Słowa kluczowe
postanalytic legal theory and philosophy of law
judicial application of constitution
judicial review
legal competence
norm of competence
Jak cytować
Abstrakt
The paper analyses the sources of diversity in opinions about the acceptability of direct application of constitution by courts in the so-called confrontational version (a judicial review: the refusal of application of the parliamentary act which is incoherent with a constitution). I claim that such differences result from diverging assumptions accepted within analytic jurisprudence. More precisely speaking, the above differences stem from the three alternative approaches within analytic legal theory: a traditional, a modern, and a postmodern (postanalytic) one. Polish legal thought is dominated by the modern approach, what influence also a debate on the direct applicability of constitution. The modern approach hardly accepts a situation in which a legal professional (a judge) needs to face new social and political challenges. The more adequate in this respect seems to be the postanalytic approach. Thus, arguments which refuse the judge’s right to directly and autonomously apply the constitution against the parliamentary law (which are put forth by some representatives of both legal doctrine and judiciary), are based mainly upon the modern version of the analytic legal theory. Alternatively, the postanalytic perspective offers theoretical foundations for the acceptability of direct and autonomous judicial application of the constitution. As for the traditional version of analytic theory, it possesses some explanatory force towards Polish political practice of the day. Since it supports claims which question any form of judicial activism. This approach seems to undermine any reasons for the existence of independent constitutional judiciary, the direct application of constitution by
ordinary courts included.
Bibliografia
Bakuła Sebastian, „Problem poznania w Krytyce czystego rozumu Kanta jako teoretyczna propozycja dla współczesnych dyskusji nad poznaniem”, Filozofia i Nauka. Studia Filozoficzne i Interdyscyplinarne 2013, t. 1, s. 257–271.
Bator Andrzej, „Postanalityczna teoria i filozofia prawa. Nowe szanse, nowe zagrożenia?”, Przegląd Prawa i Administracji 2015, t. 102: Postanalityczna filozofia prawa, s. 21–45.
Działocha Kazimierz, „Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP (stan doktryny prawa)”, w: Kazimierz Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s. 9–24.
Endicott Timothy, „Law and Language”, w: Edward N. Zalta (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition), http:// plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/law-language/ [dostęp: 11.06.2018].
Frank Manfred, „Główna myśl Kanta”, tłum. Zbigniew Zwoliński,Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 2004, nr 4 (52), s. 61–75.
Gizbert-Studnicki Tomasz, Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Oddział w Krakowie, Kraków 1986.
Gizbert-Studnicki Tomasz, Dyrda Adam, Grabowski Andrzej, Metodologiczne dychotomie. Krytyka pozytywistycznych teorii prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
Gutowski Maciej, Kardas Piotr, Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, C.H. Beck, Warszawa 2017.
Hart Herbert L.A., Pojęcie prawa, tłum. Jan Woleński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Heidemann Carsten, Die Norm als Tatsache. Zur Normentheorie Hans Kelsen, Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden 1997.
Jabłoński Mariusz, Paździora Michał (red.), Przegląd Prawa i Administracji 2015, t. 102: Postanalityczna filozofia prawa.
Janikowski Wacław, „Normatywna definicja filozofii analitycznej”, Analiza i Egzystencja 2007, nr 5, s. 45–53.
Kabat Andrzej, „Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego”, w: Kazimierz Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s. 85–109.
Kant Immanuel, Krytyka czystego rozumu, tłum. Roman Ingarden, Biblioteka Klasyków Filozofii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1957.
Korycka-Zirk Milena, Filozoficzny wymiar kontroli konstytucyjności, TNOiK, Toruń 2017.
Kręcisz Wojciech, „Stanowisko sądów powszechnych wobec bezpośredniego stosowania Konstytucji RP”, w: Kazimierz Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s. 110–133.
Matczak Marcin, Kompetencja organu administracji publicznej, Zakamycze, Kraków 2004. Mączyński Andrzej, Łyszkowska Agnieszka, „Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Trybunał Konstytucyjny”, w: Kazimierz Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s. 25–51.
Nowak Leszek, Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
Opałek Kazimierz, „Argumenty za nielingwistyczną koncepcją normy. Uwagi dyskusyjne”, Studia Prawnicze 1985, nr 304, s. 195–212.
Opałek Kazimierz, „Dwoistość ujęcia normy prawnej w nauce prawa”, Państwo i Prawo 1988, nr 6, s. 2–12.
Opałek Kazimierz, Woleński Jan, „Logika i interpretacja powinności”, Krakowskie Studia Prawnicze 1988, t. 21, s. 22–31.
Pawłowski Tadeusz, Tworzenie pojęć w naukach humanistycznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.
Putnam Hilary, „The Uniqueness of Pragmatism”, Think. Philosophy for Everyone Autumn 2004, no. 8.
Rorty Richard, „Filozofia analityczna a filozofia transformacyjna”, Analiza i Egzystencja 2007, nr 5, s. 5–26.
Sanetra Walerian, „Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP w orzecznictwie Sądu Najwyższego”, w: Kazimierz Działocha (red.), Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s. 52–84.
Schmitt Carl, Nauka o konstytucji, Wydawnictwo Teologia Polityczna, Warszawa 2013.
Spyra Tomasz, Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni, Wolters Kluwer, Warszawa 2006.
Szubka Tadeusz, Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
Świrydowicz Kazimierz, Wronkowska Sławomira, Zieliński Maciej, Ziembiński Zygmunt, „O nieporozumieniach dotyczących tzw. «norm zezwalających»”, Państwo i Prawo 1975, nr 7, s. 57–64.
Tokarz Marek, Elementy pragmatyki logicznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993, s. 107–108.
Wittgenstein Ludwig, Tractatus logico-philosophicus, tłum. Bogusław Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Woleński Jan, „Dyscyplina a teoria naukowa”, Zeszyty Naukoznawstwa 1981, nr 1–2, s. 3–11.
Woleński Jan, „Język prawny w świetle współczesnych metod analizy semantycznej”, Zeszyty Naukowe UJ. Prace Prawnicze 1967, z. 31, s. 141–156.
Woleński Jan, „Spór o status metodologiczny nauki o polityce”, w: Kazimierz Opałek (red.), Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975, s. 32–57.
Wronkowska Sławomira, „O niektórych osobliwościach konstytucji i jej interpretacji”, w: Marek Smolak (red.), Wykładnia konstytucji. Aktualne problemy i tendencje, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, s. 15–38.
Zalewska Monika, Problem zarachowania w normatywizmie Hansa Kelsena, seria Jurysprudencja 1/2014, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
Ziembiński Zygmunt, „Kompetencja i norma kompetencyjna”, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1969, nr 4, s. 23–41.
Ziembiński Zygmunt, Metodologiczne zagadnienia prawoznawstwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.
Ziembiński Zygmunt, „O zawiłościach związanych z pojmowaniem kompetencji”, Państwo i Prawo 1991, nr 4, s. 15–24.
Ziembiński Zygmunt, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.
Ziembiński Zygmunt, Szkice z metodologii szczegółowych nauk prawnych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań 1983.
Zwierzchowski Eugeniusz, Z zagadnień legitymizacji sądownictwa konstytucyjnego, Acta Universitatis Wratislaviensis, No 1963, Prawo CCLVII, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997, s. 299–307.
Licencja
Prawa autorskie (c) Autorzy zachowują prawa autorskie i prawa do publikacji swoich artykułów w tym czasopiśmie, przyznając czasopismu prawo do ich rozpowszechniania na warunkach CC BY-NC-ND 4.0