyński, K, i A Kaliszewski. „Reportaż”. W Słownik terminologii medialnej, zredagowane przez Walery Pisarek i Roman Bartoszcze. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2006.
Zajas, Paweł. Jak świat prawdziwy stał się bajką: o literaturze niefikcjonalnej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011.
Zarycki, Tomasz. „Socjologia polskich podróży do krajów byłego ZSRR: dwa przykłady”. Kultura i Społeczeństwo. 60, nr 1 (2016): 119–31.
Zia̜tek, Zygmunt. Wiek dokumentu: inspiracje dokumentarne w polskiej prozie współczesnej. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1999.
Zimnoch, M. „Fikcja jako prawda. Referencyjność reportażu ponowoczesnego”. Naukowy Przegląd Dziennikarski, nr 1 (2012)
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.