„Nic tu nie jest ukryte”. Poza hermeneutyką podejrzeń
PDF

Słowa kluczowe

Ludwig Wittgenstein
teoria literatury
hermeneutyka podejrzeń
filozofia języka
analiza i interpretacja utworu literackiego

Jak cytować

Toril Moi, T. M. (2020). „Nic tu nie jest ukryte”. Poza hermeneutyką podejrzeń. Forum Poetyki, (19), 48–61. https://doi.org/10.14746/fp.2020.19.23436

Abstrakt

W rozdziale 8. książki Revolution of the Ordinary Toril Moi prezentuje swoją autorską koncepcję lektury utworu literackiego, polegającą na wnikliwej analizie tekstu poprzez odnoszenie go do pytania „Dlaczego to?”, tutaj funkcjonującego na zasadzie kategorii teoretycznej łączącej w sobie koncepcje m.in. Stanleya Cavella, Carla Ginzburga czy Sharon Marcus. Posługując się filozofią języka Ludwiga Wittgensteina, badaczka wskazuje na niedobory różnych skodyfikowanych postaw krytycznych względem tekstu literackiego, które nazywa zbiorczo hermeneutyką podejrzeń. Wspólne im wszystkim jest przeświadczenie, że teksty i język w ogólności ukrywają coś za tym (pod tym), o czym mówią „bezpośrednio”; ich znaczenie dzieli się na „powierzchowne” i „głębokie”. Autorka przekonuje, że tego rodzaju założenia teoretyczne kłócą się z tym, co rzeczywiście, jako czytelnicy, robimy, czytając. Celem każdej lektury powinno być zrozumienie tekstu, a więc zrozumienie, dlaczego taki a nie inny element znajduje się w takim a nie innym miejscu tekstu, w takim a nie innym kontekście. To zaś możliwe jest tylko poprzez wnikliwe przyglądanie się temu, co tekst jawnie prezentuje czytelnikowi, nie zaś poprzez aprioryczne podważanie jego wiarygodności. Pytanie „Dlaczego to?” jest wyrazem otwartości na znaczenia komunikowane przez tekst i gotowości do wnikliwej eksploracji motywacji stojącej za elementem, który w wyniku wielu czynników zwrócił na siebie uwagę czytelniczki. Poszukując narzędzi do prezentowania świadectw takiej lektury tekstu w praktyce literaturoznawczej, Toril Moi dowartościowuje kategorię opisu. Odpowiednio skonstruowany i dociekliwy opis tekstu okazuje się zawierać w sobie odpowiedzi na najistotniejsze pytania dotyczące utworu literackiego.

https://doi.org/10.14746/fp.2020.19.23436
PDF

Bibliografia

Best, Stephen, i Sharon Marcus. „Surface Reading: An Introduction”. Representations 108, nr 1 (2009): 1–21.

Cavell, Stanley. „A Matter of Meaning It”. W Must We Mean What We Say? : A Book of Essays, 213–37. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.

Cavell, Stanley. „Aesthetic Problems of Modern Philosophy”. W Must We Mean What We Say? : A Book of Essays, 73–96. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.

Cavell, Stanley. „Must We Mean What We Say?” W Must We Mean What We Say? : A Book of Essays, 1–43. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.

Cavell, Stanley. The Claim of Reason : Wittgenstein, Skepticism, Morality, and Tragedy. New York: Oxford University Press, 1999.

Diamond, Cora. „Missing the Adventure: Reply to Martha Nussbaum”. W The Realistic Spirit: Wittgenstein, Philosophy, and the Mind. Cambridge, Mass.: MIT Press, 1995.

Freud, Sigmund. Dora: An Analysis of a Case of Hysteria. Zredagowane przez Philip Rieff. T. 4. Collected Papers of Sigmund Freud. New York: Collier Books, 1963.

Freud, Sigmund. „Fragment analizy pewnej histerii”. W Histeria i lęk. Przetłumaczone przez Robert Reszke, 7: 43–70. Dzieła. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2001.

Freud, Sigmund. „Objaśnianie marzeń sennych”. W Teorie literatury XX wieku. Antologia. Zredagowane przez Anna Burzyńska i Michał Paweł Markowski. Przetłumaczone przez Robert Reszke, 5–30. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2006.

Ginzburg, Carlo. „Clues: Roots of an Evidential Paradigm”. W Clues, Myths and the Historical Method. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1992.

Jameson, Fredric. The Political Unconscious: Narrative as a Socially Symbolic Act. London: Routledge, 2010.

McGuigan, Paul. „Studium w różu”. Sherlock. Sezon 1. BBC First, 2010.

Marcus, Sharon. Between Women: Friendship, Desire, and Marriage in Victorian England. Princeton: Princeton University Press, 2007.

Moi, Toril. „«Nothing Is Hidden». Beyond the Hermeneutics of Suspicion”. W Revolution of the Ordinary: Literary Studies after Wittgenstein, Austin, and Cavell. Chicago ; London: The University of Chicago Press, 2017.

Moretti, Franco. „Przypuszczenia na temat literatury światowej”. Przetłumaczone przez Przemysław Czapliński. Teksty Drugie, nr 4 (2014): 131–47.

Rooney, Ellen „Live Free or Describe: The Reading Effect and the Persistence of Form”. Differences: A Journal of Feminist Cultural Studies 21, nr 3 (2010): 112–39.

Rudrum, David. Stanley Cavell and the Claim of Literature. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2013.

Wittgenstein, Ludwig. Dociekania filozoficzne. Przetłumaczone przez Bogusław Wolniewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.