Słowa kluczowe
“sites of memory”
“landscape of memory”
Jak cytować
Abstrakt
This article is an attempt to interpret Niaux prehistoric sites (where rites and rock paintings were discovered) and La Vache (the place where the prehistoric people were camped) in the Pyrenees as “sites of memory” and “landscape of memory”. The article attempts to answer the question of whether cave positions that are the subject of the work can be interpreted and defined as “sites of memory” from a modern point of view, and whether the cave in Niaux could be a kind of “site of memory” for the prehistoric population. Additionally, whether the area within which these two caves are located can be considered as part of the “landscape of memory”.
Bibliografia
Assmann, J. 2001 Der Tod als Thema der Kulturtheorie. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag AG.
Assmann, J. 2003 Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa. Borussia, 29, 11–16.
Assmann, J. 2008 Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych (A. Kryczyńska-Pham, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Assmann, J. 2009 Kultura pamięci. W: M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka (A. Kryczyńska-Pham, tłum.) (s. 59–99). Kraków: Universitas.
Banaszek, Ł. 2015 Przeszłe krajobrazy w chmurze punktów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Beltrán Martínez, A. 1973 La cueva de Niaux (Monografias arqueologicas). Departamento de Prehistoria y Arqueologia. Fac. Letras
Clottes, J. 1995 Les Cavernes de Niaux. Art. prehistorique en Ariége (s. 101, 159, rys. 18). Paris: Errances.
Clottes, J., Lewis-Williams, D. 2009 Prehistoryczni szamani. Trans i magia w zdobionych grotach (A. Gronowska, tłum.) (s. 75). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Frydryczak, B. 2015 Krajobraz jako miejsca i nie-miejsca pamięci. Próba ujęcia. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Miejsca pamięci. Pradzieje, średniowiecze i współczesność (s. 111–124). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Gąssowski, J. 2008 Prahistoria sztuki. Warszawa: TRIO.
Halbwachs, M. 2008 Społeczne ramy pamięci (M. Król, tłum., wyd. 2). Warszawa: PWN.
Holtorf, C. 1996 Towards a Chronology of Monuments: Understanding Monumental Time and Cultural Memory. Journal of European Archaeology, 4, 119–152.
Ingold, T. 1993 The temporality of the landscape. World Archaeology, 25(2), 152–174.
Kapralski, S. 2010 Pamięć, przestrzeń, tożsamość. Próba refleksji teoretycznej. Warszawa: Scholar.
Kordys, J. 1991 Mózg i znaki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kowalski, A. P. 1999 Symbol w kulturze archaicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Kuczyńska, A. 2011 Analiza górnopaleolitycznych przedstawień antropomorficznych z obszaru Europy i Syberii w kontekście kultury typu magicznego. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Społeczne, 2, 50–60.
Kozłowski, J. K. (red.) 1999 Encyklopedia historyczna świata, t. 1: Prehistoria. Kraków: Opres.
Kritzman I. D. (red.) 1996–1998 Realms of Memory (t. 1–3). New York: Columbia University Press.
Lamiable, J.-N. 2006 La grotte de Niaux au cours des Temps modernes. Etude préliminaire des graffitis de la grotte de Niaux et de leurs auteurs. Préhistoire, Art et Sociétés, 61, 11–33.
Le Guillou, Y., Alard, P., Vaginay, M. 2007 Visites au réseau Clastres. Préhistoire. Art et Sociétés, 62, 5–18.
Leroi-Gourhan, A. 1966 Religie prehistoryczne (I. Dewitz, tłum.). Warszawa: PWN.
Marciniak, A. 2012 Teoria w archeologii. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (s. 84–116). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Minta-Tworzowska, D. 2015a O „użyteczności” rozważań nad miejscami i krajobrazami pamięci w archeologii. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Miejsca pamięci. Pradzieje, średniowiecze i współczesność (s. 13–31). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Minta-Tworzowska, D. Granice poznania dzieła malarskiego jako dzieła „sztuki” pradziejowej. Na kanwie rozważań Romana Ingardena. Folia Praehistorica Poznaniensia, 20, 339–356.
Minta-Tworzowska, D. 2018 Przestrzenny aspekt umieszczenia graffiti w grotach z paleolitycznymi „obrazami”. Przykład jaskini Niaux. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Inspiracje i funkcje sztuki pradziejowej i wczesnośredniowiecznej (s. 39–60). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Nora, P. 1974 Mémoire collective. W: J. Le Goff, P. Nora (red.), Faire de l’histoire (s. 41). Paris: Gallimard.
Nora, P. 1996a From Lieux de memoire to Realms of Memory. W: L. D. Kritzmann (red.), Realms of Memory. Conflicys and Divisions (s. XV–XIV). New York: Columbia University Press.
Nora, P. General Introduction: Between Memory and History. W: L. D. Kritzmann (red.), Realms of Memory. Conflicys and Divisions (s. 1–20). New York, NY: Columbia University Press.
Nora, P. 2001 Czas pamięci (W. Dłuski, tłum.). Res Publica Nowa, 7, 37–43.
O’Hara, K. D. 2014 Cave Art and Climate Change. Archway Publishing.
Pailhaugue, N. 1998 Faune et saisons d'occupation de la salle Monique au Magdalénien Pyrénéen, grotte de la Vache (Alliat, Ariège, France). Quaternaire, 9(4), 385–400.
Polkowski, P. L. 2016 Krajobraz i sztuka naskalna. W palimpseście egipskiej Oazy Dachla. Poznań: Muzeum Archeologiczne.
Płonka, T. 2012 Kultura symboliczna społeczeństw łowiecko-zbierackich środkowej Europy u schyłku paleolitu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Riegl, A. 1903 Le culte moderne des monuments. Son essence et sa genèse (s. 35, 87). Paris: Éditions du [1984] Seuil.
Robert, E. 2010–2011 Signes, parois, espaces. Modalités d’expression dans le Paléolithique supérieur oust européen. W: J. Clottes (red.), Préhistorique art et societies. L’art pléistocéne dans le monde, „Préhistoire, Art et Sociétés” (t. 65–66, s. 330–331).
Rybicka, E. 2011 Pamięć i miasto. Palimpsest vs. pole walki. Teksty Drugie, 5, 201–211.
Rybicka, E. 2015 Krajobraz. Krótkie wprowadzenie. Herito, 19, 12–21.
Schama, S. 1966 Landscape And Memory. New York, NY: Vintage Books.
Szpociński, A. 2008 Miejsca pamięci (lieux de mémoire). Teksty Drugie, 4, 11–20.
Tilley, Ch. 1994 A Phenomenology of Landscape. Places, paths and monuments. Oxford: Berg Publishers.
Traba, R. 2009 Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Trigger, B. 2007 A History of Archaeological Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
Wierzbicki, J. 2012 Epoka kamienia w Europie znakami pocztowymi pisana. Popularyzacja archeologii w filatelistyce. Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej.
Woźny, J. 2000 Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich (od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Zalewska, A. 2015 Miejsca w pamięci. Stanowiska archeologiczne jako pola artykulacji pamięci w kontekście studiów i kategorii pamięcioznawczych. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Miejsca pamięci. Pradzieje, średniowiecze i współczesność (s. 61–77). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Żuk, L. 2015 Rzeczywistość pamięci (milieu de mémoire) społeczności pradziejowych. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Miejsca pamięci. Pradzieje, średniowiecze i współczesność (s. 79–109). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Źródła elektroniczne
Drela, M. 2009 Definicja zabytku nieruchomego w prawie polskim i francuskim. Pobrano z: http://www.nid.pl/upload/iblock/0c8/0c8466bcef508bc2ed359477984d6daa.pdf
Hitchcock, D. 2014a Grotte de la Vache in the Pyrenees was home for the artists of Niaux Cave. Pobrano z: http://donsmaps.com/grottevache.html
Hitchcock, D. 2014b Niaux – Grotte de Niaux Description and History. Pobrano z: http://donsmaps.com/niauxart.html
http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/merimee_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=REF&VALUE_1=PA00093766
http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/merimee_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=REF&VALUE_1=PA00093895
Sorriaux, P., Rouzaud, F., Wahl, L. 2017 Niaux, Lombrive, Sabart. (Pyrénées ariègeoises). Pobrano z: http://www.schs09.com/historique/niaux-lombrives-sabart