Abstract
What does the experience of history mean in the work of Hanna Krall? Perhaps it is the act of photographing “never”, or perhaps the search for an answer to what is inevitable. Small narratives are always demanding; their virtue lies in offering no illusions. They are not wholes but fragments – forms of non-recognition, insoluble enigmas, literary besherts. Within the space of memory belonging to “those whose time has passed”, their lived and attested histories, under Krall’s pen, become literary: not so much testimony as what Jerzy Jedlicki called “literature that bears witness”. Experiencing history means transferring into the world what is true and what is merely probable. This mimetic duality shifts with the change of readership: for some (witnesses, observers), it is an existential experience; for others (the post- generation), an archival one. To know history as an archive of existence, to confront “never”, and at the same time to deny “never” and retrieve from time “those whose time has passed” – this is the task of the reporter, the author of narratives that bear witness.
References
Brzozowski, Stanisław. Pamiętnik. Wstęp Marta Wyka. Oprac. tekstu, komentarze Maciej Urbanowski. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 2007.
Cioran, Emil. Okno na Nic. Tłum. Ireneusz Kania. Warszawa: Aletheia, 2020.
Freud, Sigmund. Pisma społeczne. Tłum. Robert Reszke, Aleksander Ochocki, Marcin Poręba. Oprac. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2009.
Hilsbecher, Walter. Tragizm, absurd i paradoks. Eseje. Wybór, wstęp Stefan Lichański. Tłum. Sławomir Błaut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
Jedlicki, Jerzy. „Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone”. W tegoż: Historia a świat wartości. Wybór esejów, wstęp Maciej Janowski, 86-113. Warszawa: Towarzystwo „Więź”, 2022.
Jedlicki, Jerzy. „O pamięci zbiorowej”. W tegoż: Historia a świat wartości. Wybór esejów, wstęp Maciej Janowski, 281-292. Warszawa: Towarzystwo „Więź”, 2022.
Jeziorska-Haładyj, Joanna. „Zawartość zmyślonej, żółtej walizki. O prozie Hanny Krall”. Pamiętnik Literacki 4 (2010): 37–60.
Kapuściński, Ryszard, [fragment odczytu z okazji przyznania Hannie Krall Nagrody im. Kapuściński, Ryszard, [fragment odczytu z okazji przyznania Hannie Krall Nagrody im. Samuela Lindego, Getynga, 18.03.2001]. Cyt. za: https://culture.pl/pl/tworca/hanna-krall.
Kisch, Egon Erwin. Jarmark sensacji. Tłum. Stanisław Wygodzki. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1957.
Kisiel, Marian. „Los jako pamięć”. Wiadomości Kulturalne 20 (1994): 13.
Krall, Hanna. „Okna”. W tejże: Fantom bólu, wstęp Mariusz Szczygieł, 189-285. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2021
Krall, Hanna. „Rozenfeld”. W tejże: Fantom bólu, wstęp Mariusz Szczygieł, 373-378. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2024.
Krall, Hanna. „Zbawienie”. W tejże: Fantom bólu, wstęp Mariusz Szczygieł, 580-584. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2024.
Łukasiewicz, Jacek. Republika mieszańców. Wrocław: Ossolineum, 1974.
Malraux, André. „Czy człowiek umarł?”. W: Panorama myśli współczesnej, red. Gaëtan Picon, wybór, oprac. Roland Caillois, 620-621. Paris: Libella, 1967.
Mukařovský, Jan. „O języku poetyckim”. W: Praska szkoła strukturalna w latach 1926–1948. Wybór materiałów, red. Maria Renata Mayenowa, tłum., koment. Wojciech Górny, 130-206. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
Różewicz, Tadeusz. Proza. T. 3. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.
Różewicz, Tadeusz. Utwory zebrane. T. 3: Proza, cz. 3. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.
Sławiński, Janusz. „Próba porządkowania doświadczeń”. W tegoż: Prace wybrane, t. 5: Przypadki poezji, 289-305, Kraków: Universitas, 2001.
Stryjkowski, Julian. Austeria. Warszawa: Czytelnik, 1973.
Szczygieł, Mariusz. „Zdążyć. Także przed deszczem”. W: Hanna Krall, Fantom bólu, wstęp Mariusz Szczygieł, 5-15. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2024.
Weigel, Sigrid. „Pokolenie, genealogia, płeć. Historia koncepcji pokolenia i jej naukowej konceptualizacji od końca XVIII wieku”. Tłum. Jerzy Kałążny. W: Pokolenia albo porządkowanie historii, wybór, wstęp, oprac. Hubert Orłowski, tłum. Izabela Drozdowska-Broering, Jerzy Kałążny, Rafał Żytyniec, 193–225. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2015.
Wildt, Michael. „Pokolenie jako początek i przyspieszenie”. Tłum. Rafał Żytyniec. W: Pokolenia albo porządkowanie historii, wybór, wstęp, oprac. Hubert Orłowski, tłum. Izabela Drozdowska-Broering, Jerzy Kałążny, Rafał Żytyniec, 390–411. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2015.
Wróbel, Józef. Tematy żydowskie w prozie polskiej 1939–1987. Kraków: Universitas, 1991.
Żyrek-Horodyska, Edyta. „Reportaż literacki wobec literatury. Korzenie i teorie”. Pamiętnik Literacki 4 (2014): 119–131
License
Copyright (c) 2025 Marian Kisiel

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors of articles are responsible for securing the rights to other publications (texts, tables, drawings and other illustrations) quoted or reproduced in their texts.
