Słowa kluczowe
kontakty językowe
geografia lingwistyczna
Centrum Badań Niemieckiego Atlasu Językowego
gwary Mazur wschodnich
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono ogólną charakterystykę ankiet Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu językowego zapisanych w językach słowiańskich (ankiety czeskie, łużyckie, kaszubskie, polskie) i metody ich opracowywania. Szczegółowiej omówiono materiały z Mazur wschodnich (m.in. cechy fonetyczne, leksykę). W tekście wskazano na znaczenie ankiet w odtwarzaniu dawnego systemu gwarowego oraz badaniu zmian językowych, szczególnie na obszarach pogranicznych. Zwrócono również uwagę na wykorzystanie ankiet jako źródła informacji o dawnych zwyczajach, strojach ludowych, praktykach religijnych.
Bibliografia
AJK, Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich, oprac. Zespół Zakładu Słowianoznawstwa PAN, tom wstępny, t. I–VI kier. Z. Stieber, t. VII–XV kier. H. Popowska-Taborska, Wrocław 1964–1978.
Balhar J. (1968), Lašská náreči v marburském archívu, „Slezský sbornik”, t. 66, s. 494–510.
Dejna K. (1951–1953), Polsko-laskie pogranicze językowe na terenie Polski, t. I–II, Łódź.
Feleszko K. (1999a), Sześć tekstów prudnickich z archiwum Wenkera, [w:] O kształcie języka. Studia i rozprawy, red. B. Wyderka, Opole, s. 65–73.
Feleszko K. (1999b), Charakterystyka punktów prudnickich w archiwum Deutscher Sprachatlas, „Prace Filologiczne”, t. 44, s. 173–178.
Feleszko K., Siatkowski J. (1994), Polskie XIX-wieczne materiały gwarowe w Marburgu, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”, t. 45, 52–57.
Hamel R. (2020), Das Polnische und Kaschubische in der Fragebogenerhebung Geord Wenkers, [w:] Minderheitensprachen und Sprachminderheiten. Deutsch und seine Kontaktsprachen in der Dokumentation der Wenker-Materialien, Hrsg. J. Fleischer, A. Lameli, Ch. Schiller, L. Szucsic, Hildesheim–New York–Zürich, s. 413–474.
Iżykowska M. (2020), Zur polnischen Lexik anhand der Wenkerbogen aus dem oberschlesischen Raum, [w:] Minderheitensprachen und Sprachminderheiten. Deutsch und seine Kontaktsprachen in der Dokumentation der Wenker-Materialien, Hrsg. J. Fleischer, A. Lameli, Ch. Schiller, L. Szucsic, Hildesheim–New York–Zürich, s. 485–515.
Pluta F. (1963), Dialekt głogówecki, cz. 1: Fonetyka, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Pluta F. (1964), Dialekt głogówecki, cz. 2: Słowotwórstwo, fleksja, teksty gwarowe, Wrocław.
Popowska-Taborska H., Rzetelska-Feleszko E. (2009), Dialekty kaszubskie w świetle XIX-wiecznych materiałów archiwalnych: prezentacja i opracowanie kaszubskich materiałów językowych zebranych przez Georga Wenkera w latach 1879–1887, Warszawa.
Popowska-Taborska H. (2007), Problem mniejszości etnicznych w świetle ankiety Georga Wenkera przeprowadzonej na Kaszubach w drugiej połowie XIX wieku, „Zeszyty Łużyckie”, t. 41, s. 60–72.
Rembiszewska D.K. (2012), Gwary mazurskie w świetle materiałów Georga Wenkera, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria XII: Językoznawstwo, Warszawa, s. 135–141.
Rembiszewska D.K. (2020a), Gwary Mazur wschodnich w XIX wieku (na podstawie ankiet Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu językowego), Warszawa.
Rembiszewska D.K. (2020b), Die Wenkerbögen zu den polnischen Mundarten in Ermland und Masuren, [w:] Minderheitensprachen und Sprachminderheiten. Deutsch und seine Kontaktsprachen in der Dokumentation der Wenker-Materialien, Hrsg. J. Fleischer, A. Lameli, Ch. Schiller, L. Szucsic, Hildesheim–New York–Zürich, s. 475–484.
Rzetelska-Feleszko E., 2009 [1999], Rozważania o kaszubskiej warząchwi i białce (w związku z materiałami Georga Wenkera), [w:] Popowska-Taborska H., Rzetelska-Feleszko E. (2009), Dialekty kaszubskie w świetle XIX-wiecznych materiałów archiwalnych: prezentacja i opracowanie kaszubskich materiałów językowych zebranych przez Georga Wenkera w latach 1879–1887, Warszawa, s. 179–185.
Siatkowski J. (2017), Czesko-polskie pogranicze językowe w świetle ankiet Georga Wenkera, Warszawa.
Stone G. (1996), Kaszubszczyzna w archiwum Niemieckiego atlasu językowego, [w:] Symbolae slavisticae dedykowane Pani Profesor Hannie Popowskiej-Taborskiej, Warszawa, s. 281–286.
Stone G. (2003), Der erste Beitrag zur sorbischen Sprachgeographie: aus dem Archiv des Deutschen Sprachatlas, Bautzen.
Wenker G., Lameli A., Heil J., Wellendorf C. (2013a), Schriften zum Sprachatlas des Deutschen Reichs, Gesamtausgabe, Bd 1: Handschriften: Allgemeine Texte. Kartenkommentare 1889–1897, Hildesheim [u. a.].
Wenker G., Lameli A., Heil J., Wellendorf C. (2013b), Schriften zum Sprachatlas des Deutschen Reichs, Bd. 2: Kartenkommentare 1898–1911, Druckschriften: Veröffentlichungen 1877–1895, Hildesheim [u. a.].
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).