Abstrakt
W artykule podjęto rozważania na temat pojęcia kanonu w praktyce krytycznoliterackiej ostatniego trzydziestolecia. Odwołując się do toczących się wówczas debat społecznych i krytycznych oraz do używanych w nich różnych definicji kanonu, autorka pokazuje konteksty i reperkusje jego poruszenia (demontażu, rekonstrukcji). Nie tracąc z oczu zasadniczego faktu, że rozumienie kanonu przekłada się na sposób myślenia o literaturze oraz roli/powinnościach/możliwościach krytyki literackiej, analizuje zarówno cele, jak i sposoby używania tego pojęcia. A także okoliczności, w których w dyskusjach i tekstach krytycznych, podejmujących problematykę wartościowania, literackich hierarchii czy zadań krytyki, miejsce kanonu jako punktu odniesienia przejął mainstream i inne kategorie, bardziej adekwatne do heteronomicznego charakteru pola literackiego.
Bibliografia
Bagłajewski, Arkadiusz. „Od «zaniku centrali» do «centrali»”. W: Kanon i obrzeża, red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 97–122. Kraków: Universitas, 2005.
Bakuła, Bogusław. „Kanon, antykanon, postkanon w dyskursie o tożsamości kultur w Europie Środkowej i Wschodniej (1991–2011)”. Porównania 9 (2011): 13–43.
Bloom, Harold. Zachodni kanon. Książki i szkoła wieków. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2019.
Borkowska, Grażyna. „Zeskrobać starą zaprawę z pomnika polskiej literatury (O «młodej» prozie kobiecej)”. W: Sporne sprawy polskiej literatury współczesnej, red. Alina Brodzka, Lidia Burska, 387–402. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 1998.
Była sobie krytyka. Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych. Red. Dariusz Nowacki, Krzysztof Uniłowski. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003.
„Co to znaczy tzw.?”. https://polszczyzna.pl/co-to-znaczy-tzw/ (dostęp 2.08.2022).
Czapliński, Przemysław. „Kanon”. W tegoż: Polska do wymiany, 227–276. Warszawa: W.A.B., 2009.
Czapliński, Przemysław. „Polityka literatury, czyli pokazywanie języka”. W: Polityka literatury. Przewodnik Krytyki Politycznej. Oprac. zbiorowe, 6–39. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009.
Czapliński, Przemysław. Ruchome marginesy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000.
Galant, Arleta. „Na falach, lądach, marginesach. O metaforach i możliwościach feministycznej historii literatury”. Forum Poetyki, jesień 2017. http://fp.amu.edu.pl/na-falach-ladach-marginesach-o-metaforach-i-mozliwosciach-feministycznej-historii-literatury/.
Gawin, Dariusz. „Kłopoty z literaturą”. Ex Libris 49 (1994): 3–4.
Głowiński, Michał. „Kanon”. W: Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, 234. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002.
Guillory, John. Cultural Capital. The Problem of Literary Canon Formation. Chicago and London: University of Chicago Press, 1993.
Iwasiów, Inga. Gender dla średniozaawansowanych. Wykłady szczecińskie. Warszawa: W.A.B., 2008.
Iwasiów, Inga. Rewindykacje. Kobieta czytająca dzisiaj. Kraków: Universitas, 2002.
Iwasiów, Inga. „Wokół pojęć: kanon, homoerotyzm, historia literatury. Katedra 1 (2001): 98–122.
Iwasiów, Inga. „Wstęp”. W: Kanon i obrzeża, Red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 7–9. Kraków: Universitas, 2005.
Janion, Maria. „Zmierzch paradygmatu”. W tejże: Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś, 4-11. Warszawa: Sic!, 1996.
Jarzębski, Jerzy. „Metamorfozy kanonu”. Znak 7 (1994): 12–17. Przedruk w: Apetyt na przemianę. Notatki o prozie współczesnej. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1997.
Jarzębski, Jerzy. „Sceptycznie o sceptycyzmie”. Znak 11 (1998): 136–139.
Jarzębski, Jerzy. „Wartościowania w sieci kultury”. Znak 7 (1998): 8–15.
Kaczmarski, Paweł. „Wyrastanie z wielogłosu”. W tegoż: Wysoka łączliwość. Szkice o poezji współczesnej, 234–243.Wrocław: Fundacja im. Tymoteusza Karpowicza, 2018.
„Kanon albo o tym, czego nie widać”. Rozmowa z Przemysławem Czaplińskim prowadzona przez Joannę Bednarek i Dawida Gostyńskiego. https://www.zamekczyta.pl/kanon-albo-o-tym-czego-nie-widac-rozmowa-z-przemyslawem-czaplinskim/.
„Krytyka i jej kryteria”. Znak 7 (1998).
Nowacki, Dariusz. „Szczypta sceptycyzmu”. Znak 7 (1998): 16–21.
Nowacki, Dariusz. Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90. (Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999).
Nowacki, Dariusz, Krzysztof Uniłowski. „Do Czytelnika”. W: Była sobie krytyka. Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych, red. Dariusz Nowacki, Krzysztof Uniłowski, 7-42. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003.
Poręba, Karol. „Czas pokoleń. Pokolenia literackie i tożsamość ponowoczesna”. Śląskie Studia Polonistyczne 1 (2019): 276–305.
Prokop, Jan. „Kanon literacki i pamięć zbiorowa. Arcana 5 (1995): 42–49.
Rojek, Przemysław. „Wielki kanion”. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/wielki-kanion/.
Rojek, Przemysław. „Wielki kanionpodsumowanie”. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/wielki-kanion-podsumowanie/.
Sala, Zuzanna. „Kanon: wartość, estetyka, prawda”. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/kanon-wartosc-estetyka-prawda/.
Skrendo, Andrzej. „Kanon i lektura”. W: Kanon i obrzeża, red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 65–74. Kraków: Universitas, 2005.
Skurtys, Jakub. „Nie(do)czytani”. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/niedoczytani/.
Skurtys, Jakub. „Strategie niezaangażowania, czyli jak przeczekać zwrot polityczny”. W tegoż: Wiersz… i cała reszta. Rozważania o poezji i krytyce po 1989 roku, 287–316. Kraków: Universitas 2021.
Sławiński, Janusz. „Zanik centrali”. Kresy 2 (1994): 14–16. Przedruk w: Prace wybrane, t. 5: Przypadki poezji, 335–339. Kraków: Universitas, 2001.
Sobolewska, Justyna. „Literacki kanon na 100-lecie niepodległości”. Polityka, 23.10.2003. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1768460,1,literacki-kanon-na-100-lecie-niepodleglosci.read.
Sosnowski, Jerzy, „Bladaczka w krainie leguinów”. Ex Libris 50 (1994): 12.
. Sosnowski, Jerzy, „Bladaczka w krainie leguinów”. Ex Libris 50 (1994): 12.
Stala, Marian. „Coś się skończyło, nic się nie chce zacząć”. Tygodnik Powszechny 2 (2000): 1, 14.
Sztafa, Krzysztof. „«Why so real?». Nowa poezja i rzeczywistość alternatywna”. https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/why-so-real-nowa-poezja-i-rzeczywistosc-alternatywna/.
Śliwiński, Piotr. „Inna krytyka?”. Znak 7 (1998): 22–28.
Śliwiński, Piotr. „Kanon, hipoteza konieczna”. W: Kanon i obrzeża, red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 85–96. Kraków: Universitas, 2005.
Śliwiński, Piotr. „Sieć czy więź”. W: Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej, 35–45. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2002.
Śmieja, Wojciech. „Kanon i kanony, czyli jak rozumieć pojęcie «literatura homoseksualna»?”. Teksty Drugie 1/2 (2008): 96–116.
Uniłowski, Krzysztof. „Chcieliśmy rynku…”. Teksty Drugie 1/2 (2002): 259–268.
Uniłowski, Krzysztof. „Elitarni i popularni, głównonurtowi i niszowi”. W: Kanon i obrzeża, red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 75–84. Kraków: Universitas, 2005.
Uniłowski, Krzysztof. Kup pan książkę! Szkice i recenzje. Katowice: Wydawnictwo FA-art, 2008.
Uniłowski, Krzysztof. Skądinąd. Zapiski krytyczne. Bytom: Kwartalnik Literacki „FAart”, 1998.
Uniłowski, Krzysztof. „Skąd wiemy, kto jest ważny (w literaturze najnowszej)”. Pogranicza 5 (2003 nr 5: 9–19.
Walas, Teresa. Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie. Rekonesans. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
Warkocki, Błażej. „Skradziony list, czyli homoseksualna tajemnica wobec kanonu literatury polskiej”. W: Kanon i obrzeża, red. Inga Iwasiów, Tatiana Czerska, 295–307. Kraków: Universitas, 2005.
Werner, Andrzej. „Otwórzmy okno”. Więź 4 (2003): 9–14.
Zawada, Andrzej. „Co ja tutaj robię?”. Znak 9 (1993): 104–110
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Dorota Kozicka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.