Abstract
This article seeks to present original nineteenth-century American religious thought on the moral obligations of business – thought with a strong influence on the twentieth century. Associations with the theses of Max Weber and Richard Tawney on the birth of capitalism may be natural, for it is precisely this model Protestant business leader and his motivations that will be discussed, but also his moral assessment of the entire economic system. It will thus reveal an America in which religiosity and civic engagement are closely intertwined, with the result that business and entrepreneurship are always seen and evaluated from an ethical perspective in terms of the common good. Out of this spirit grows a scientific way of thinking about the economy in the form of economics, which is intended to serve social development and moral improvement.
References
Barnes K.J., Business ethics and religious belief, w: The Routledge Companion to Business Ethics, eds. E. Heath, B. Kaldis, A. Marcoux, Routledge, London – New York 2018. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315764818-12
Bateman B.W., Kapstein E.B., Between God and the Market: The Religious Roots of the American Economic Association, „Journal of Economic Perspectives” 1999, no. 4(13). DOI: https://doi.org/10.1257/jep.13.4.249
Bellah R.N., Madsen R., Sullivan W.M., Swidler A., Tipton S.M., Habits of the Heart. Individualism and Commitment in American Life, University of California Press, Berkley 1996.
Berle A.A., Means G., The Modern Corporation and Private Property, The Macmillan Company, New York 1932.
Blake J., There’s another Christian movement that’s changing our politics. It has nothing to do with whiteness or nationalism, CNN, November 13, 2023, https://tiny.pl/18pwnyxk [dostęp: 13.11.2023].
Boyer P., An Ohio Leader of the Social Gospel Movement: Reassessing Washington Gladden, „Ohio History” 2009, no. 1(116), January. DOI: https://doi.org/10.1353/ohh.0.0058
Carnegie A., The ‘Gospel of Wealth’ Essays and Other Writings, Penguin Books, London 2006.
Chałasiński J., Kultura amerykańska. Formowanie się kultury narodowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1962.
Clark J.B., Philosophy of Wealth. Economic Principles Newly Formulated, Ginn & Company, Boston 1887.
Conwell R., Acres of Diamonds. Top 100 Speeeches, „American Rhetoric”, Harper & Brothers, New York 1915, https://tiny.pl/z9p8-7r2 [dostęp: 12.03.2025]
Ely R.T., Introduction to Political Economy, Chautauqua Press, New York 1889.
Encyclopedia Britannica, The Progressive Era Key Facts, https://www.britannica.com/summary/The-Progressive-Era-Key-Facts [dostęp: 21.05 2025].
Enderle G., Wealth Creation in China from a Christian Perspective, „Ching Feng. A Journal on Christianity and Chinese Religion and Culture” 2013, no. 1–2(12).
Etyka i ekonomia. W stronę nowego paradygmatu, red. E. Mączyńska, J. Sójka, Polskie Towarzystwo Ekonomiczna, Warszawa 2017.
Evans C.H., The Social Gospel in American Religion. A History, New York University Press, New York 2017.
Filek J., Zmiana paradygmatu ekonomii potrzebna od zaraz, w: Zadania etyki gospodarczej w dobie kryzysu, red. J. Sójka, Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, Poznań 2023.
Friedman B.M., Religion and the Rise of Capitalism, Alfred A. Knopf, New York 2021.
Gladden W., Applied Christianity: Moral Aspects of Social Question, Houghton, Mifflin and Company, Boston and New York 1887.
Gladden W., Tools and the Man. Property and Industry under the Christian Law, Houghton, Mifflin and Company, Boston and New York 1893.
Grytten O.H., Weber revisited: A literature review on the possible link between Protestantism, entrepreneurship and economic growth, „Discussion paper” 2020, no. 8, https://www.researchgate.net/publication/342039791 [dostęp: 15.03.2023]. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3622917
Hanson K.O., The globalization of business ethics, w: The Routledge Companion to Business Ethics, eds. E. Heath, B. Kaldis, A. Marcoux, Routledge, London–New York 2018. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315764818-40
Huntington S.P., Who Are We? The Challenges to America’s National Identity, Simon & Schuster, New York 2004.
Lawrence W., The Relation of Wealth to Morals, w: Democracy and the Gospel of Wealth, red. G. Kennedy, D.C. Heath and Company, Boston 1949.
Liedekerke L. van, Demuijnck, G., Business Ethics as a Field of Training, Teaching and Research in Europe, „Journal of Business Ethics” 2011, no. 1(104). DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-012-1260-3
Liedekerke L. van, Dubbink, W., Twenty Years of European Business Ethics – Past Developments and Future Concerns, „Journal of Business Ethics” 2008, no. 2(82). DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-008-9886-x
Nasaw D., Andrew Carnegie, The Penguin Press, New York 2006.
Rauschenbusch W., A Theology for the Social Gospel, The Macmillan Company, New York 1917.
Rauschenbusch W., Christianizing the Social Order, The Macmillan Company, New York 1912.
Sanford Ch.L., The Intellectual Origins and New-Worldliness of American Industry, „Journal of Economic History” 1958, no. 1(18). DOI: https://doi.org/10.1017/S0022050700088768
The American Institutionalist School, „The History of Economic Thought” https://www.hetwebsite.net/het/schools/institutional.htm [dostęp: 20.05.2025].
Vickers J.E., Bible, Doctrine, and Theology, w: The Cambridge Companion to American Protestantism, eds. J.E. Vickers, J.W. Tait, Cambridge University Press, Cambridge 2022. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108756297
Werhane P., Forward, w: Religious Perspectives on Business Ethics, eds. T. O’Brien, S. Path, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham, MD 2007.
Zelizer V.A., Economic Lives. How Culture Shapes The Economy, Princeton University Press, Princeton & Oxford 2011. DOI: https://doi.org/10.23943/princeton/9780691139364.001.0001
License
Copyright (c) 2025 Jacek Sójka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Czasopismo oraz wszystkie zamieszczone w nim materiały są powszechnie dostępne i mogą być wykorzystywane do celów naukowych, edukacyjnych, poznawczych i niekomercyjnych bez konieczności uzyskiwania każdorazowej zgody autorów i redakcji. Nadesłanie artykułu do publikacji traktowane jest jako zgoda autora na udostępnienie swojej pracy i informacji w niej zawartych do powyżej wymienionych celów. W takich przypadkach należy jedynie wskazać źródło, z którego zaczerpnięte zostały informacje. Pobieranie opłat za dostęp do materiałów zawartych w czasopiśmie lub ograniczanie do niego dostępu jest zabronione.
Przesyłane do redakcji teksty muszą stanowić oryginalne prace, uprzednio nigdzie niepublikowane ani nie przedkładane innym redakcjom lub wydawcom. Autorzy nadsyłanych artykułów ponoszą odpowiedzialność za uzyskanie zezwoleń na publikowanie materiałów, do których prawa autorskie są w posiadaniu osób trzecich. Publikacja materiałów chronionych prawem autorskim jest możliwa pod warunkiem uprzedniego dostarczenia przez autora do redakcji pisemnej zgody właściciela praw autorskich.