Welebit i perypatetyczny transgatunek – od Petara Zoranicia do Edo Popovicia
PDF
PDF (English)

Słowa kluczowe

literatura zaangażowana
Šime Balen
ekokrytyka
perypatetyczny transgatunek
literatura górska
Edo Popović
Ante Rukavina
Petar Zoranić

Jak cytować

Marjanić, S. (2021). Welebit i perypatetyczny transgatunek – od Petara Zoranicia do Edo Popovicia. Forum Poetyki, (24), 106–121. https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30234

Abstrakt

W artykule pasmo górskie Welebit interpretowane jest jako przestrzeń literatury perypatetycznej. Autorka na początku skupia się na powieści pasterskiej Petara Zoranicia Planine (napisanej w 1536 roku, wydanej w 1569), w której autor oprócz osobistych opisów o konwencjonalnej miłosnej „bolączce” problematyzuje też ogólną sytuację o „rozproszonym dziedzictwie” (niebezpieczeństwo ze strony Turków i Wenecjan). W odróżnieniu od wyimaginowanej podróży Zoranicia, wykoncypowanej jako alegoryczna podróż poznawcza na welebickich szlakach, Edo Popović w transgatunkowym utworze Priručnik za hodače (2009) – swoimi wędrówkami zen po Welebicie oraz z życiową zasadą „dobrowolnego ubóstwa” – w ślad za matrycą ekologiczną zaproponowaną przez Henry’ego Davida Thoreau, 440 lat po powieści Zoranicia (by wprowadzić nieco symboliki) ujawnia socjogramy nie tylko „rozproszonego dziedzictwa”, ale także globalnego porządku świata. Trylogię relacji z podróży, literaturę górską Edo Popovicia można określić jako literaturę perypatetyczną o Welebicie, ze wskazaniem, że jest to opis podróży, literatura górska o zaangażowanym stosunku do rzeczywistości.

https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30234
PDF
PDF (English)

Bibliografia

Balen, Šime. Velebit se nadvio nad more…: putopisni zapisi s planine. Zagreb: Planinarsko ekološko društvo Duga, 1999.

Bladow, Kyle i Jennifer Ladino. „Toward and Affective Ecocriticism: Placing Feeling in the Anthropocene”. W Affective Ecocriticism: Emotion, Embodiment, Environment. Zredagowane przez Kyle Bladow, Jennifer Ladino, 1–22. Lincoln: University of Nebraska Press, 2018.

Duda, Dean. Priča i putovanje. Hrvatski romantičarski putopisi kao pripovjedni žanr. Zagreb: Matica hrvatska, 1998.

Duda, Dean. Kultura putovanja. Uvod u književnu iterologiju. Zagreb: Disput, 2012.

Egan, Gabriel. Green Shakespeare: From Ecopolitics to Ecocriticism. New York: Routledge, 2006.

Forenbacher, Sergej. Kompendij velebitske faune. I–II. Zagreb: Veterinarski fakultet, 2002.

Hirtz, Miroslav. Rječnik narodnih zoologičkih naziva. Knjiga Prva. Dvoživci (amphibia) i gmazovi (reptilia). Zagreb: JAZU, Nadbiskupska tiskara, 1928.

Kagge, Erling. Hodati korak po korak. Zagreb: Profil, 2020.

Marjanić, Suzana. „Književni svjetovi s etnološkom, ekološkom i animalističkom nišom”. Narodna umjetnost: hrvatski časopis za etnologiju i folkloristiku, 43, nr 2 (2006): 163–186.

Marjanić, Suzana. „Životinjsko u vilinskom”. W Između roda i naroda etnološke i folklorističke studije. Zredagowane przez Renata Jambrešić Kirin i Tea Škokić, 231–256. Zagreb: Institut za etnologiju i folkloristiku, Centar za ženske studije, 2004.

Mencej, Mirjam. Styrian Witches in European Perspective. Ethnographic Fieldwork. London: Palgrave Macmillan, 2017.

Mesek, Ivan. „Zazivajući vremena kad nećemo posmrtno slaviti umjetnike”. (Razgovarala Suzana Marjanić). Zarez, nr 373–374 (2013): 40–41.

Nemec, Krešimir. Povijest hrvatskog romana: od početaka do kraja 19. stoljeća. Zagreb: Znanje, 1999.

Nodilo, Natko. Stara vjera Srba i Hrvata (Religija Srbâ i Hrvatâ, na glavnoj osnovi pjesama, priča i govora narodnog). Split: Logos, 1981 (1885–1890).

Novak, Vjenceslav. Podgorske pripovijetke. Zagreb: Matica hrvatska, 1889.

Novak, Vjenceslav. Podgorska lutrijašica. Zredagowane przez Fedor Pucek. Zagreb: Galebovi, 1945.

Pederin, Ivo. Povijesna poetika putopisa. Omiš: Tiskara „Franjo Kluz”. Split: Ivan Pederin, 2009.

Pelivan, Ante. Po putovima i stazama Velebita. Donja Lomnica: Ekološki glasnik, 1999.

Poljak, Željko. Hrvatska planinarska književnost. Zagreb: Hrvatski planinarski savez, 1994.

Poljak, Željko. Liječničke svaštice: starine, uspomene, putopisi, anegdote. Zagreb: Medicinska naklada, 2017.

Popović, Edo. Priručnik za hodače. Zagreb: Naklada Ljevak, 2009.

Popović, Edo. U Velebitu. Zagreb: Libricon, 2013.

Popović, Edo. Čovjek i planina. Kratki uvod u sjeverni Velebit. Snimio Ante Vukušić. Zagreb: Libricon, 2018.

Popović, Edo. „Ante me naučio da planini pristupim opušteno, da u nju uđem bez nelagode, hodam i izvan označenih putova znajući da se ne mogu izgubiti”. Razgovarala Karmela Devčić. Jutarnji list (2019), https://www.jutarnji.hr/kultura/knjizevnost/edo-popovic-ante-me-naucio-da-planini-pristupim-opusteno-da-u-nju-udem-bez-nelagode-hodam-i-izvan-oznacenih-putova-znajuci-da-se-ne-mogu-izgubiti/8228846/ (dostęp: 5.08.2020.)

Rukavina, Ante. Velebitskim stazama: putopisi i eseji. Zagreb: Planinarski savez Hrvatske, 1979.

Safranski, Rüdiger. Koliko globalizacije čovjek može podnijeti? Zagreb: Naklada Ljevak, 2008.

Tošić, Jelica. „Ecocriticism – Interdisciplinary Study of Literature and Environment”. Facta Universitatis. Series: Working and Living Environmental Protection, 3, nr 1 (2006): 43–50