Wersje
- 2022-12-29 - (2)
- 2022-12-29 - (1)
Słowa kluczowe
Wygotski
krytyka literacka
niezrozumiałość
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł omawia koncepcję psychologii literatury Lwa Wygotskiego na tle innych sposobów rozumienia pojęcia. Na podstawie rekonstrukcji reaktologicznego rozumienia tekstu jako bodźca, zestawione ze sobą zostają różne zastosowania kategorii „strategii” w polskich badaniach literackich oraz w krytyce. Dzięki temu możliwe staje się odzyskanie pojęcia psychologii literatury i odcięcie go od niego niekorzystnych skojarzeń: panpsychologizmu, biografizmu albo pretendowania interpretatorów do miana diagnosty – czy to wobec bohaterów literackich, czy twórców.
Bibliografia
Balbus, Stanisław. „Wygotski i jego teoria kultury: psychologia, język, sztuka”. W: Lew Siemionowicz Wygotski, Psychologia sztuki, 5–45. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1980.
Balcerzan, Edward. Poezja polska w latach 1939–1965. Część 1: strategie liryczne. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1982.
Bartoszyński, Kazimierz. „Zagadnienia komunikacji literackiej w utworach narracyjnych”. W: Problemy socjologii literatury, red. Janusz Sławiński, 127–148. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971.
Bilczewski, Tomasz. „Subiektobiektabiekt: «pajęczo wiotka tkanina»”. W: Wiek teorii: sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego, red. Danuta Ulicka, 161–230. Warszawa: IBL, 2020.
Birjukov, Boris Vladimirovic, Jefim S. Geller. „Wykorzystanie cybernetyki w badaniach nad kulturą artystyczną”. W: Cybernetyka w naukach humanistycznych, tłum. Jan Sarna, 323–418. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1983.
Boy-Żeleński, Tadeusz. „Czy myć zęby czy ręce?”. Wiadomości Literackie 41 (13 X) = 621 (1935): 3.
Calvo Tuleski, Silvana. Vygotsky and Leontiev the Construction of a Marxist Psychology. New York: Nova Publishers, 2015.
Cieślak, Tomasz. „Między obserwacją a wspomnieniem: strategie poetyckie Macieja Roberta”. Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze 5 (2016): 233–242.
Dziadek, Adam. Projekt krytyki somatycznej. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 2014.
Eco, Umberto. „Czytelnik modelowy”. Tłum. Piotr Salwa. Pamiętnik Literacki LXXVIII, z. 2 (1987): 287–305.
Fik, Ignacy. „Literatura choromaniaków”. W: „Chamuły”, „gnidy”, „przemilczacze”. Antologia dwudziestowiecznego pamfletu polskiego, red. Dorota Kozicka, 392–400. Kraków: Universitas, 2011.
Fizer, John. Psychologizm i psychoestetyka: historyczno-krytyczna analiza związków. Red. Alicja Kuczyńska. Tłum. Janusz Stawiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Franaszek, Andrzej. „Poezja jak bluza z kapturem”. Dostęp pod zmienionym tytułem „Dlaczego nikt nie lubi nowej poezji? ”. Dodatek do Gazety Wyborczej 68, 22.03.2014. http://wyborcza.pl/magazyn/1,136823,15666202,Dlaczego_nikt_nie_lubi_nowej_poezji_.html.
Ingarden, Roman Witold. „O psychologii i psychologizmie w naukach o literaturze”. W: Studia z estetyki, t. 3: 45–55. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
Iwasiów, Inga. „Przeniesienia”. W: Psychologia literatury: zaproszenie do interpretacji, red. Joanna Karpowicz, 15–25. Warszawa: Eneteia, 1999.
Koronkiewicz, Marta. I jest moc odległego życia w tej elegii: uwagi o wierszach Andrzeja Sosnowskiego. Wrocław: Fundacja na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, 2019.
Kozicka, Dorota. „Poezja w klinczu (z)rozumienia”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka 26 (2015): 51–72.
Kronenberg, Anna. „Migracje kobiet: strategie odzyskiwania głosu i ciała w twórczości literackiej Polek mieszkających w Wielkiej Brytanii i Irlandii”. Teksty Drugie 3 (2016): 98–115.
Kujawa, Dawid. Pocałunki ludu. Poezja i krytyka po roku 2000. Kraków: Korporacja Ha!art, 2021.
Kunz, Tomasz. Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza: od poetyki tekstu do poetyki lektury. Kraków: Universitas, 2005.
Magnone, Lena. „Psychoanaliza w badaniach literackich: na marginesach książki «Parabazy wpływu» Jana Potkańskiego”. Przegląd Humanistyczny 2 (2010): 51–60
Marecki, Piotr. „Strategie subwersywne w polskiej literaturze XXI wieku”. Teksty Drugie 6 (2012): 313–324.
Markowski, Michał Paweł. „Psychoanaliza”. W: Teorie literatury XX wieku: podręcznik, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, 47–78. Warszawa: Wydawnictwo Znak, 2009.
Marks, Karol. „Tezy o Feuerbachu”. W: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła t. 3, 5–8. Warszawa: Książka i Wiedza, 1975.
Mauron, Charles. „Wstęp do psychokrytyki”. W: Współczesna teoria badań literackich za granicą: antologia t. 2, red. Henryk Markiewicz, tłum. Wanda Błońska, 366–394. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976.
Mikurda, Kuba. Nie-całość: Žižek, Dolar, Zupančič. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015.
Miłosz, Czesław. „Przeciw poezji niezrozumiałej”. W: „Kartografowie dziwnych podróży” wypisy z polskiej krytyki literackiej XX wieku, red. Marta Wyka, 573–581. Kraków: Universitas, 2004.
Miłosz, Czesław. „Z poezją polską przeciw światu”. W tegoż: Eseje, 334–344. Warszawa: Świat Książki, 2000.
Mitosek, Zofia. „Nieświadomość i język (psychoanaliza)”. W tejże: Teorie badań literackich, 182–205. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
Mulet, Katarzyna. „Analiza psychokrytyczna poezji Stanisława Barańczaka”. Przestrzenie Teorii 16 (2011): 157–177. https://doi.org/10.14746/pt.2011.16.9.
Pawlukiewicz, Ryszard. Psychologiczne ujęcie problematyki badawczej w polskiej nauce o literaturze do roku 1939. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1987.
Płuciennik, Jarosław. Literackie identyfikacje i oddźwięki: poetyka a empatia. Kraków: Universitas, 2004.
Podsiadło, Jacek. „Daj mi tam, gdzie mogę dobiec”. Polska Poezja Współczesna. Przewodnik encyklopedyczny, 8.02.2017. https://przewodnikpoetycki.amu.edu.pl/daj-mi-tam-gdzie-moge-dobiec-i/.
Slunecko, Thomas, Martin Wieser. „Cultural-Historical Psychology”. W: Encyclopedia of Critical Psychology, red. Thomas Teo, 1 (A-D): 352–356. New York: Springer, 2014.
Vygotski, Lev Semenovitch. „Fascism in Psychoneurology”. W: The Vygotsky Reader, red. Jaan Valsiner, René van der Veer, 327–337. Oxford: Blackwell Publ., 1994.
Wygotski, Lew Siemionowicz. Psychologia sztuki. Red. Stanisław Balbus. Tłum. Maria Zagórska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1980.
Zadura, Bohdan. „Daj mu tam, gdzie go nie ma, czyli języki obce poezji”. Polska Poezja Współczesna. Przewodnik encyklopedyczny, 8.02.2017. http://przewodnikpoetycki.amu.edu.pl/daj-mu-tam-gdzie-go-nie-ma-czyli-jezyki-obce-poezji-i/
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Zuzanna Sala
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.