Słowa kluczowe
relacje semantyczne
język polski
XVIII wiek
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia wykładniki ekwiwalencji, za pomocą których jest ona w tekście ustanawiana. Będziemy rozważać relację wewnątrzsystemową, w obrębie jednego języka, na boku pozostawiając ekwiwalencję w przekładzie. Ekwiwalencja to relacja semantyczna łącząca co najmniej dwa elementy (ekwiwalenty). Ekwiwalenty są równoważne w danym tekście, tj. mają wspólny referent (np. Jankesi = Amerykanie), i mogą przyjmować formę pojedynczych wyrazów lub dłuższych fraz (np. Japonia = Kraj Kwitnącej Wiśni). Ekwiwalencja może być przydatna dla dialektologa, ponieważ może służyć w tekście do zestawiania jednostek literackich i gwarowych. Wyróżniono środki składniowe, interpunkcyjne i leksykalne.
Bibliografia
Ch, Inwentarze dóbr biskupstwa chełmińskiego (1646 i 1676), wyd. R. Mienicki, Toruń 1955.
K, Testamenty szlachty krakowskiej XVII–XVIII w. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650–1799, oprac. A. Falniowska-Gradowska, Kraków 1997.
Kob, Inwentarze i rozliczenia folwarczne wsi Kobylnicy Ruskiej i Wołoskiej z lat 1711–1723, oprac. B. Kowal, S. Baran, Przemyśl 2014.
KP, Materiały do dziejów chłopa wielkopolskiego w drugiej połowie XVIII wieku, z ksiąg grodzkich wyboru dokonał i wydał J. Deresiewicz, t. 3: Województwo kaliskie, Wrocław 1957.
N, Inwentarze kolegium jezuitów w Nieświeżu oraz jego majątków ziemskich z przełomu roku 1773 i 1774, oprac. A. Mariani, Poznań 2020.
PM, Lustracja województw Prus Pomorskich 1765, t. 1: Województwo pomorskie, cz. 1: Powiaty pucki i mirachowski, wyd. J. Dygdała, Toruń 2000.
R, Lustracja województwa rawskiego 1789, wyd. Z. Kędzierska, Wrocław 1971.
S, Inwentarze i lustracje klucza sławkowskiego z XVII i XVIII wieku, do druku przygot. i wstępem opatrz. S. Witkowski i J. Krajniewski, Dąbrowa Górnicza 2013.
W, Inwentarze mieszczan wojnickich 1589–1822, wyd. B. Trelińska, Wojnicz 1995.
Apresjan J.D. (1980), Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, przeł. Z. Kozłowska i A. Markowski, Wrocław.
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S. (2009), Tekstologia, Warszawa.
Bednarek A. (1989), Wykładniki leksykalne ekwiwalencji. Analiza semantyczna wyrażeń typu czyli, Toruń.
Grzegorczykowa R. (2008), Wykłady z polskiej składni, Warszawa.
Jakobson R. (1989), O językoznawczych aspektach przekładu, przeł. L. Pszczołowska, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, t. 1, wyb., red. i wstęp M.R. Mayenowa, Warszawa, s. 372–391.
Kość J. (2004), Teksty ze sfery urzędowej w geolingwistyce diachronicznej, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 13, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań, s. 35–45.
Lyons J. (1975), Wstęp do językoznawstwa, Warszawa.
Osowski B. (2016a), Alias i czyli jako przedmiot zainteresowania dialektologa historycznego, „Prace Filologiczne”, t. 68, s. 307–321.
Osowski B. (2016b), O jednym z XVIII-wiecznych źródeł dialektologii historycznej z terenu Wielkopolski, [w:] Język w regionie, region w języku, t. 1, red. B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska-Górecka, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań, s. 93–108.
Osowski B. (2021), Techniki ustanawiania ekwiwalencji w wybranych XVIII-wiecznych inwentarzach dóbr szlacheckich, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” (w druku).
Wierzbicka A. (1971), Metatekst w tekście, [w:] O spójności tekstu, red. M.R. Mayenowa, Wrocław, s. 105–121.
Wilkoń A. (2002), Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).