Słowa kluczowe
przekład poetycki
seria translatorska
intertekstualność
walory dźwiękowe tekstu
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiot artykułu stanowi zagadnienie jakości przekładu w ramach serii translatorskiej. Autorka wychodzi od przypomnienia rozważań teoretycznych na temat serii i od potencjalnie wpisanego w ten koncept oczekiwania wzrastających walorów kolejnych ogniw. Zbadaniu fluktuacji jakości w rzeczywistej serii przekładowej posłużyło pięć polskich tłumaczeń Pieśni miłosnej J. Alfreda Prufrocka T.S. Eliota. Analizie poddano cztery istotne dla poetyki poematu aspekty oryginału i przekładów oraz zestawiono rezultaty w poszczególnych sferach. Celem pracy jest nie tyle krytyka przekładów, co próba wymodelowania zmian jakościowych, jakim podlegały różne aspekty poetyki utworu wraz z przyrastaniem serii.
Bibliografia
Adamowicz-Pośpiech, Agnieszka. Seria w przekładzie: polskie warianty prozy Josepha Conrada. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013.
Balcerzan, Edward. Literatura z literatury: (strategie tłumaczy). Katowice: Slask, 1998.
Balcerzan, Edward. „Poetyka przekładu artystycznego”. W Literatura z literatury: (strategie tłumaczy). Katowice: Slask, 1998.
Barańczak, Stanisław, red. Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. Przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Warszawa, 1982.
Barańczak, Stanisław, red. Od Walta Whitmana do Boba Dylana: antologia poezji amerykańskiej. Kraków: Wydaw. Literackie, 1998.
Bednarczyk, Anna. W poszukiwaniu dominanty translatorskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Bednarczyk, Anna. Wybory translatorskie: modyfikacje tekstu literackiego w przekładzie i kontekst asocjacyjny. Łódź, 1999.
Berman, Antoine. „La retraduction comme espace de la traduction”. Palimpsestes 13, nr 4 (1990): 1–7.
Borowy, Wacław. „Studia i szkice literackie”. W Wędrówka nowego Parsyfala: poezja T. S. Eliota. Warszawa: s. n, 1986.
Borowy, Wacław. Wędrówka nowego Parsyfala: poezja T. S. Eliota. Warszawa: s. n, 1986.
Cooper, John Xiros. The Cambridge Introduction to T. S. Eliot. Cambridge University Press, 2006.
Czechowicz, Józef. Poezje zebrane. Zredagowane przez Aleksander Madyda. Toruń: ALGO, 1997. http://books.google.com/books?id=5UZiAAAAMAAJ.
Doroszewski, Witold. „rozdział – Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN”. Udostępniono 10 czerwiec 2020. https://sjp.pwn.pl/doroszewski/rozdzial;5491045.html.
Driver, P, red. Seventeenth-Century Poetry. Harmondsworth, 1996. http://www.gutenberg.org/etext/26288.
Eco, Umberto. Dire quasi la stessa cosa: esperienze di traduzione. Milano: Bompiani : RCS Libri, 2004.
Eliot, T. S. „A Commentary”. Criterion 11, nr 48 (1933).
Eliot, T. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”. W Poezje, zredagowane i przetłumaczone przez Michał Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
Eliot, T. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”,. W Wybór poezji, zredagowane przez Krzysztof Boczkowski i Wanda Rulewicz, przetłumaczone przez Dulęba. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
Eliot, T. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”. W Szepty nieśmiertelności: poezje wybrane, przetłumaczone przez Krzysztof Boczkowski. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
Eliot, T. „Poeta wielkiego czasu”. W Poezje, zredagowane przez Michał Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
Eliot, T. Poezje. Zredagowane przez Michał Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
Eliot, T. Szepty nieśmiertelności: poezje wybrane. Przetłumaczone przez Krzysztof Boczkowski. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
Eliot, T. „The Love Song of J. Alfred Prufrock”. W Wybór poezji, zredagowane przez Krzysztof Boczkowski i Wanda Rulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
Eliot, T. Wybór poezji. Zredagowane przez Krzysztof Boczkowski i Wanda Rulewicz. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
Eliot, Thomas Stearns. „Pieśń miłosna J. Alfreda Prufrocka”. W Od Walta Whitmana do Boba Dylana: antologia poezji amerykańskiej, przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Kraków: Wydaw. Literackie, 1998.
Eliot, Thomas Stearns. „Śpiew miłosny J. Alfreda Prufrocka”. W W moim początku jest mój kres, zredagowane i przetłumaczone przez Adam Pomorski. Warszawa: Świat Książki, 2007.
Eliot, Thomas Stearns. W moim początku jest mój kres. Zredagowane i przetłumaczone przez Adam Pomorski. Warszawa: Świat Książki, 2007.
Fast, Piotr, red. Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze. Katowice: Śląsk, 1999.
Fast, Piotr, red. , red. Przekład artystyczny. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1991.
Gutorow. „Przeciw dosłowności. Notatki na marginesie polskiego przekładu «Mercian Hymns» Geoffreya Hilla”. W Przekładając nieprzekładalne III: o wierności, zredagowane przez Wojciech Kubinski i Olga Kubińska. Gdańsk: Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego, 2007. http://books.google.com/books?id=AS9MAQAAIAAJ.
Hansen, Gyde, Kirsten Malmkjær, i D Gile, red. Claims, changes and challenges in translation studies. Copenhagen, 2001.
Hewson, Lance. An Approach to Translation Criticism: Emma and Madame Bovary in Translation. Amsterdam; Philadelphia: Benjamins, 2011.
Heydel, Magda. Obecność T.S. Eliota w literaturze polskiej. Wrocław: Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002. http://catalog.hathitrust.org/api/volumes/oclc/53970628.html.
Hooker, Joan F. „La Chanson d’amour de J. Alfred Prufrock” (Sylvia Beach an Adrienne Monier, Pierre Leyris, Marice Le Breton)”. W T.S. Eliot’s Poems in French Translation: Creations and Critiques by Pierre Leyris and Others, 1982.
Hooker, Joan F. T.S. Eliot’s Poems in French Translation: Creations and Critiques by Pierre Leyris and Others, 1982.
Jarniewicz, Jerzy. „Król Rybak u pani Tumidaj, czyli cały Eliot”. Literatura na Świecie. 2009 (2009): 372–83.
Jurkowski, Marian, i Edward Balcerzan. „Tajemnica istnienia (sporadycznego) krytyki przekładu”. W Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze. Katowice: Śląsk, 1999.
Karpiński, Franciszek. „Pieśń wieczorna”. W Wybór wierszy: Franciszek Karpiński, zredagowane przez Jadwiga Zdebiak. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
Karpiński, Franciszek. Wybór wierszy: Franciszek Karpiński. Zredagowane przez Jadwiga Zdebiak. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
Kaźmierczak, Marta. „Jak wygląda koniec świata?: dominanty w przekładach wiersza Czesława Miłosza”. Między Oryginałem a Przekładem, 2012, 97–115.
Kenner, Hugh, red. T.S. Eliot: A Collection of Critical Essays. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, 1962.
Kinsella, Thomas. Readings in Poetry. Dublin; Carcanet Press [distributor: Manchester : Peppercanister Press ;, 2006.
Konieczna-Twardzikowa, Jadwiga, Urszula Kropiwiec, i Maria Filipowicz-Rudek, red. Między oryginałem a przekładem. T. 3. Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Nauk. UNIVERSITAS, 1995. http://books.google.com/books?id=8pE3AQAAIAAJ.
Krzeczkowski, Henryk, Jerzy S Sito, i Juliusz Żuławski, red. Poeci języka angielskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawn., 1969.
Kubinski, Wojciech, i Olga Kubińska, red. Przekładając nieprzekładalne III: o wierności. Gdańsk: Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego, 2007. http://books.google.com/books?id=AS9MAQAAIAAJ.
Kujamaki, P. „Finnish Comet in German Skies: Translation, Retranslation and Norms”. TARGET 13, nr 1 (2002): 45–70.
Legeżyńska, Anna. „Struktura serii”. W Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk., 1999.
Legeżyńska, Anna. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk., 1999.
Łukasiewicz, Małgorzata. Pięć razy o przekładzie. Kraków-Gdańsk, 2017.
Majkiewicz, Anna. Intertekstualność - implikacje dla teorii przekładu: wczesna proza Elfriede Jelinek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Marvell, Andrew. „Do cnotliwej kochanki”. W Poeci języka angielskiego, zredagowane przez Henryk Krzeczkowski, Jerzy S Sito, i Juliusz Żuławski, przetłumaczone przez Jerzy S Sito. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawn., 1969.
Marvell, Andrew. „Do nieskorej Bogdanki”. W Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia, zredagowane i przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Warszawa, 1982.
Marvell, Andrew. „To His Coy Mistress”. W Seventeenth-Century Poetry, zredagowane przez P Driver. Harmondsworth, 1996. http://www.gutenberg.org/etext/26288.
Massardier-Kenney F. „Toward a Rethinking of Retranslation”. Translation Review 92, nr 1 (2015): 73–85.
Moc. „Nowe polskie prawo autorskie a kolejne tłumaczenia na naszym rynku wydawniczym, czyli przygody Pinoccia lub Pinokio”. W Między oryginałem a przekładem, zredagowane przez Jadwiga Konieczna-Twardzikowa, Urszula Kropiwiec, i Maria Filipowicz-Rudek. Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Nauk. UNIVERSITAS, 1995. http://books.google.com/books?id=8pE3AQAAIAAJ.
Ojcewicz, Grzegorz. Epitet jako cecha idiolektu pisarza. Katowice: Śląsk, 2002.
Ojcewicz, Grzegorz. „Granice serii”. W Epitet jako cecha idiolektu pisarza. Katowice: Śląsk, 2002.
Paloposki, O, i K Koskinen. „A Thousand and One Translations. Revisiting Retranslation”. W Claims, changes and challenges in translation studies, zredagowane przez Gyde Hansen, Kirsten Malmkjær, i D Gile. Amsterdam, 2001.
Perloff, Marjorie, i Tomasz Cieślak-Sokołowski. „Awangardowy Eliot”. Czytanie Literatury., nr 1 (2012): 275–92.
Rappaport, Helen. „Chekhov in the Theatre: The Role of the Translator in New Versions”. W Voices in Translation, zredagowane przez Gunilla Anderman, 66–77, 2007.
Skwara, Marta. Polskie serie recepcyjne wierszy Walta Whitmana. Monografia wraz z antologią przekładów. Kraków, 2014.
Skwara, Marta. „Wyobraźnia badacza: od serii przekładowej do serii recepcyjnej”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka., 2014, 99–117.
Stanisław Barańczak. „Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 3 (1990): 7–66.
Steiner, George. Po wieży Babel: problemy języka i przekładu. Przetłumaczone przez Olga Kubińska i Wojciech Kubiński. Kraków: TAiWPN Universitas, 2000.
Steiner, George. The Old Testament: The Authorized or King James Version of 1611. London: Everyman’s Library, 1996.
Szymczak, Mieczysław. Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
The Holy Bible: American Standard Version. Chicago: World Book, 2011.
Thelen, Marcel, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk, i Agnes Jonker, red. Translation and meaning. Maastricht, Łódź: Euroterm Maastricht, 2002.
Urbanek, Dorota. „The Translators’ Adventures in „Alice’s Wonderland”. W Translation and meaning, zredagowane przez Marcel Thelen, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk, i Agnes Jonker. Maastricht, Łódź: Euroterm Maastricht, 2002.
Ward, Jean. „Kilka luźnych uwag na temat najnowszego przekładu poezji Eliota”. Przekładaniec : pismo poświęcone przekładom i nie tylko., 2008, 221–26.
Ward, Jean. „Przestrzeń pomiędzy: autoaluzja i inne cechy poezji T. S. Eliota w przekładzie polskim”. Zredagowane przez Olga Kubińska i Wojciech Kubiński. Przekładając nieprzekładalne, 2000, 41–62.
Zarek. „Seria jako zbiór tłumaczeń”. W Przekład artystyczny, zredagowane przez Piotr Fast, T. 2. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1991.
Zawadzki, Jarek, tłum. Selected masterpieces of Polish poetry. Charleston, S.C.: Booksurge, 2007.
Ziva Ben-Porat. „Poetyka aluzji literackiej”. Przetłumaczone przez Monika Adamczyk-Garbowska (tłum.). Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 79, nr 1 (1988): 315–37
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.