Słowa kluczowe
słownictwo
rybołówstwo
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem badań są notowane w gwarach kujawskich nazwy metod, narzędzi i urządzeń wraz z ich częściami składowymi służącymi do połowu ryb. Materiał badawczy pochodzi ze Słownika gwary i kultury Kujaw, słowniczka gwary ślesińskiej Witolda Prackiego oraz opracowań etnograficznych. Celem analizy jest opis znaczeń i motywacji słowotwórczych wspomnianych nazw. Ich przegląd pokazuje, że dominują określenia rodzime, charakteryzujące się obecnością wielu form dawnych. Niektóre z nich mają proweniencję gwarową. Wśród nazw dominują nazwy narzędzi czerpakowatych i sieci skrzelowych.
Bibliografia
Bańkowski A. (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1-2, Warszawa.
Brückner A. (2000), Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
Boryś W. (2008), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Chmielewski S. (1960), Rybołówstwo, [w:] Kultura ludowa Wielkopolski, red. J. Burszta, Poznań, s. 227-325.
Czochański H. (2016), Tradycyjne narzędzia rybołówstwa śródlądowego w zbiorach Białostockiego Muzeum Wsi, „Rocznik Białostocki”, nr 20, s. 35-50.
duden.de (dostęp: 10-12.12.2022).
Dzieduszycka B., Dzieduszycki W., Maciejewski M., Kupczyk M. (2007), Skarby ziemi kruszwickiej. Kultura i przyroda, Kruszwica.
Karaś H. (2019), Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolicy Biecza, „Gwary Dziś” 11, s. 19-27, gwary. ptpn.poznan.pl/wp-content/uploads/2020/04/2_Karas_GD11.pdf (dostęp: 5.01.2023). DOI: https://doi.org/10.14746/gd.2019.11.2
Kartoteka Słownika gwar polskich, htpps://rcin.org.pl (dostęp: 19.01.2023).
Kaszubski słownik rybacki, lgrkaszuby.pl (dostęp: 27.10.2022).
Kłodnicki Z. (1992), Tradycyjne rybołówstwo śródlądowe w Polsce. Zarys historii sposobów, narzędzi i urządzeń rybackich w świetle metody retrogresywnej, Wrocław.
Kolberg O. (1867), Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, tańce, muzyka. Seria III. Z rycinami i drzeworytami wedle rysunku W. Gerson. Kujawy. Część pierwsza, Warszawa.
Kulik M. (2014), Narzędzia i metody połowu w rybołówstwie przybrzeżnym, [w:] Jem jö rëbôk …Rybołówstwo na Kaszubach - tradycja i współczesność, red. A. Kwaśniewska, s. 271-312.
Mały słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, Warszawa 1972 (hasło: Rybołówstwo, s. 339-340).
MSGP, Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2010.
Moszyński K. (1929), Kultura ludowa Słowian, cz. I: Kultura materjalna z 21 mapkami oraz z rycinami 1138 przedmiotów, Warszawa-Kraków-Lublin-Łódź-Paryż-Poznań-Wilno-Zakopane (rozdział 3, Rybołówstwo, s. 63-101).
Paluszak-Bronka A. (2022), Nazwy temporalne w gwarach kujawskich, „Annales” Sectio FF, XL, z. 1, s. 205-222. DOI: https://doi.org/10.17951/ff.2022.40.1.205-220
Pracki W. (1908), Gwara ślesińska, „Kwartalnik Etnograficzny Lud”, t. XIV, z. I i II, s. 90-127 (słowniczek, s. 106-127).
Radziewicz J. (2021), Rybołówstwo w dawnej Polsce, „Rolniczy Magazyn Elektroniczny”, nr 72, marzec-kwiecień, https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/575-marzec-kwiecien-nr-72/kultura-i-tradycja-ludowa/874-rybolowstwo-w-dawnej-polsce (dostęp: 22.11.2022).
Ropelewski A. (1963), 1000 lat naszego rybołówstwa, Gdynia.
SGP, Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. 1-6, Kraków (1900-1911).
SGKK, Słownik gwar i kultury Kujaw, red. Z. Sawaniewska-Mochowa, t. I, Bydgoszcz 2017.
SGKK kartoteka, Słownik gwary i kultury Kujaw (kartoteka).
SJDS, Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, red. K. Kleszczowa, Katowice 1996.
SJPD, Słownik języka polskiego, t. 1-11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958-1969, http://doroszewski. pwn.pl (dostęp: 15.11-12.12.2022).
SJP PWN, Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl (dostęp: 15.11-12.12.2022).
SL, Linde S.B. (1807-1814), Słownik języka polskiego, t. 1-6, Warszawa, http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=8173, 15-16.11.2022.
SPXVI, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1-, red. M.T. Mayenowa, Wrocław-Warszawa-Kraków, https://spxvi.edu.pl, 8.09.2022.
SW, Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki A. (1900-1927), Słownik języka polskiego, t. 1-8, Warszawa.
SStp, Słownik staropolski, t. 1-11, red. S. Urbańczyk, Wrocław, https://pjs.ijp.pan.pl/SStp.html (dostęp: 8.11.2022).
USJP, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1-4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Waniakowa J. (2020). Polskie słownictwo gwarowe w kontekście etymologicznym (na przykładzie nazw roślin), „Gwary Dziś”, 12, s. 247-255, gwary.ptpn.poznan.pl/wp-content/uploads/2021/01/17_Waniakowa.pdf (dostęp: 18.12.2022). DOI: https://doi.org/10.14746/gd.2020.12.18
WSJP, Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007-, https://wsjp.pl (dostęp: 15.11-12.12.2022).
Znamierowska-Prüfferowa M. (1988), Tradycyjne rybołówstwo ludowe w Polsce na tle zbiorów i badań terenowych Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Toruń.
Znamierowska-Prüfferowa M., Żelechowska J. (1965), Zarys etnograficzny okolic Kruszwicy. Rybołówstwo ludowe na Gople, [w:] Kruszwica. Zarys monograficzny, red. J. Grześkowiak, Toruń, s. 381-384.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Paluszak-Bronka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).