Abstrakt
Artykuł otwiera rekapitulacja najważniejszych teorii z obszaru immunologii filozoficznej – od pionierów tej refleksji, pracujących na styku nauk medycznych i humanistycznych (Alfred I. Tauber) po myślicieli układu zamkniętego (Jean Baudrillard, Byung-Chul Han), ze szczególnym uwzględnieniem ujęć dialektycznych (Roberto Esposito) i diachronicznych (Peter Sloterdijk). Towarzyszy temu analiza procesów immunizacji i komunizacji oraz komplikacji związanych z konstytuowaniem się wspólnot i indywidualnych podmiotów. W punkcie dojścia przedmiotem rozważań są literackie strategie odpornościowe; to propozycja przeformułowania tradycyjnych zagadnień literaturoznawczych w słowniku immunologicznym.
Bibliografia
Agamben, Giorgio. Where Are We Now? : The Epidemic as Politics. Tłum. Valeria Dani. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield, 2021.
Baudrillard, Jean. Przejrzystość zła: esej o zjawiskach skrajnych. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2009.
Bird, Greg. Containing Community. From Political Economy to Ontology in Agamben, Esposito, and Nancy. Albany: State University of New York Press, 2016. DOI: https://doi.org/10.1515/9781438461878
Butler, Judith. „Capitalism Has Its Limits”. Verso Blog 30.03.2020. https://www.versobooks.com/blogs/4603-capitalism-has-its-limits. Dostęp 11.03.2025.
Cohen, Ed. A Body Worth Defending: Immunity, Biopolitics, and the Apotheosis of the Modern Body. Durham: Duke University Press, 2009. DOI: https://doi.org/10.1515/9780822391111
Czapliński, Przemysław. „Kłopoty z równowagą. O immunologii, polityce i francuskiej literaturze XXI wieku”. Teksty Drugie 4 (2024): 108–121.
De Rooy, Ronald, Monica Jansen. „Immunity and Community in Italian War Novels Set in Afghanistan”. Configurations 3 (2017): 373–392. DOI: https://doi.org/10.1353/con.2017.0024
Di Cesare, Donatella. Un virus souverain. L’asphyxie capitaliste. Paris: La Fabrique Editions, 2020.
Esposito, Roberto. Bios: Biopolitics and Philosophy. Tłum. Timothy C. Campbell. Lanham: University of Minnesota Press, 2008.
Esposito, Roberto. Communitas: The Origin and Destiny of Community. Tłum. Timothy C. Campbell. Stanford: Stanford University Press, 2010. DOI: https://doi.org/10.1515/9781503620520
Esposito, Roberto. Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka. Tłum. Katarzyna Burzyk, Mateusz Burzyk, Monika Surma-Gawłowska, Joanna Teresa Ugniewska-Dobrzańska, Magdalena Wrana. Kraków: Universitas, 2015.
Esposito, Roberto. Politics and Negation. Towards an Affirmative Philosophy. Tłum. Zakiya Hanafi. Cambridge: Polity, 2019.
Franczak, Jerzy. „Komunikacja i koimmunizacja. Wokół Unicestwiania Michela Houellebecqa”. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 4 (2024): 42–49. DOI: https://doi.org/10.36744/k.3351
Gombrowicz, Witold. Testament. Rozmowy z Dominikiem de Roux. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
Han, Byung-Chul. Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje. Tłum. Rafał Pokrywka, Michał Sutowski. Warszawa: Krytyka Polityczna 2022.
Han, Byung-Chul. The Palliative Society: Pain Today. Cambridge, Oxford: Polity Press, 2021.
Haraway, Donna. Siminans, Cyborgs, and Women: The Reinvention of Nature. New York: Routledge, 1991.
Howes, Moira. „The Self of Philosophy and the Self of Immunology”. Perspectives in Biology and Medicine 42 (1998): 118–130. DOI: https://doi.org/10.1353/pbm.1998.0046
Kaliściak, Tomasz. Płeć Pantofla. Odmieńcze męskości w polskiej prozie XIX i XX wieku. Warszawa, Katowice: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Kłosiński, Michał. Ratunkiem jest tylko poezja. BaudrillardTeoriaLiteratura. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2015.
Krastew, Iwan. Nadeszło jutro. Jak pandemia zmienia Europę. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2020.
Liu, Huiming. „Immunological Poetics and Postcolonial Echoes: Traversing the Medical Narratives From T.S. Eliot to J.M. Coetzee”. Literature Compass 1 (2025). DOI: https://doi.org/10.1111/lic3.70017
Massumi, Brian. Parables for the Virtual: Movement, Affect, Sensation. Durham: Duke University Press, 2021. DOI: https://doi.org/10.1215/9781478021971
Morgan, Glyn. „New ways: the pandemics of science fiction”. Interface Focus 11 (2021). DOI: https://doi.org/10.1098/rsfs.2021.0027
Mutsaers, Inge. Immunological Discourse in Political Philosophy. Immunisation and its Discontents. London, New York: Routledge, 2016. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315587943
Napier, A. David. The Age of Immunology. Conceiving a Future in an Alienating World. Chicago: The University of Chicago Press, 2003. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226568140.001.0001
Outka, Elizabeth. Viral Modernism: The Influenza Pandemic and Interwar Literature. New York: Columbia University Press, 2019. DOI: https://doi.org/10.7312/outk18574
Paine, Charles. The Resistant Writer: Rhetoric as Immunity, 1850 to the Present. Albany: State University of New York Press, 1999.
Pradeu, Thomas. Philosophy of Immunology. Cambridge: Cambridge University Press, 2019. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108616706
Ratajczak, Mikołaj. „Poza paradygmat immunizacji: biopolityka w projekcie filozoficznym Roberta Esposita”. Praktyka Teoretyczna 3 (2011): 173–186. DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2011.3.7
Sendyka, Roma. Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych. Kraków: Universitas, 2015.
Sloterdijk, Peter. After God. Tłum. Ian Alexander Moore. Cambridge: Polity Press, 2020.
Sloterdijk, Peter. Bulles. Sphères I. Tłum. Olivier Mannoni. Paris: Hachette Littératures, 2002.
Sloterdijk, Peter. Écumes. Sphérologie plurielle. Tłum. Olivier Mannoni. Paris: Hachette Littératures, 2002.
Sloterdijk, Peter. Musisz życie swe odmienić. O antropotechnice. Tłum. Jarosław Janiszewski, Arkadiusz Żychliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014.
Świątczak, Bartłomiej. „System odpornościowy, ja immunologiczne. Wprowadzenie”. Avant 1 (2012): 215–221.
Tabaszewska, Justyna. Pamięć afektywna. Dynamika polskiej pamięci po 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2022. DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-4902-6
Tauber, Alfred I. „Od immunologicznego ja do działania moralnego. Komentarze”. Avant 1 (2012): 313–318.
Tauber, Alfred I. The Immune Self: Theory or Metaphor. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511624957
Türk, Johannes. „L’Immunité de la littérature: Introduction”. Acta fabula 7 (2024). http://www.fabula.org/acta/document18395.php.
Van Tuinen, Sjoerd. „Transgenous Philosophy: Posthumanism, Anthropotechnics and the Poetics of Natal Difference”. W: In Medias Res. Peter Sloterdijk’s Spherological Poetics of Being, red. Liesbeth Noordegraaf-Eelens, Willem Schinkel, Vanja Stenius, Lena Tsipouri, 43–66. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2012). DOI: https://doi.org/10.1017/9789048514502.003
Wiatr, Przemysław. Peter Sloterdijkćwiczenia z prowokacji. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2024.
Žižek, Slavoj. Pandemia! COVID-19 trzęsie światem. Warszawa: Wydawnictwo Relacja, 2020.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jerzy Franczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.