Abstract
In the article, I reflect on the spaces of inspiration, the “praił” [primordial clay] of Zygmunt Haupt’s works. I examine a unique “pronominal” spatial orientation found in his texts, his use of the prepositional phrase “u nas” [in our region], and the juxtapositions of “tam” [there] and “tu” [here], trying to establish what spaces are “hidden” behind these pronouns. I do not think that it was Ukraine, because Haupt’s texts present only its western part. On the one hand, the writer poeticized the space of “his land” and, on the other hand, he rooted it, often imprecisely, in geography. The best concretization of this space seems to be the “Letychiv district,” which transformed into a metaphor of a “place of origin,” where artists who are detached from their “praił” can look for inspiration. The changing borders of this “district” are determined only by the artist’s imagination.
References
Haupt, Zygmunt. Baskijski diabeł. Zebrał, oprac. i notą edytorską opatrzył Aleksander Madyda. Wstęp Andrzej Stasiuk. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017.
Haupt, Zygmunt. Z Roksolanii. opowiadania, eseje, reportaże, publicystyka, warianty, fragmenty (1935–1975). Zebrał, oprac. i notą edytorską opatrzył Aleksander Madyda. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2018.
Bachtin, Michaił. Problemy poetyki Dostojewskiego. Tłum. Natalia Modzelewska. Warszawa: PIW, 1970.
Badeni, Stefan. „Wczoraj i przedwczoraj. Wspomnienia i szkice. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1963.
Bączkowska, Irena. Podróż do Braiłowa. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1959.
Bocheński, Aleksander. „Problem polityczny Ziemi Czerwieńskiej”. W: Nie jesteśmy ukrainofilami. Polska myśl polityczna wobec Ukraińców i Ukrainy. Antologia tekstów, red. Paweł Kowal, Jan Ołdakowski, Monika Zuchniak, 169–210. Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, 2008.
Chmielowski, Piotr. „Oceny «Pana Tadeusza»”, Ateneum. Pismo Naukowe i Literackie t. II (1885): 317–346. https://rcin.org.pl/ibl/dlibra/publication/164119/edition/138689/content.
Gloger, Zygmunt. Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1991 [reprint wydania z roku 1903].
Gorczyńska, Renata. „Mieszkał ubogi szlachcic na Podolu…”. W: Zygmunt Haupt, Szpicaopowiadania, warianty, szkice, 9–19. Paryż: Instytut Literacki, 1989.
Hadaczek, Bolesław. Małe ojczyzny kresowe w literaturze polskiej XX wieku. Szkice. Szczecin: Wydawnictwo „PoNaD” 2003.
Jakowenko, Natalia. Historia Ukrainy do 1795 roku. Tłum. Anna Babiak-Owad, Katarzyna Kotyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
Mackiewicz, Józef. Bunt rojstów. Londyn: Wydawnictwo Kontra, 2002.
Madyda, Aleksander. Haupt. Monografia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2012.
Mizerkiewicz, Tomasz. „Proza Zygmunta Hauptaproblem uwagi”. W: Jestem bardzo niefortunnym wyborem. Studia i szkice o twórczości Zygmunta Haupta. Red. Andrzej Niewiadomski, Paweł Panas, 13–22. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2018.
Niewiadomski, Andrzej. Przeciw entropii, przeciw arkadii. O pisarstwie Zygmunta Haupta. Kraków: Wydawnictwo Instytut Literatury, 2021. DOI: https://doi.org/10.55159/9788366359987
Rabin bez głowy i inne opowieści z Chełma. Zebrał i oprac. Menachem Kipnis. Z jidysz przełożyła, przypisami i wstępem opatrzyła Bella Szwarcman-Czarnota. KrakówBudapeszt: Wydawnictwo Austeria, 2013.
Serczyk, Władysław. Historia Ukrainy. Wrocław: Zakład Narodowy im Ossolińskich, 2009.
Taniaczkewycz Danyło. Pyśmo narodowciw ruśkych do redaktora połytycznei czasopysi „Ruś” jako protesty memoryjał (Spysaw Fedor Czornohora) [psewd.]. Wideń: Drukarnia Sommera, 1867.
Vincenz, Stanisław. Dialogi z sowietami. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 1991
Weretiuk Oksana, „Kategoria «pogranicza» i jej galicyjskie kody. W: Pogranicze kulturowe (odrębnośćwymianaprzenikaniedialog). Studia i szkice, red. Oksana Weretiuk, Jan Wolski, Grzegorz Jaśkiewicz. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2009.
Wiegandt, Ewa. Austria Felix, czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1988.
Zimorowic, Szymon. Roksolanki. Oprac. Ludwika Ślękowa. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982
License
Copyright (c) 2023 Tadeusz Sucharski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors of articles are responsible for securing the rights to other publications (texts, tables, drawings and other illustrations) quoted or reproduced in their texts.