Słowa kluczowe
agnotologia
krytyka marksistowska
Andrzej Stawar
Ignacy Fik
Marci Shore
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł omawia recepcję przedwojennej lewicowej krytyki literackiej w Polsce z perspektywy pojęcia „produkcji niewiedzy”, inspirowanego agnotologią (socjologią niewiedzy). Autor skupia się na związkach powojennej recepcji z bieżącą polityką kulturalną nowych władz, zauważa luki, przemilczenia i pominięcia w najważniejszych pracach dotyczących lewicowej krytyki oraz zastanawia się nad tym, jak określone sposoby prowadzenia narracji historycznej (re)produkują niewiedzę na temat wspomnianego wycinka przedwojennego życia literackiego.
Bibliografia
[Anonim]. „Ignacy Fikczłowiek zapomniany”. Echo Krakowa 227 (1946): 7.
Barłowski, Dezydery. „«Faszystowska kołtuneria» versus «kacyki z międzynarodówki». Rzecz o kilku lewicowo-prawicowych sporach wokół polskiej powieści nacjonalistycznej dwudziestolecia międzywojennego”. Praktyka Teoretyczna 3 (2023): 109–126. DOI: https://doi.org/10.19195/prt.2023.3.6
Baczyński, Stanisław. Pisma krytyczne. Red. Andrzej Kijowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963.
Berman, Izydor. „Krytyka czystej formy”. Sygnały 63 (1939): 2.
Borejsza, Jerzy. „O prawo do krytyki”. Epoka 16 (1939): 12–14.
Borejsza, Jerzy. „W sprawie «socjologizmu» w krytyce literackiej”. Wiedza i Życie 6 (1939): 418–422.
Brun, Julian. Stefana Żeromskiego tragedia pomyłek. Warszawa: Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”, 1958.
Burek, Tomasz. „1905, nie 1918”. W tegoż: Dalej aktualne, wyd. 1, 96–115. Warszawa: Czytelnik, 1973.
Burek, Tomasz. „Krytyka literacka i «duch dziejów»”. W: Literatura polska: 1918–1975, red. Alina Brodzka, Halina Zaworska, Stefan Żółkiewski, t. 2, 264–342. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993.
Burek, Tomasz. „Rozmyte tradycje”. W tegoż: Żadnych marzeń, 1. wyd., 9–30. London: Polonia, 1987.
Chmielewska, Katarzyna. „Marksizm ante portas!”. W: Literatura i socjalizm, red. Katarzyna Chmielewska, Dorota Krawczyńska, Grzegorz Wołowiec, 213–223. Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna, IBL PAN. Wydawnictwo, 2012.
Chodakiewicz, Marek Jan. „Apologia i moralna ślepota”. Najwyższy Czas! 15–16 (2009): XLV–XLVIII.
Chojnowski, Andrzej. „Wpływy komunistyczne na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1918–1939”. W: Komuniści w międzywojennej Warszawie, red. Elżbieta Kowalczyk. 213–222. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2014.
Czachowska, Jadwiga. „Bibliografia zawartości pism «Dźwignia» (1927–1928) i «Miesięcznik Literacki» (1929–1931)”. Praktyka Teoretyczna 3 (2023). DOI: https://doi.org/10.19195/prt.2023.3.11
Czachowska, Jadwiga. „Sygnały”: 1933–1939. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1952.
Czarnik, Oskar. Ideowe i artystyczne wybory „Robotnika” w latach 1918–1939. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1996.
Deutscher, Izaak. „O historyczne pojmowanie literatury”. Miesięcznik Literacki 12 (1930): 543–547.
Drewnowski, Tadeusz. „Ostatni autentyczny marksista”. W tegoż: Porachunki z XX wiekiem: szkice i rozprawy literackie, 130–149. Kraków: UNIVERSITAS, 2006.
Dybciak, Krzysztof. „Refleksje o dwudziestowiecznej krytyce literackiej”. W: Wiedza o literaturze i edukacja: księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, red. Teresa Michałowska, Zbigniew Goliński, Zbigniew Jarosiński, 478–488. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, 1996.
Europa 1929–1930: antologia. Red. Andrzej Stanisław Kowalczyk. Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2012.
Eustachiewicz, Lesław. Dwudziestolecie 1919–1939. Wyd. 2. popr. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990.
Fik, Ignacy. Rodowód społeczny literatury polskiej. Wyd. 2. Kraków: Czytelnik, 1946.
Fik, Ignacy. „Światopogląd recenzencki”. Odra 1-2 (1948): 3.
Fik, Ignacy. Wybór pism krytycznych. Red. Andrzej Chruszczyński. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961.
Goreniowa, Anna. „Lewicowa krytyka dwudziestolecia”. Literatura 35 (1974): 11.
Grudzińska-Gross, Irena. The Polish Review 2 (2006): 230–232.
Gumbrecht, Hans Ulrich. In 1926: Living on the Edge of Time. Cambridge: Harvard University Press, 1997. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674038042
Hempel, Jan. „O marksistowską krytykę literacką”. Miesięcznik Literacki 11 (1930): 491–495.
Hopensztand, Dawid. „Mowa pozornie zależna w kontekście «Czarnych skrzydeł»”. W: Stylistyka teoretyczna w Polsce, red. Kazimierz Budzyk, 299–331. Warszawa, Łódź: Książka, 1946.
Hopensztand, Dawid. „«Satyry» Krasickiego”. W: Stylistyka teoretyczna w Polsce, red. Kazimierz Budzyk, 331–397. Warszawa, Łódź: Książka, 1946.
Irzykowski, Karol. „Piła marksistyczna”. W tegoż: Słoń wśród porcelany. Studia nad nowszą myślą literacką w Polsce, 287–298. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1934.
Jordan, Michał (Paweł Hoffman). Jordan, Michał (Paweł Hoffman). „Krytyka literacka, która boi się prawdy”. Epoka 15 (1938): 8–10.
Kajtoch, Wojciech. „Stanisława Baczyńskiego teoria kryminału”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Literatura i Kultura Popularna 25 (2019): 213–236. DOI: https://doi.org/10.19195/0867-7441.25.12
Kaltenbergh, Leon. „Socjologia literacka”. Sygnały 21 (1936): 4.
Kaltenbergh, Leon. „Socjologia literacka [komentarzem historycznym opatrzył Paweł Bem]”. Mały Format, 6.07.2022. http://malyformat.com/2022/07/socjologja-literacka/.
Kendziorek, Piotr. „Zjawisko stalinizmu w perspektywie krytyki komunistycznej: casus Andrzeja Stawara i pisma «Pod Prąd» (1934–1936)”. W: Komuniści w II Rzeczypospolitej: ludzie, struktury, działalność, red. Marcin Bukała, Mariusz Krzysztofiński, 367–397. Rzeszów: Instytut Pamięci NarodowejKomisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2015.
Kormanowa, Żanna. „Melania Kierczyńska (1888–1962)”. W: Zapisane w pamięci: o Melanii Kierczyńskiej wspomnienia i szkice, red. Olga Kierczyńska, 11–56. Warszawa: Czytelnik, 1981.
Koźniewski, Kazimierz. „Nie ma spokoju na lewicy”. Polityka 8 (1975): 15.
Krajewska, Joanna. „Ignacy Fik, Irena Krzywicka: socjalizm a feminizm”. W tejże: Spór o literaturę kobiecą w Dwudziestoleciu międzywojennym, 112–173. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2014.
Kraszewski, Jerzy. Przegląd Socjalistyczny 3 (2009): 121–126.
Kujawa, Dawid. Pocałunki ludu: poezja i krytyka po roku 2000. Kraków: Korporacja Ha!art, 2021.
Kwiatkowski, Jerzy. Literatura Dwudziestolecia. Warszawa: IBL PAN, 1990.
Mencwel, Andrzej. „Forpoczta i sumienie”. W tegoż: Etos lewicy: esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, 9–29. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009.
Mrozik, Agnieszka. „Anti-Communism: It’s High Time to Diagnose and Counteract”. Praktyka Teoretyczna 1 (2019): 178–184. DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2019.1.11
Mrozik, Agnieszka. „Zamiast zakończenia. Czy prawdziwe historie komunistek zostaną kiedyś napisane?”. W tejże: Architektki PRL-u. Komunistki, literatura i emancypacja kobiet w powojennej Polsce, 421–459. Warszawa: IBL PAN, 2022.
Mrugalski, Michał. „Marxism in Poland”. W: Central and Eastern European Literary Theory and the West, red. Michał Mrugalski, Schamma Schahadat, Irina Wutsdorff, 486–504. Berlin, Boston: De Gruyter, 2022. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110400304-029
Nasiłowska, Anna. Trzydziestolecie 1914–1944. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995.
Naszkowski, Marian. „Zadania współczesnej krytyki literackiej”. Sygnały 13 (1934): 6.
Nawrocki, Witold. „Lewica polska a literatura”. Trybuna Ludu 286 (1974): 8.
Netz, Feliks. „Oczarowanie i rozczarowanie”. Śląsk 9 (2009): 73. DOI: https://doi.org/10.1525/aft.2009.37.2.73
Ost, David. „To, co osobiste i polityczne w międzywojennej Polsce”. Res Publica Nowa 5 (2009): 152–159.
Pisma ostatnie Andrzeja Stawara. Paryż: Instytut Literacki, 1961.
Piwowar, Lech. Sztuka na gorąco: szkice literackie. Red. Tadeusz Kłak. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1987.
Polska krytyka literacka, 1919–1939: materiały. Red. Jan Zygmunt Jakubowski, wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
Proctor, Robert. „Agnotology. A Missing Term to Describe the Cultural Production of Ignorance (and Its Study)”. W: Agnotology: The Making and Unmaking of Ignorance, red. Londa Schiebinger, 1–37. Stanford: Stanford University Press, 2008.
Rams, Paweł. „Andrzeja Stawara Brzozowskiego portret podwójny”. Teksty Drugie 5 (2017): 246–263. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.5.17
Rokicki, Konrad. „Wpływy komunistyczne w warszawskim środowisku literackim w okresie międzywojennym”. W: Komuniści w międzywojennej Warszawie, red. Elżbieta Kowalczyk, 223–240. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2014.
Sebesta, Antonina. „Ideologiczne determinanty kultury w twórczości Andrzeja Stawara”. W: Polska lewica w XX wieku: historialudzieidee, red. Tadeusz Ślęzak, Michał Śliwa, 107–111. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2004.
Sebesta, Antonina. „Publicystyka sowietologiczna Andrzeja Stawara”. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Ekonomiczno-Społeczne 8 (1997): 55–63.
Sendecki, Marcin. „W tym numerze nie pisze się…”. Książki. Magazyn do czytania 1 (2017): [archiwum cyfrowe „Gazety Wyborczej”].
Shore, Marci. Kawior i popiół: życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem. Tłum. Marcin Szuster. Warszawa: Świat Książki, 2012.
Shore, Marci. „Poparzeni ogniem rewolucjirozmowę przeprowadziła Justyna Sobolewska”. Polityka 20 (2009): [archiwum cyfrowe „Polityki”].
Sieradzki, Józef. „«Za prawdę muszę być gotów oddać Życie»”. Odrodzenie 43 (1946): 1–2.
Sierocka, Krystyna. „W oczekiwaniu na ciąg dalszy”. Nowe Książki 2 (1975): 44–45.
Skórczewski, Dariusz. „O style i kierunki oddziaływania”. W: Spory o krytykę literacką w Dwudziestoleciu międzywojennym, 146–216. Kraków: Universitas, 2002.
Skórczewski, Dariusz. „O własną tożsamość, czyli między «ars» i «scientia»”. W: Spory o krytykę literacką w Dwudziestoleciu międzywojennym, 41–145. Kraków: Universitas, 2002.
Skórczewski, Dariusz. Spory o krytykę literacką w Dwudziestoleciu międzywojennym. Kraków: Universitas, 2002.
Stande, Stanisław Ryszard. „Eklektyzm czy dialektyka?” Miesięcznik Literacki 15 (1931): 670–675.
Stande, Stanisław Ryszard. „O marksistowskie pojmowanie literatury”. Miesięcznik Literacki 12 (1930): 535–542.
Stawar, Andrzej. „Pomyłki «Przedwiośnia» (Z powodu książki J. Bronowicza «Stefana Żeromskiego tragedia pomyłek»)”. Dźwignia 1 (1927): 27–40.
Stawar, Andrzej. „W lamusie idealizmu”. Miesięcznik Literacki 4 (1930): 169–178.
Stępień, Marian. „Ignacy Fik”. W tegoż: Kontury w mroku, wyd. 1., 104–148. Katowice: WW Oficyna Wydawnicza, 2007.
Stępień, Marian. Kontury w mroku. Wyd. 1. Katowice: WW Oficyna Wydawnicza, 2007.
Stępień, Marian. „Obowiązek i prawo oceny: (o Stanisławie Baczyńskim)”. Zdanie 3/4 (2015): 83–93.
Stępień, Marian. Ze stanowiska lewicy: studium jednego z nurtów polskiej krytyki literackiej lat 1919–1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
Stobiecki, Rafał. [Kawior i popiółrecenzja]. Dzieje Najnowsze 4 (2009): 172–176.
Szałagan, Alicja. „Cenzura PRL-owska we wspomnieniach profesor Jadwigi Czachowskiej”. Sztuka Edycji 1 (2015): 89–94. DOI: https://doi.org/10.12775/SE.2015.009
Śpiewak, Paweł. „Pokolenie roku 1900”. Literatura na Świecie 9-10 (2009): 397–401.
Tomasiewicz, Jarosław. „Prorok narodowej rewolucji”. Nowy Obywatel, 8.11.2013. https://nowyobywatel.pl/2013/11/08/prorok-narodowej-rewolucji-2/.
Trzeciak, Katarzyna. „Niezrozumiały eksperyment czy społeczna interwencja? Konceptualizowanie literackiej awangardy na łamach lwowskich «Sygnałów»”. Praktyka Teoretyczna 3 (2023): 87–108. DOI: https://doi.org/10.19195/prt.2023.3.5
Ulicka, Danuta. „«Archiwum» i archiwum”. Teksty Drugie 4 (2017): 273–302. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.4.17
Ulicka, Danuta. „Siła antologii”. W: Wiek teorii: sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego, red. Danuta Ulicka, 2: Antologia (cz. 1): 7–25. Warszawa: IBL PAN, 2020.
Urbankowski, Bohdan. „Skazani na tango z Mołotowem”. Gazeta Polska 31 (2009): 22–24.
Urbanowski, Maciej. Nacjonalistyczna krytyka literacka: próba rekonstrukcji i opisu nurtu w II Rzeczypospolitej, wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo ARCANA, 1997.
Urbanowski, Maciej. Prawą stroną literatury polskiej: szkice i portrety. Wyd. 2. popr. i poszerz. Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2015.
Wandurski, Witold. „Scena Robotnicza w Łodzi”. Nowa Kultura 4 (1923): 103–109.
Wandurski, Witold. „Upodobania estetyczne proletariatu”. Nowa Kultura 6 (1923): 173–178.
Warszawski, Dawid. „Futuryści w kompanii karabinów”. Gazeta Wyborcza 105 (2006): 24.
Wat, Aleksander. Mój wiek: pamiętnik mówiony. Red. Lidia Ciołkoszowa, t. 1. London: Polonia Book Fund, 1977.
Werner, Andrzej. „Krytyka marksistowska”. W: Literatura polska: 1918–1975, t. 1, red. Alina Brodzka, Halina Zaworska, Stefan Żółkiewski, 208–220. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991.
Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny. Red. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan, t. 4. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996.
Zaleski, Marek. „Dzieci nowoczesności”. Literatura na Świecie 9–10 (2009): 388–396.
Zespół „Kuźnicy”. „[Słowo wstępne]”. Kuźnica 1 (1945): 1.
Żurek, Łukasz. „Między niewiedzą a filologią”. W tegoż: Filologia lokalnalokalność filologa: praktyki literacko-naukowe Stefana Szymutki, 11–16. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323557647
Żurek, Łukasz. „Znalezione i odkryte. O Bibliografii zawartości pism «Dźwignia» (1927–1928) i «Miesięcznik Literacki» (1929–1931)”. Praktyka Teoretyczna 3 (2023): 293–299 DOI: https://doi.org/10.19195/prt.2023.3.12
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łukasz Żurek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.