Abstrakt
The article is aimed at presentation of the most important views on genesis and distribution of tholos tombs in ancient Thrace. There have been 34 such monuments discovered to date. They were not only the last-resting place for local aristocracy but played also a significant sacral role in the light of religious, mythological and eschatological beliefs of ancient Thracs.Bibliografia
Akyurt I. Metin 1998 M O . ?. Binde Anadolu'da ÖIü Gomme Adetleri [Zus. Bestattungssitten Anatoliens im zweiten v orchristlichen Jahrtausend], Ankara.
Archibald Z.H. 1998 The Odrysian K ingdom of Thrace, Oxford.
Bittel K. 1942 Kle in a siatisch e Studien , „Istanbuler M itte ilungen” F. 5, Istanbul.
Botusarova L., Kolarova V. 1961 Kupolna grobnica pri Plovdiv [Res.: Le tombeau ä coupole des environs de Plovdiv], Izsledvanija v cest na K. Skorpil, Sofija, s. 279-296 .
Bućinski D. 1952 Mogilen grobpris. Liljaće, „ Izvestija na A rcheologićeskija Institut” 18, s. 364-365.
Canova G., Getov L. 1970 Trakijskata grobnica pri Kazanläk, Sofija.
Ćićikova M. 1957a Cupola Tumuli in Thrace, „Bułgaria today” n r 19-20, s. 35,36.
Ćićikova M. 1957b Pojava i upotreba na tuchlata kato stroitelen ma te ria l u trakite v kraja na IV i nacaloto na III v. pr. n. e ra , „Izvestija na A rcheologićeskija Institut” 21, 1957, s. 129- 150.
Conczewa M. 1979 Sztuka z iem i trackiej, Warszawa.
Czarnecka J. 1956 Grobowiec w K azanlyku, „Dawna Kultura” nr 4, s. 276-288.
Danov Ch.M. 1976 Altthrakien, Berlin.
Delev P. 1985 Two tholos tombs at Malko Tirnovo, „Tracia Pontica” II, 1985, s. 74-8 4 .
Dremsizova Cv. 1955 Nadgrobni mogilipr i selo J ankovo [Res.: Tumuli pres du village de Jankovo], „Izvestija na Archeologiće skija Institut” 19, s. 61-83.
Filow B. 1937a The Bee-hive Tombs of Mezek, „A ntiquity” 11, s. 300-304 .
Filow B. 1937b K u polnite grobnicipri Mezek [Zus.: Die A usgrabungen bei Mezek und Svilengrad], „ Izvestija na Bälgarskija Archeologićeski In stitu t” 11, s. 1—1 16.
Firatli N. 1964 Explorations in Thrace,, Annual of the Archaeological Museums of Istambuł” No 1112, s. 211,212.
Fol A. 1972 Po litić eska istorija na Trakite. Kraja na vtoroto chiljadoletie do kraja na petivekpred i novata era [Sum.: Political History of the Thracians (from the Second Millenium to the Fifth Century B.C.)], Sofija.
Fol A. 1975 Trakija i B a lkanite p r e z ra nnoelinisticeskata epocha [Sum.: Thrace and Balkans in the Early Helleic epoch], Sofija.
Fol A. 1990 Politika i kultura v drevna Trakija [Res.: Politique et culture en Thrace antique], Sofija.
Fol A. 1997 Trakijskijat kosmos, „Probierni na Izkustvoto” 30, 3—4, s. 10-13.
Gajdukevic V.F. 1971 Das Bosporanische Reich, Berlin - Amsterdam.
Gajdukevic V.F. 1981 Bosporskie goroda (Ustupćatyje sklepy. E llinistiće skaja usad'ba. Ilurat), Leningrad.
Gerogescu V., Lascu S. 1995 Callatis-Mangalia 250 0 micromonografie, Mangalia. GROBOWCE KOPUŁOWE W TRACJI (V-III wiek p.n.e.) 209
Gergova D. 1996 Obredät na obezsmärtjavaneto v drevna Trakija [Sum.: The rite of the immortalization and the tumuli in Sveshtari], Sofija.
Getov L. 1991 Trakijski grobnici v chinterlanda na Sevtopolis prezelinićeskata epocha [S um .: Thracian tombs in the hinterland of Seuthopolis during the hellenistic age], (w:l Sb o rn ik trakijskata kultura prezelinićeskata epocha v Kazanläikijak raj, Kazanläk, s. 40 46.
Hasluck F.W 1910 A Tholos Tombat Kirk Kilisse, „The Annual of the British School at Athens” 17, s. 76 -7 9 .
Hatlas J. 1997 Der ágaisch-anatolischer Kontekst der thrakischen sepulkralen Bauwerke (V -III Jh. v. Chr., (w:) The Thracian World at the Crossroads of Civilizations. Proceedings of the Seventh International Congress ofThracologv, Constanta-Mangalia-Tulcea 20—2 6May 1996, vol. I, Institut Roman de Tracologie, Bucharest, s. 310-320.
Hatlas J. 2002a Grobowce trackie tak zwanego „ macedońskiego ” typu na obszarze Bułgarii oraz Turcji europejskiej w późnej epoce żelaza - uwagi wstępne [Sum. : The Thracian tombs so-called „Macedonian” type in Bulgaria and European part of Turkey in the late iron age. Some initial remarks], (w:) Studia nad kulturą antyczną II, Opole, s. 95—115.
Hatlas J. 2002b Konstruktionsreiche Grabanlagen der thrakischen Aristokratie (5.-3. Jh. V. Chr), (w:) Thrace and the Aegean. Proceedings of the Eighth International Congress of Thracology, Sofia - Yambol, 25—29 September 2000, vol. II, Sofia, s. 487-499.
Hatlas J. 2003 Kultowa interpretacja grobowców arystokracji trackiej w „złotym wieku ” rozwoju budownictwa sepulkralnego (w druku).
Hatlas J. 2004 Symboliczna, ideologiczna i propagandowa wymowa trackich grobowców kopułowych (V-III wiek przed Chr.), [w:] Ideologia i propaganda w starożytności: Materiały Konferencji PTH, Rzeszów 12-14 września 2000, red. L. Morawiecki i P. Berdowski, Rzeszów, s. 171-183.
Hoddinoll R.F. 1981 The Thracians, London.
Irimia M. 1984 Morminte piane situmulare din zona litoralà a Dobrogei (sec. IV -II ì.e.n.) ?i problema apartenen/ ei lor etnice [Zus.: Flach- und Hiigelgraber aus dem Kiistengebiet der Dobruscha (4.-2. Jh. V.u.Z.) und ihre ethnische Zugehòrigkeit], „Thraco-Dacica” voi. 5, 1-2, s. 64-83.
Kisàov K. 2001 Trakijski mogilen nekropol kraj Starosel, obśtina Hisarja [Sum.: Thracian mound necropolis near Starossei municipality of Hissaria], „Godiśnik na Archeologiòeski Muzej Plovdiv” 10, s. 20-50.
Kitov G. 1977 Trakijska grobnica-mavzolej kraj grad Strelca, „Vekove” 1, s. 12-21.
Kitov G. 1979 Trakijskite mogili kraj Strelca, Sofija.
Kitov G. 1980 Stilevaja charakteristikapamjatnikovfrakijskogo isskusti’a s zoomorfnymi izobrazenijami, „Pulpudeva” 3. Sofija 1980, s. 165-176.
Kitov G. 1987 Proucvanijata na trakijski nadgrobni mogili v Bàlgarija, „Vekove” g. 16, s. 35-43.
Kitov G. 1988a Svesteni darove v trakijska mogiła kraj Ravnogor v Rodopite, „Izkustvo” 38, s. 40-48.
Kitov G. 1988b Svidetelstva na trakijskata kultura p ri Ravnogor, „Vekove” kn. 4, s. 24-30.
Kitov G. 1989a Archeologićeski otkritija kraj Ravnogor v Rodopite, „Rodopi” kn. 1, s. 37-39.
Kitov G. 1989b Kupolnite grobnici p r i Ravnogor v Rodopite [Rés.: Les sepulcres à coupoles près de Ravnogor dans les Rhodopes], „Archeologija” 31, kn. 3, s. 28—40.
Kitov G. 1990a Kupolnite grobnici na nos Kaliakra i nos Cirakman kraj Kavarna [Sum.: Tholoi on Cape Kaliakra and on Cape Cirakman near the town of Kavarna], (in:) Acta Associationis Internationalis Terra Antiqua Balcanica, 4, Serdicae, s. 116-121.
Kitov G. 1990b Nadgrobnite mogili v Rodopite i gornite tećenija na Marica, Mesta i Struma, (w:) Trakijska kultura v Rodopite i gornite porecija na rekite Marica, Mesta i Struma, Smoljan, s. 45-55.
Kitov G. 1993a Bogatstvata na trakijskite vladeteli. Izlozba, posvetena na 100 godiśninata na Nacionalnija archeologiceski muzej p ri BAN, „Izkustvo” kn. 4, s. 2-4.
Kitov G. 1993b Grobnica, (w:) Kratka enciklopedija trakijska drevnost, Sofija, s. 73-74.
Kitov G. 1993c Newly-discovered Equipment in the Thracian Tumular Necropolis near Shipka and Sheynovo, „Orpheus” 3, s. 9-25;
Kitov G. 1993d Novootkritata trakijska grobnica-mavzolej kraj Sipka v Kazanlàsko (Parva predvaritelna publikacija), „Izkustvo” kn. 7, s. 2-5.
Kitov G. 1993e Otkritijata v trakijskija mogilen nekropol Sipka-Sejnovo, „Izkustvo” kn. 2, s. 26-27.
Kitov G. 1993f Trakijskite mogili, „Thracia” 10, s. 39-80.
Kitov G. 1994a Dolinata na carete v Kazanlàskata kotlovina [Sum.: The Kazanluk Plain: the valley of the kings], „Anali” 1, nr 2-3 , s. 46-76.
Kitov G. 1994b Neues aus der alten Welt. Ein neuentdecktes Thrakisches Fürstengrab bei Kazanlàk (Siidbulgarien), „Das Altertum” vol. 39, s. 287-300.
Kitov G. 1994c Novipametnici na trakijskata kultura ot mogilnija nekropol Sipka-Sejnovo v Kazanlasko [Sum.: Newly discovered monuments of thracian culture from the tumuli in the vicinity of Shipka and Sheinovo (Kazanluk Region)], (w:) Parvi meźdunaroden simpozium „Sevtopolis ", „Nadgrobnite mogili v jugostoćna Evropa", Veliko Tàmovo, s. 105-115.
Kitov G. 1994d Predvaritelni rezultati ot razkopkite na Goljamata mogila kraj s. Madree, v rajona na „Marica-Iztok" [Sum.: Excavation of the „Goljamata Mogila” near Madretz, Maritza - Iztok Region (Preliminary Report)], (w:) Marica-Iztok. Archeologiceski proucvanija, t. II, Sofija, s. 157-160.
Kitov G. 1994e Razkopki v „Goljamata mogila" kraj s. Madree, Chaskovsko [Rés.: Fouilles dans le tumulus „Goliamata moguila” prez v. Madrez arrondissement de Haskovo], „Izvestija na Muzeite ot Jugoiztoćna Balgarija” 17, s. 93-100.
Kitov G. 1994f Trakijskata archeologija ipametnicite ot Loveskija kraj [Sum. Thracian archaeology and the monuments in the Lovech Region], „Anali” 1, s. 18-44.
Kitov G. 1994g Trakijski grobnicno-kultov kompleks v mogilata Ostruśa kraj Sipka, „Probierni na Izkustvoto” 4, s. 13-20.
Kitov G. 1994h Trakijski mogili v chinterlanda na Sevtopolis [Rés.: Tombeaux thraces dans l’hinterland de Sevtopolis], (w:) Poseliśten zivot v drevna Trakija, Jambol, s. 85-93.
Kitov G. 1994i Trakijskite mogili v Balgarija, „Godisnikna Departament Archeologija - NBU” 1, s. 67-85.
Kitov G. 1994j Vladetelska grobnica ot trakijskija mogilen nekropol Sipka-Sejnovo [Sum.: Ruler’s tomb from the thracian burial-mound necropolis Shipka-Sheinovo] „Minalo” 1, s. 5-14.
Kitov G. 1995 Trakoloika ekspedicija za mogilni proucvanija (TEMP) prez 1992-1994 g [Rés.: Expedition de recherches de tumuli thraces (ERTT) en 1992-1994], „Archeologija” 37, kn. 4, s. 54-61.
Kitov G. 1996a Mogilata Goljama Arsenalka (Monumentalna trakijska kupolna grobnica v nekropola Sipka -Sejnovo) [Rés.: Le tumulus Goliama Arsenalka (Une tombe monumentale thrace à coupole dans la nécropole de Shipka-Sheinovo)], „Archeologija” 38, kn. 4, s. 31—42.
Kitov G. 1996b Novootkriti trakijski dinasticni grobnici v Kazanlàsko, „Epochi” g. 4, kn. 1, s. 5-25.
Kitov G. 1996c Sasova mogila (Monumentalna neograbena trakijska grobnica meżdu Sipka i Jasenovo) [Rés.: Sasova mogila: une tombe monumentale thrace non pillee entre Sipka et Jasenovo], „Archeologija ” kn. 2 -3 , s. 9-22.
Kitov G. 1996d Slavcova mogila kraj s. Rozovo, Kazanlasko (Monumentalna trakijska grobnica) [Rés. : Slavcova Mogila. Une tombe monumentale thrace près du village de Rozovo, dans la region de Kazanlàk], „Archeologija” 38, kn. 1, s. 1-9.
Kitov G. 1996e The Thracian Valley of the Kings in the Region of Kazanluk, „Balkan Studies” 37 ,1 , Thessaloniki, s. 1-34.
Kitov G. 1997 Bulgarie: Tombes monumentales thraces, „Archeologia” (Paris), N° 338, s. 28-35.
Kitov G. 1999a Forma, sadarżanie i prednaznaćenie na trakijskite mogili [Sum. : Shape, Contens and Purpose of the Thracian Tumuli], „Starini” nr 1, s. 4756.
Kitov G. 1999b Royal insignia, tombs and temples in the valley of the Thracian rulers, „Archaeologia Bulgarica” y. 3, 1, s. 1-20.
Kitov G. 2000a Trakijski kultov centàr Starosel (folder), b. m.
Kitov G. 2000b The Valley of Thracian rulers (folder), b. m.
Kitov G. 2002a Aleksandrovo - grobnica-mavzolej sàs stenopisi, „Probierni na Izkustvoto” 35, kn. 1, s. 15—17.
Kitov G. 2002b Trakijski kultov kompleks v Starosel, Varna.
Kitov G. 2002c Aleksandrovskata grobnica [Sum.: A Tholos-tombs near the village of Alexandrovo], „Anali” g. 9, broj 1, s. 50-81.
Kitov G., Agre D. 2002 Vávedenie v trakijskata archeologija, Sofija.
Kitov G., Agre D. 2003a Dolinata na trakijskite vladeteli (I), „Archeologija” g. 44, kn. 1, s. 13-28. 2003b Dolinata na trakijskite vladeteli (II), „Archeologija” g. 44, kn. 2, s. 28-42.
Kitov G., Theodossiev N. 2003 I colori dei Traci, „Archeo” 29, nr 8(222), s. 34-47.
Kitov G., Dimitrova N. 2005 Dolina na trakijskite vladeteli (proucvanijapre z 2004 g.), „Archeologićeski Otkritija i Razkopki prez 2004 g.”, Sofija, s. 154-155.
Kojбeva K. 1994 Nadgrobni mogili v centralnija Baklan [Sum.: Tumult in the central Balkan Range], (w:) Parvi meźdunaroden simpozium ..Sevtopolis". „Nadgrobnite mogili v jugostoćna E vropa”, Veliko Támovo, s. 89-98.
Kubczak J. 1978 Kurhany arystokracji scytyjskiej [Sum.: Barrows of the Scythian Aristocracy], Poznań.
Łanowski J. 1964 Szlakiem siedmiu cudów starożytności, Warszawa.
Mansel A.M. 1939 Grabhiigelforschung in Ostthrakien, „Izvestija na Bàlgarskija Archeologićeski Institut” 13, s. 154-189.
Mansel A.M. 1941 Grabhiigelforschung im óstlichen Thrakien, „Archaologischer Anzeiger”, s. 119-187.
Mansel A.M. 1943 Trakya - Kirklareli Kkubbeli Merazlan ve Sahte Kubbe ve Kemmer Problemi [Zus.: Die Kuppelgraeber von Kirklareli in Thrakien], Ankara.
Mansel A.M. 1974 Das Kuppelgrab von Kutulca (West-Bithynien), „Thracia” 3, s. 207—220.
Megalititev Trakija 1976 Megalitite v Trakija, Trakijskipametnici [Rćs.: Monuments thraces I. Les mégalithes en Thrace], t. 1, Sofija.
Megalititev Trakija 1982 Megalitite v Trakija [Sum.: Thracian monuments HI. The megaliths in Thrace II - Pontic Thrace], c. 2. Trakija Pontika, Trakijski pametnici, t. 3, Sofija.
Mikov V. 1942 Proizhod na nagrobnite mogili v Balgarija, „Godiśnik na Narodnija Muzej” 7, s. 16-31.
Mikov V. 1953 Antićnata grobnica pri Kazanlàk, Sofija.
Mikov V. 1955 Proizhodàt na kupolnite grobnici v Trakija [Proischożdenie kupolnych grobnic vo Frakii], „Izvestija na Archeologićeskija Institut” 19 (Sbomik Gavril Kacarov, cast II), s. 15—48.
Onurkan S. 1988 Dogu Trakya tümiilüsleri maden eserleri, Ankara.
Ovcarov D. 1961 Mogilni pogrebenija p ri s. D. Rosica, TàrgoviStko, „Archeologija” g. 3, kn. 4, s. 61-67.
Ovcarov D. 2000 Archeologićeski vesti, „Archeologija” g. 41, kn. 3-4 , s. 113-116.
Ovcarov D., Bogomirova R. 2001 80 godini Bułgarski archeologiceski institut [Sum.: 80 years Bulgarian Archaeological Institute], „Archeologija” g. 42, kn. 3-4, s. 5-15.
Petrov T., Venedikov Iv., Kuzupov B. 1960 Antićnata grobnica kraj Pomorie (kuchata mogila), Burgas.
Preda C. 1962 Una nuova tomba a volta scoperta presso Mangalia - Callatis, „Dacia” (Nouvelle serie) 6, s. 157-172.
Ruseva M. 1995 Opitza tàlkuvane napogrebalnitepametnici v Trakija kato model na sveta [Sum.: An essay on interpretation of the burial monuments in Thrace as a model of the word], „Anali” kn. 1-2, s. 28-38.
Ruseva M. 2000 Trakijska kultova architektura [Sum.: Thracian cult architecture], Jambol.
Ruseva M. 2002 Trakijska grobićna architektura v bálgarskite zemi pre z V—III v. pr.n.e., Jambol.
Śkorpil H. i K. 1898 Mogili, Plovdiv.
Steingràber St. 1999 Grabarchitektur und Grabmalerei in Thrakien und im vorromischen Italien - eine vergleichende Studie, „Problemi na Izkustvoto” kn. 4, s. 53-68.
Steingràber St. 2000 Arpi — Apulien — Makedonien: Studien zum unteritalischen Grabwesen in hellenistischer Zeit, Mainz.
Stojanov T. Grobnićnata architektura v Severoiztocna Trakija v svetlinata na kontaktite s Mala Azija (VI 111 v. pr. n.e.) ,(w:) Acta Associationis Internationalis Terra Antiqua Balcanica, A, Serdicae,s. 122-133.
Theodossiev N. 1995 The Sacred Mountain of the Thracians, „Thracia” 11, s. 371-384. 2000 Monumental Tombs and Hero Cults in Thrace during the 5,f,-3r
Theodossiev N. 2002 The beehive tombs in ancient Thrace and their connection with funerary monuments in Macedonia and Thessaly, „Ancient Macedonia” 7 (w druku).
Tsetskhladze G.R. 1998 Who built the Scythian and the Thracian Royal and Elite Tombs?, „Journal of Archaeology” 17,1, s. 55-92.
Valeva J. 1994 Trakijski i makedonski monumentalni grobnici, „Problemi na Izkustvoto” 1994, 3, s. 55-62.
Valeva J.1999 Architekturna ukrasa na Svestarskata grobnica i stroitelnata tradicija na gráckata ojkumene, „Thracia Antiqua” 10, s. 205-226.
Vasilev A. 1958 KazanlàSkata grobnica, Sofija.
Velkov I. 1932 Iz gankite na Rodopite, „Balgarska misal” 7, s. 416-421.
Valeva J. 1942 Novootkrita kupolna grobnica p r i s. Malko Belovo, „Godiśnik na Narodnija Muzej” 7, s. 37^ł4.
Venedikov I., Gerasimov T. 1976 Sztuka tracka, cz. 1,
Venedikov I., Gerasimov T. 1978 Sztuka tracka, cz. 2, Warszawa.
Wujewski T. 1995 Symbolika architektury greckiej [Sum.: Symbolism of greek architecture], Poznań.
Yilmaz Z. 1996 Kirklareli Tümülüsleri, Kirklareli.
Żiwkowa L. 1981 Grobowiec tracki w Kazanlyku, Warszawa.