Słowa kluczowe
Mircea Eliade
Andrzej Wierciński
Buryats
Jak cytować
Abstrakt
In this study, I refer to the metaphor of the cry of Minerva’s owl, which was supposed to herald the twilight of a given phenomenon into the classic scientific descriptions of Siberian shamanism, which was treated by many scientists as part of the phenomenon “universal” for the history of the religion of humanity, and at the same time belonging only to the past. I am analysing the concepts of Mircea Eliade and Andrzej Wierciński in the context of my own field research on the Renaissance of Siberian shamanism. I propose a reflection on the usefulness and limitations of classical models of shamanism for studying contemporary religions of ethnic peoples traditionally considered to be shamanic. Certainly many researchers have become interested in issues related to shamanism thanks to the suggestive descriptions of the classics. The classic model of shamanism is therefore useful as a free frame of intellectual inspiration. Their usefulness decreases abruptly when we treat them as a summary of knowledge about shamanism. I argue that in modern research, it is certainly necessary to take a critical approach to individual statements and holistic assumptions that have grown around shamanism for decades.
Bibliografia
Atkinson Jane Monnig (1992). Shamanisms Today. Annual Review of Anthropology, Vol. 21, 307–330.
Balzer Marjolie Mandelstam (2011). Shamans, Spirituality, and Cultural Revitalization. Explorations in Siberia and Beyond. New York: Palgrave Macmillan.
Barnard Alan (2006). Antropologia. Warszawa: PIW.
Belyaeva Veronika (2009). Szamani i lamowie w sercu Sajanów: współczesny system wierzeniowy Buriatów Doliny Tunkijskiej. Wrocław – Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Boekhoven Jeroen W. (2011). Genealogies of Shamanism: Struggles for Power, Charisma and Authority. s.l.: Barkhuis.
Bowie Fiona (2008). Antropologia religii. Wprowadzenie. Tłumaczenie Kamila Pawluś. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bumochir Dulam (2014). Institutionalization of Mongolian shamanism: from primitivism to civilization. Asian Ethnicity, 15 (4), 473–491.
Buyandelger Manduhai (2013). Tragic Spirits: Shamanism, Memory, and Gender in Contemporary Mongolia. Chicago: University of Chicago Press.
Buyandelgeriyn Manduhai (2007). Dealing with uncertainty: Shamans, marginal capitalism, and the remaking of history in postsocialist Mongolia. American Ethnologist February, Vol. 34 (1), 127–147.
Eliade Mircea (1994). Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Głowacka-Grajper Małgorzata, Nowicka Ewa, Połeć Wojciech (2013). Szamani i nauczyciele. Przemiany kultury Buriatów zachodnich. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Grzelczyk Maciej, Rozwadowski Andrzej (2017). Sztuka naskalna regionu Kondoa w Tanzanii. Gdzie archeologia spotyka się z etnologią. W: Andrzej Rozwadowski (red.), Sztuka naskalna – polskie doświadczenia badawcze. Warszawa – Toruń: Tako.
Hamayon Roberte (2015). Le chamanisme. Fondements et pratiques d’une forme religieuse d’hier et aujourd’hui. Paris: Eyrolles.
Hamayon Roberte (1990). La Chasse à l’âme : Esquisse d’une théorie du chamanisme sibérien. Nanterre: Société d’ethnologie.
Hell Bertrand (1999). Possession et chamanisme. Les maîtres du désordre. Paris: Flammarion.
Hoppál Mihály (2009). Szamani euroazatyccy. Warszawa: Iskry.
Humphrey Caroline (2010). Koniec radzieckiego życia. Ekonomie życia codziennego po socjalizmie. Tłumaczenie Agnieszka Halemba. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Hutton, Ronald (2007). Shamans: Siberian Spirituality and the Western Imagination. London – New York: Continuum International Publishing Group.
Jastrzębski Bartosz (2014). Współcześni szamani buriaccy w przestrzeni miejskiej Ułan Ude. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kehoe Alice Beck (2000). Shamans and Religion. An Anthropological Exploration in Critical Thinking. Long Grove: Waveland Press.
Lévi-Strauss Claude (2000). Antropologia strukturalna. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Nowicka Ewa (2006). Świat człowieka – świat kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Połeć Wojciech (2017). Czy postsocjalizm wytworzy „postszamanizm”? O problemach badań współczesnego syberyjskiego szamanizmu. Prace Etnograficzne 45(4), 429–442.
Połeć Wojciech (2018). Tajemny język szamanów? Przemiany funkcji języka buriackiego u Buriatów zamieszkujących w Rosji. W: Anna Landau-Czajka (red.), Systemowe uwarunkowania języka i komunikacji społecznej. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
Połeć Wojciech (2018). Shamanism and Cultural Reflexivity. Societas/Communitas, 1–1 (25–1), 51–73.
Rozwadowski Andrzej (2009). Obrazy z przeszłości. Hermeneutyka sztuki naskalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2009.
Rydving Håkan (2011). Le chamanisme aujourd’hui : constructions et déconstructions d’une illusion scientifique. Études mongoles et sibériennes, centrasiatiques et tibétaines, 42.
Siikala Anna-Leena, Hoppál Mihály (1998). Studies on Shamanism. Helsinki – Budapest: Finish Anthropological Society, Akadémiai Kiadó.
Szyjewski Andrzej (2010). “Miara, liczba i waga” – Andrzeja Wiercińskiego droga do poznania. W: Andrzej Wierciński, Magia i religia. Szkice z antropologii religii. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, VII–XXX.
Szyjewski Andrzej (2005). Szamanizm. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Tokarski Stanisław (1984). Eliade i Orient. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Wasilewski Jerzy Sławomir (1985). Podróże do piekieł. Rzecz o szamańskich misteriach. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985.
Wierciński Andrzej (2010). Magia i religia. Szkice z antropologii religii. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Wierucka Aleksandra (2013). Modern forms of Buryat shaman activity on the Olkhon Island. Anthropological Notebooks, Vol. 19 (3), 101–119.
Znamenski Andrei A. (2007). The Beauty of the Primitive. Shamanism and the Western Imagination. New York: Oxford University Press.
Абаев Николай В. (2014). Тэнгрианский культ священных гор и героический эпос монголо-бурят. Улан-Удэ: «Багульник», BSGroups Ltd.
Гомбоев Содном Жигмитдоржиевич (2010). Под вечным синим небом. Святая неугасимая вера. Шаманизм. Улан-Удэ: НоваПринт.
Хагдаев Валентин В. (1998). Шаманизм и мировые религии. Иркутск: Изд. ГП «Иркутская обл. тип.
Licencja
Czasopismo oraz wszystkie zamieszczone w nim materiały są powszechnie dostępne i mogą być wykorzystywane do celów naukowych, edukacyjnych, poznawczych i niekomercyjnych bez konieczności uzyskiwania każdorazowej zgody autorów i redakcji. Nadesłanie artykułu do publikacji traktowane jest jako zgoda autora na udostępnienie swojej pracy i informacji w niej zawartych do powyżej wymienionych celów. W takich przypadkach należy jedynie wskazać źródło, z którego zaczerpnięte zostały informacje. Pobieranie opłat za dostęp do materiałów zawartych w czasopiśmie lub ograniczanie do niego dostępu jest zabronione.
Przesyłane do redakcji teksty muszą stanowić oryginalne prace, uprzednio nigdzie niepublikowane ani nie przedkładane innym redakcjom lub wydawcom. Autorzy nadsyłanych artykułów ponoszą odpowiedzialność za uzyskanie zezwoleń na publikowanie materiałów, do których prawa autorskie są w posiadaniu osób trzecich. Publikacja materiałów chronionych prawem autorskim jest możliwa pod warunkiem uprzedniego dostarczenia przez autora do redakcji pisemnej zgody właściciela praw autorskich.