Słowa kluczowe
historia języka
zapożyczenia
liczebniki
Jak cytować
Abstrakt
W artykule autor przedstawia swoje poglądy na temat budzącego wątpliwości pochodzenia w polskich gwarach liczebników złożonych (21–99) o strukturze zestawienia z jednostką w prepozycji (typu: pięć dwadzieścia, zam. dwadzieścia pięć). Swoje rozważania opiera głównie na przykładach z Podhala i Spiszu. Doceniając rolę wzorców łacińskich, autor opowiada się za hipotezą o niemieckim pochodzeniu tej grupy liczebników. Uzasadnia to faktami historycznojęzykowymi i historycznymi, zwłaszcza intensywnością kontaktów z niemieckojęzyczną, napływową ludnością, zamieszkującą niegdyś licznie obszary występowania polskich gwar góralskich. Świadczą o tym np. germańskiego pochodzenia nazwy wielu wsi spiskich i podhalańskich.
Bibliografia
Basaj M. (1974), Morfologia i składnia liczebnika w języku czeskim do końca XVI wieku, Wrocław.
Bubak J. (1966), Teksty gwarowe ze wsi Ząb w powiecie nowotarskim, ZNUJ, „Prace Językoznawcze”, z. 12, s. 26–27.
Gruszczyński W. (1981), Odmiana i składnia tzw. liczebników zbiorowych, [w:] Współczesna polszczyzna, red. H. Satkiewicz, Warszawa, s. 95–110.
Herniczek-Morozowa W. (1976), Terminologia polskiego pasterstwa górskiego, cz. II, Wrocław.
Klemensiewicz Z. (1930), Liczebnik główny w polszczyźnie literackiej. Historia formy i składni, „Prace Filologiczne”, XV, s. 1–130.
Klemensiewicz Z. (1980), Historia języka polskiego, wyd. 4, Warszawa.
Kucała M. (1991), Odmiana liczebników w dialektach, [w:] Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Laskowski R. (1984), Liczebnik, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Wrocław, s. 283–293.
Lorentz F., (1927–1937), Gramatyka Pomorska, [za:] Pomorska Biblioteka Cyfrowa, http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=1399&from=publication
(28.09.2014).
Małecki M. (1938), Język polski na południe od Karpat (Spisz, Orawa, Czadeckie, wyspy językowe, Kraków.
Mieczkowska H. (1996), Liczebniki na co dzień, Kraków.
Mieczkowska H. (1994), Kategoria gramatyczna liczebników w ujęciu konfrontatywnym polskosłowackim, Kraków.
Mieczkowska H. (1995), Studia nad liczebnikiem (na materiale polsko-słowackim), Kraków.
Moszyński K. (1967), Kultura ludowa Słowian, t. II, Kultura duchowa, cz. 1, Warszawa.
Nitsch K. (1958), Wybór pism polonistycznych, t. IV, Pisma dialektologiczne, Wrocław – Kraków.
Pöss O. (2005), Dejiny a kultúra karpatských Nemcov, Bratislava – Pressburg.
Polański K. (2010), Gramatyka języka połabskiego; [za:] Śląska Biblioteka Cyfrowa, http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=18899&from=FBC (2.11.2014).
Rybicka H. (1976), Losy wyrazów obcych w języku polskim, Warszawa.
Sikora K. (2006), Liczebniki w gwarach Podtatrza (Podhale, Spisz, Orawa), „LingVaria”, nr 2, s. 49–61.
Sikora K. (2007), Kto nauczył górali liczyć?, [w:] Ponad granicami. Kultura, literatura i język obszarów pogranicza, red. J. Kułakowska-Lis, K. Sikora, Prace Naukowo-dydaktyczne PWSZ w Krośnie, z. 26, Krosno, s. 77–86.
Siuciak M. (2008), Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim, Katowice.
Słoboda A. (2012), Liczebnik w grupie nominalnej średniowiecznej polszczyzny. Semantyka i składnia, Poznań.
Wikarjak J. (1978), Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).