Filozofia arabska, islamska czy muzułmańska? Kilka uwag terminologicznych
PDF

Słowa kluczowe

Muslim philosophy
Islam
religion
science

Jak cytować

Kokoć, D. (2021). Filozofia arabska, islamska czy muzułmańska? Kilka uwag terminologicznych. Humaniora. Czasopismo Internetowe, 34(2), 77–89. https://doi.org/10.14746/h.2021.2.5

Abstrakt

There is no agreement among the students of the works of Al-Fārābī, Avicenna and Averroes on how their philosophy should be named. The following terms are most frequently used: Muslim philosophy, Arab philosophy, and Islamic philosophy. A closer look at the arguments of the supporters of each of these choices shows that the reason for those terminological discrepancies depends on the postulated relation between religion and philosophy, or more broadly, between religion and science. We emphasize either the ethnic aspect (Arab) or the dominant culture-forming factor (Islam) depending on the terminology chosen. This article aims to present and analyze the arguments of the supporters of each of the terms. The author focuses on philosophers living in the Middle Ages. The question of which of the aforementioned terms best represents the phenomenon in focus will be seen when we study those terms by putting them together in two pairs: the first, Arab philosophy – Muslim philosophy, and the second, Muslim philosophy – Islamic philosophy.

https://doi.org/10.14746/h.2021.2.5
PDF

Bibliografia

Al-Farabi, Państwo doskonałe. Polityka, tłum. J. Bielawski, PWN, Warszawa 1967.

Al-Ḡazālī A.H., Nisza świateł, tłum. J. Wronecka, PWN, Warszawa 1990.

Al-Ghazali A.H., Sprawiedliwa waga. Ratunek przed zabłądzeniem, tłum. K. Pachniak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.

Averroes (Ibn Rushd), Tahafut al-Tahafut (The Incoherence of the Incoherence), tłum. S. van Den Bergh, http://www.newbanner.com/Philosophy/IbnRushd/Tahafut_al-Tahafut_en.pdf [dostęp: 3.11.2014].

Averroës, Decisive Treaties, Epistle Dedicatory, tłum. Ch.E. Butterworth, Brigham Young University Press, Pravo, Utah 2008.

Avicenna, On Theology, tłum. A.J. Aeberry, Kitab al-Islamiyyah, Dubaj (brak daty wydania).

Avicenna, The Metaphysics of The Healing, tłum. M.E. Marmura, Brigham Young University Press, Pravo, Utah 2005.

Awicenna i średniowieczna filozofia arabska, red. A. Aduszkiewicz, M. Gogacz, ATK, Warszawa 1982.

Belo C., Essence and existence in Avicenna and Averroes. Esencia y existencia en Avicena y Averroes, „Al-Qanṭara” 2009, nr 2(30), http://al-qantara.revistas.csic.es/index.php/al-qantara/article/view/84/77 [dostęp: 25.06.2010].

Bielawski J., Al-Farabi – drugi nauczyciel. Życie i dzieło, w: Al-Farabi, Państwo doskonałe…, D. Kokoć, Inspiracje helleńskie…

Bielawski J., Islam, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980; idem, Wprowadzenie, w: Koran, tłum. J. Bielawski, PIW, Warszawa 2004.

Bobako M., Islamofobia jako technologia władzy. Studium z antropologii politycznej, Universitas, Kraków 2017.

Brague R., Europa, droga rzymska, tłum. W. Dłuski, Teologia Polityczna, Warszawa 2012.

Corbin H., Historia filozofii muzułmańskiej, tłum. K. Pachniak, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2005.

Danecki J., Kultura islamu. Słownik, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1997;.

Danecki J., Podstawowe wiadomości o islamie, t. I, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2002.

Dziekan M.M., Dzieje kultury arabskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Dziekan M.M., Symbolika arabsko-muzułmańska. Mały słownik, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, Warszawa 1997.

Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. III, tłum. A. Kuryś, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2008.

Historia filozofii arabskiej, red. P. Adamson, R.C. Taylor, tłum. K. Pachniak, A. Wąs SVD, WAM, Kraków 2015.

Ibn ‘Arabi, Drogi do Pana Mocy, tłum. J. Szczepański, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2003.

Ibn ‘Arabī, Księga o podróży nocnej do najbardziej szlachetnego miejsca, tłum. J. Wronecka, PWN, Warszawa 1990.

Ibn ‘Arabī, Traktat o miłości, tłum. J. Wronecka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Ibn al’Arabi, The Bezels of Wisdom, tłum. R.W.J. Austin, Paulist Press, New Jersey 1980.

Kokoć D., Awerroistyczna doktryna podwójnej prawdy a współczesne dyskusje na temat relacji między nauką a wiarą, „Humaniora. Czasopismo Internetowe” 2015, nr 3, http://humaniora.amu.edu.pl/sites/default/files/humaniora/Humaniora%2011/Kokoc_Hum_3_15_s.pdf [dostęp: 1.07.2016].

Kokoć D., Awerroistyczna doktryna podwójnej prawdy jako próba rozdzielania sfer sacrum i profanum na gruncie filozofii przyrody, „Przegląd Religioznawczy” 2012, nr 4.

Kokoć D., Creatio ex nihilo a filozoficzne wyodrębnienie problematyki istnienia, „Przegląd Religioznawczy” 2014, nr 1.

Kokoć D., Elementy racjonalności w mistyce muzułmańskiej, „Racjonalia. Z punktu widzenia humanistyki” 2011, nr 1.

Kokoć D., Esencjalny charakter metafizyki Ibn ‘Arabiego, w: Ratio, religio, humanitas. Miscellanea dedykowane Profesorowi Zbigniewowi Drozdowiczowi, red. E. Jeliński, Z. Stachowski, S. Sztajer, Wydawnictwo Naukowe WNS UAM, Poznań 2015.

Kokoć D., Inspiracje helleńskie w filozofii Al-Farabiego, w: Zachód a świat islamu – Zrozumieć Innego, red. I. Kończak, M. Woźniak, Katedra Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki UŁ, Łódź 2012, http://kbwipa.uni.lodz.pl/download/zachod_a_swiat_islamu.pdf [dostęp: 21.04.2012];

Kokoć D., Mistyczna teoria miłości według Ibn ‘Arabiego”, „Przegląd Religioznawczy” 2011, nr 4.

Kokoć D., Od kalāmu do sufizmu – intelektualno-religijna droga Al-Ḡazālego w Ratunku przed zabłądzeniem, w: Sfery refleksji religioznawczej, red. R. Ilnicki, J. Iwanicki, Wydawnictwo Naukowe WNS UAM, Poznań 2012.

Kokoć D., Relacja między religią a filozofią w Traktacie rozstrzygającym Awerroesa, w: Nie tylko Śródziemnomorze. Problemy polityczne i społeczne świata islamu, red. M. Woźniak, Katedra Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012, http://kbwipa.uni.lodz.pl/download/nie_tylko_srodziemnomorze.pdf [dostęp: 30.12.2012].

Kokoć D., Rola intelektu czynnego w poznaniu Boga w metafizyce Al-Fārābiego, „Humaniora. Czasopismo Internetowe” 2013, nr 1, http://humaniora.amu.edu.pl/sites/default/files/humaniora/6%20Rola.pdf [dostęp: 22.12.2013].

Kokoć D., Werset światła w mistyczne interpretacji Al-Ghazalego”, „Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris” 2013, nr 20, http://magazynhybris.com/images/teksty/20/Hybris_20.%282013%29.PDF [dostęp: 3.04.2013].

Kokoć D., Wpływ spuścizny filozofii greckiej na kulturę islamu, „Przegląd Religioznawczy” 2010, nr 4.

Kołakowski L., Awicenna jako filozof, w: Awicenna (Abu Ali Ibn Sina), red. A. Zajączkowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1953.

Kuksewicz Z., Awerroizm łaciński trzynastego wieku. Nonkonformistyczny obraz świata i człowieka w średniowieczu, PWN, Warszawa 1971.

Leaman O., Krótkie wprowadzenie do filozofii islamu, tłum. M. Lipszyc, Fundacja Aletheia, Warszawa 2004;

Machut-Mendecka E., Archetypy islamu, Wydawnictwo Psychologii i kultury Eneteia, Warszawa 2006.

Mrozek A., Średniowieczna filozofia arabska, PWN, Warszawa 1967.

Pachniak K., Fasl al-makal Ibn Ruszda, „Studia Antyczne i Mediewistyczne” 2009, nr 7.

Pachniak K., Filozofia polityki muzułmańskiej na podstawie dzieł Abū Ḥamida al-Ḡazālego, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2001.

Pachniak K., Nauka i kultura muzułmańska i jej wpływ na średniowieczną Europę, Collegium Civitas, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2010.

Rushdie S., Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy, tłum. J. Kozłowski, Rebis, Poznań 2015.

Sajid A., Islam w relacjach z innymi religiami, tłum. M. Wiertlewska, w: Czerpiąc z korzenia szlachetnej oliwki. Dzień Judaizmu w Poznaniu 2004-2007, red. ks. J. Stranz, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2007.

Stefaniuk T., Al-Kindī i początki filozofii w świecie islamu, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2013.

Szymański E., Islam pierwotny, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 1988.

Wisnovsky R., Avicenna’s metaphysics in context, Cornell University Press, Ithaca, New York, 2003.

Wisnovsky R., Awicenna i jego tradycja, w: Historia filozofii arabskiej, red. P. Adamson, R.C. Taylor.