Abstrakt
W artykule zaproponowano ekonarratologiczną analizę i interpretację funkcji opisów i metaleps w Drugiej jesieni – niedocenionej, eksperymentalnej powieści Wiktora Żwikiewicza, która zostaje przybliżona oraz retroaktywnie zakwalifikowana do kanonu polskiego weird fiction. W kontekście badań przeprowadzanych w ramach zwrotu deskryptywnego ustalono, że jeśli według Grahama Harmana inherentnie dziwna rzeczywistość potrzebuje dziwnego realizmu, to musi potrzebować także odpowiednich literackich środków wyrazu, na przykład: nieprototypowych lub dziwnych opisów między innymi iluzyjnych, aluzyjnych, podważających możliwości poznawcze deskryptora, zacierających granicę między podmiotem a środowiskiem. Ponadto określono funkcje metaleps w kontekście ekonarratologii; zwrócono uwagę, że mogą aktywizować czytelnika oraz stanowić ujawniający się w strukturze narracyjnej odpowiednik „lepkości” hiperobiektów.
Finansowanie
Publikacja dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Perły Nauki” nr projektu PN/01/0077/2022 kwota dofinansowania 192.493 zł
Bibliografia
Bednarek, Joanna. „Oduczanie się człowieczeństwa: fantastyka i antropocen”. Teksty Drugie 1 (2020): 118–133. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.1.6
Bell, Alice, Jan Alber. „Ontological Metalepsis and Unnatural Narratology”. Journal of Narrative Theory 2 (2012): 166–192. DOI: https://doi.org/10.1353/jnt.2012.0005
Best, Stephen, Sharon Marcus. „Surface Reading: An Introduction”. Representations 1 (2009): 1–21. DOI: https://doi.org/10.1525/rep.2009.108.1.1
Dzióbaltowska, Urszula. „O języku poezji Jerzego Żuławskiego”. Acta Universitatis Lodzienis. Folia Linguistica 33 (1995): 21–33. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6077.33.02
Haraway, Donna. Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press, 2016. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q
Harman, Graham. Traktat o przedmiotach. Tłum. Marcin Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
Harman, Graham. Weird realism: Lovecraft and Philosophy. Winchester, Washington: Zero Books, 2012.
Harman, Graham, Hoffmann Krzysztof, Marzec Andrzej. „Ontologia zajmuje się tym, co istotne, nie tym, co pilne”. Tłum. Krzysztof Hoffmann. Czas Kultury 1 (2023): 21–33.
Hegglund, John. „Unnatural Narratology and Weird Realism in Jeff VanderMeer’s Annihilation”. W: Environment and Narrative. New Directions in Econarratology, 27–44. Columbus: Ohio State University Press, 2020.
Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
Houser, Heather. „Shimmering Description and Descriptive Criticisms”. New Literary History 1 (2020): 1–22. DOI: https://doi.org/10.1353/nlh.2020.0000
James, Erin. The Storyworld Accord: Econarratology and Postcolonial Narratives. Lincoln, London: University of Nebraska Press 2015. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1d9898m
Lopes, José Manuel. Foregrounded Description in Prose Fiction: Five Cross-Literary Studies. Toronto, Buffalo, London: University of Toronto Press, 1995. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442623248
Love, Heather. „Close but not Deep: Literary Ethics and the Descriptive Turn”. New Literary History 2 (2010): 371–391. DOI: https://doi.org/10.1353/nlh.2010.0007
Marzec, Andrzej. Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021.
McHale, Brian. Powieść postmodernistyczna. Tłum. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Mizerkiewicz, Tomasz. „«Usprawiedliwianie opisu» w twórczości Zygmunta Haupta”. Forum Poetyki 1 (2023): 24–37. DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2023.31.38717
Morton, Timothy. Hyperobjects. Philosophy and Ecology after the End of the World. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2013.
Pier, John. Metalepsis. W: The Living Handbook of Narratology. Źródło: https://www-archiv.fdm.uni-hamburg.de/lhn/node/51.html#Wagner. Dostęp 1.09.2023.
Sędziak, Henryka. „Składnia wyrazów przymiotnikowych z podrzędnymi rzeczownikami w «Popiołach» Stefana Żeromskiego”. Studia Łomżyńskie 6 (1996): 271–296.
„The Weird: A Compendium of Strange and Dark Stories”. Red. Ann VanderMeer, Jeff VanderMeer. New York: Tor Books, 2012.
Tsing, Anna. „More-than-Human Sociality: A Call for Critical Description”. W: Anthropology and Nature. Red. Kristen Hastrup. New York, London: Routledge, 2014.
VanderMeer, Jeff, Caitlin Kiernan. Interview: Caitlin R. Kiernan on Weird Fiction. „Deep time is critical...”. Źródło: https://weirdfictionreview.com/2012/03/interview-caitlin-r-kiernan-on-weird-fiction/. Dostęp 1.09.2023.
Weinstock, Jeffrey Andrew. „The New Weird”. W: New Directions in Popular Fiction. Genre, Distribution, Reproduction, red. Ken Gelder, 177–200. Parkville: Palgrave Macmillan, 2016. DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-52346-4_9
Wolf, Werner. „Description as a Transmedial Mode of Representation”. W: Description in Literature and Other Media, red. Werner Wolf, Walter Bernhart, 1–89. Amsterdam, New York: Brill, 2007. DOI: https://doi.org/10.1163/9789401205214
Żwikiewicz, Wiktor. Druga jesień. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982.
Żwikiewicz, Wiktor, Marek Żelkowski. Pył na księżycu. Źródło: https://polter.pl/Pogawedki-z-Wiktorem-4-c23452. Dostęp 1.09.2023
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Maciej Mazur
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.