Zadania dialektologii w zakresie ochrony ginących gwar
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Ginące obecnie gwary stanowią jeden z najważniejszych składników niematerialnego dziedzictwa kulturowego, stąd potrzeba ich ochrony, przez którą rozumiem – zgodnie z Konwencją UNESCO z roku 2003 – „środki mające na celu zapewnienie przetrwania niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym jego identyfikację, dokumentację, badanie, zachowanie, zabezpieczenie, promowanie, waloryzację i przekazywanie następnym pokoleniom, w szczególności poprzez edukację formalną i nieformalną oraz przez rewitalizację różnych aspektów tego dziedzictwa.” (art. 2. pkt. 3.). W artykule przedstawiam zadania dialektologii w zakresie ochrony gwar, realizowane we współpracy z wieloma środowiskami, w tym naukowymi i politycznymi oraz ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi.
Downloads
Article Details
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Bibliografia
- Bartmiński J., Mazur J. (1978), Teksty gwarowe z Lubelszczyzny, Kraków – Wrocław.
- Brzeziński W. (2009), Słownictwo krajniackie. Słownik gwary wsi Podróżna w Złotowskiem, t. V, U–Ż oraz Uzupełnienia, Wrocław.
- Bubak J. (1966), Teksty gwarowe ze wsi Ząb w powiecie nowotarskim, Kraków.
- Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe, red. H. Karaś, 2010, [w:] www.dialektologia.uw.edu.pl.
- Dialekty polskie i folklor z różnych regionów, red. Z. Sobierajski, Poznań, 1991 [z kasetą magnetofonową].
- Elementarz gwary kociewskiej. Gadómy po naszamó, [w:] http://www.kociewie.edu.pl/wydawnictwa/94-elementarz-gwary-kociewskiej-qgadomy-po-naszamoq.
- Friedrich H. (1955), Gwara kurpiowska. Fonetyka, Warszawa.
- Gadomski H., Grzyb M., Grec T. (2013), Słownik wybranych nazw i wyrażeń kurpiowskich, Ostrołęka.
- Grochola-Szczepanek H. (2008), Sposoby wyrażania płci w mowie mieszkańców wsi, „Prace Filologiczne” LIV, s. 131–142.
- Gwary polskie. Przewodnik multimedialny, red. H. Karaś, 2008, [w:] www.gwarypolskie.uw.edu.pl.
- Karaś H. (2010a), Zmiany w wymowie samogłosek nosowych w gwarze podegrodzkiej, [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. XIV, red. D. Czyż, M. Frąckiewicz, Łomża, s. 139–148.
- Karaś H. (2012), O projekcie bazy dźwiękowej polskich tekstów gwarowych „Nowy Kolberg”, [w:] Aktualne problemy dialektologii słowiańskiej, red. J. Sierociuk, Gwary dziś, t. 6, Poznań.
- Karaś H. (2012a), Perspektywy polskiej dialektologii, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 15–28.
- Karaś H. (2013), Dialektologia a ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: wartości – źródła – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 207–218.
- Karaś H. 2011, Polska leksykografia gwarowa, Warszawa.
- Karłowicz J. (1900–1911), Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków.
- Kąś J. (2005), Słownik gwary i kultury podhalańskiej, [w:] Góry i góralszczyzna w dziejach i kulturze pogranicza polsko-słowackiego (Podhale, Spisz, Orawa, Gorce, Pieniny). Literatura i język, red. M. Madej, K. Sikora, Nowy Targ, s. 171–175.
- Kąś J. (2010), Regionalizm dziś – szanse i zagrożenia, [w:] Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, red. R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora, Kraków, s. 185–190.
- Kąś J., Kurek H. (2001), Język wsi, [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Opole, s. 440–459.
- Kucała M. (2001), Gwary i regionalne odmiany polszczyzny w XX wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa, s. 193–198.
- Kurek H. (1997), Tradycje badań dialektologicznych a przemiany językowe [w:] Tradycje badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędziak, Olsztyn, s. 129–133.
- Lewandowska I., Cyfus E. (2013), Elementarz gwary warmińskiej. Rodzina, dom i zagroda, Olsztyn.
- Marciniak R. (2008), Gwary łowickie dawniej i dziś na tle innych gwar polskich, Łódź.
- Maryniakowa I., Rembiszewska D. K., Siatkowski J. (2014), Różnojęzyczne słownictwo gwarowe Podlasia, Suwalszczyzny i północno-wschodniego Mazowsza, Warszawa.
- MSGP, Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2009.
- Nitsch K. (1960), Wybór polskich tekstów gwarowych, Kraków.
- Pelcowa H. (2002), Dialektologia wobec wyzwań XXI wieku, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki, red. S. Gala, Łódź, s. 383–392.
- Pelcowa H. (2011), Leksyka mazowiecka w słowniku gwar Lubelszczyzny, [w:] Pogranicze w języku i kulturze, red. B. Falińskiej i H. Karaś, Studia Gwaroznawcze, t. I, Łomża, s. 45–55.
- Pelcowa H. (2012), Nowe wyzwania a tradycyjne metody badań dialektologicznych, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 5–14.
- Pelcowa H. (2012a), Słownik gwar Lubelszczyzny, t. I, Rolnictwo. Narzędzia rolnicze. Prace polowe. Zbiór i obróbka zbóż , Lublin.
- Pelcowa H. (2013), Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: wartości – źródła – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 219–229.
- Pelcowa H. (2014), Słownik gwar Lubelszczyzny, t. II, Rolnictwo. Transport wiejski. Rośliny okopowe i paszowe. Gleby i rodzaje pół. Uprawa lnu i konopi. Zbiór siana, Lublin.
- Polskie teksty gwarowe z ilustracją dźwiękową, red. Z. Sobierajski, Poznań, 1960–1964.
- SGOWM, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, t. I (A–Ć), red. Z. Stamirowska, Wrocław, 1987, t. II (D–G), red. Z. Stamirowska, 1991, t. III (H–K), red. Z. Stamirowska, H. Perzowa, 1993, t. IV (L–N), red. H. Perzowa, D. Kołodziejczykowa, 2002, t. V (O–Ó), red. H. Perzowa, D. Kołodziejczykowa, 2006.
- SGP Indeks, Indeks alfabetyczny wyrazów z kartoteki „Słownika gwar polskich”, T. I: A–O, t. II: P–Ż, red. J. Reichan, Kraków 1999.
- SGŚ, Słownik gwar śląskich, red. B. Wyderka, t. I–XI (Gościniec-Gźmija), Opole 2000–2009.
- Sierociuk J. (2005), Problemy współczesnej dialektologii, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, LXI, s. 67–76.
- Sierociuk J. (2007), Język mieszkańców wsi czy gwara? Problem nie tylko teoretyczny, „Prace Filologiczne”, LII, s. 527–534.
- Sierociuk J. (2010), Założenia metodologiczne regionalnych słowników gwarowych powstających przy współudziale środowisk lokalnych, Studia Dialektologiczne, IV, red. H. Kurek, A. Tyrpa, J. Wronicz, Kraków, s. 135–143.
- Sobierajski Z. (1985), Teksty gwarowe z zachodniej Wielkopolski, Wrocław.
- Sobierajski Z. (1990), Teksty gwarowe z północnej Wielkopolski, Wrocław.
- Śląskie teksty gwarowe, red. A. Zaręba, Kraków 1961.
- Świderska [Koneczna] H. (1929), Dialekt Księstwa Łowickiego, „Prace Filologiczne”, XIV, s. 257–413.
- Zborowski J. (2009), Słownik gwary Zakopanego i okolic, opracowany i uzupełniony z materiałów autora przez Zespół IJP PAN pod kierunkiem J. Okoniowej, Zakopane–Kraków.