Słowa kluczowe
religion
God
man
nothingbutism
science
Jak cytować
Abstrakt
We encounter the idea of infinity at an existential, epistemological, and scientific level. Man has the understanding of being finite, and at the same time, this understanding takes him beyond it, towards the infinite. Thereforte, the problems of finitude and infinity have been an enduring philosophical issue. However, this did not just mean trying to get a grasp of it, but to include it in experiencing of the world. Infinity was the condition of possibility for our experience. The inclusion of this idea in our experience meant trying to go beyond this world and discovering another dimension. From the 17th century onwards, its slow loss as a condition of our experience was taking place. The result is an ideology of nothingbutism in which the ‘Fifth Dimension’ (J. Hick) is eliminated. The article shows the dangers of this ideology and its overcoming by modern science and philosophy.
Bibliografia
Artigas M., Umysł Wszechświata, tłum. P. Roszak, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2017.
Collins F.S., Język Boga. Kod życia – nauka potwierdza wiarę, tłum. M. Yamazaki. Świat Książki, Warszawa 2008.
Depper W., Das Reduktionismusproblem und seine Überwindung, w: Wissenschaftstheorien in der Medizin. Ein Symposium, Hrsg. W. von Deppert, H. Kliemt, B. Lohff, J. Schaefer, Walter de Gruyter, Berlin–New York 1992. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110888119
Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii. Zarzuty uczonych mężow i odpowiedzi autora. Rozmowa z Burmanem, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, S. Świeżawski, I. Dąmbska, Antyk, Kęty 2021.
Dlaczego jesteśmy ateistami?, red. R. Blackford, U. Schüklenk, tłum. O. Waśkiewicz, W. Marcysiak, Czarna Owca, Warszawa 2020.
Dürr H.-P., Auch die Wissenschaft spricht nur in Gleichnissen. Die neue Beziehung zwischen Religion und Naturwissenschaften, Herder, Freiburg 2010.
Dürr H.-P., Geist, Kosmos und Physik. Gedanken über die Einheit des Leben, Crotona-Verlag, Amerang 2013.
Greene B., Piękno wszechświata. Superstruny, ukryte wymiary i poszukiwanie teorii ostatecznej, tłum. B. Bieniek, E.L. Łokas, Zysk i S-ka, Poznań 2018.
Gulick R. van, Redukcja, emergencja i inne nowsze stanowiska na temat problemu umysł-ciało. Przegląd filozoficzny, w: Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, red. M. Miłkowski, R. Poczobut, IFiS PAN, Warszawa 2008.
Hahne P., Schluss mit lustig! Das Ende der Spaßgesellschaft, Verlag der St.-Johannis, Lahr/Schwarzwald 2004.
Heller M., Filozofia jest przygodą człowieka będącego w drodze, w: Rozmowy o filozofii, red. A. Zieliński, M. Bagiński, J. Wojtysiak, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1996.
Heller M., Naukowy obraz świata a zadanie teologa, w: Obrazy świata w teologii i naukach przyrodniczych, red. M. Heller, S. Budzik, S. Wszołek, Biblos, Tarnów 1996.
Heller M., Uchwycić przemijanie, Znak, Kraków 2010.
Hick J., Nowe pogranicze religii i nauki. Doświadczenie religijne, neuronauka i Transcendentne, tłum. J.A. Lipski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-473-8
Hick J., Piąty wymiar. Odkrywanie duchowego królestwa, tłum. J. Grzegorczyk, Zysk i S-ka, Poznań 1999.
Hoyningen-Huenet P., Theorie antireduktionistischer Argumente: Fallstudie Bohr, „Deutsche Zeitschrift für Philosophie” 1991, nr 39(2). DOI: https://doi.org/10.1524/dzph.1991.39.2.194
Jancewicz B., O hipotezie tworzenia materii, „Postępy Fizyki” 2001, nr 1.
Jaspers K., Von der Wahrheit, Piper, München 1991.
Kaku M., Wszechświaty równoległe. Powstanie Wszechświata, wyższe wymiary i przyszłość kosmosu, tłum. E.L. Łokas, B. Bieniok, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005.
Kołakowski L., Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy, PWN, Warszawa 1958.
Kołos W., Czy fizyk może nie być platonikiem?, w: Nauka, religia, dzieje. Co znaczy realnie być…? VIII Seminarium Interdyscyplinarne w Castel Gandolfo, 8–10 sierpnia 1995, red. J.A. Janik, Kraków 1996.
Koyré A., Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, tłum. O. i W. Kubińscy, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1998.
Lévinas E., O Bogu, który nawiedza myśl, tłum. M. Kowalska, Homini, Kraków 2008.
Łagosz M., Skończone/nieskończone jako problem ontologiczny, „Edukacja Filozoficzna” 2017, nr 63.
Mayer E., To jest biologia. Nauka o świecie ożywionym, tłum. J. Szacki, Warszawa 2002.
Nast M., Pokolenie ja. Niezdolni do relacji, tłum. E. Kochanowska, Znak, Warszawa 2017.
Newman J.H., Jak patrzeć na świat oczami Boga?, opracowanie L. Magnabosco, tłum. M. Musiał, eSPe, Kraków 2002.
Postman N., Zabawić się na śmierć, tłum. L. Niedzielski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2002.
Röd W., Das Problem des Unendlichen bei Kant, „Deutsche Zeitschrift für Philosophie” 1990, nr 38(6). DOI: https://doi.org/10.1524/dzph.1990.38.6.497
Schaeffler R., Erfahrung als Dialog mit der Wirklichkeit. Eine Untersuchung zur Logik der Erfahrung, Verlag Karl Alber, München 1995.
Schaeffler R., Lesen im Buche der Welt – oder: Eine neue Gestalt der transzendentalen Theologie, w: Zum Grund des Seins. Metaphysik und Anthropologie nach dem Ende der Postmoderne – Rémi Brague zu Ehren, Hrsg. C. Böhr, Springer, Wiesbaden 2017. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-658-15144-7_2
Sheldrake R., Nowa biologia. Rezonans morficzny i ukryty porządek, tłum. M. Filipczuk, Virgo, Warszawa 2013.
Sztajer S., Pojęciowa konstrukcja świata religijnego. Przekonania religijne a procesy poznawcze, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych, Poznań 2018.
Taylor Ch., Etyka autentyczności, tłum. A. Pawelec, Znak, Kraków 2002.
Teilhard de Chardin P., Sedno zagadnienia, w: idem, Pisma, t. 1: Człowiek i inne pisma, tłum. M. Tazbir, IW Pax, Warszawa 1984.
Teilhard de Chardin P., Środowisko Boże, tłum. W. Sukiennicka, w: idem, Pisma, t. 1: Człowiek i inne pisma, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1984.
Tomasz z Akwinu św., Suma Teologiczna, t. I: O Bogu, tłum. Pius Bełch, O.P, Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas, Londyn 1975.
Tresmontant C., Problem istnienia Boga, tłum. W. Krzyżaniak, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2001.
Turek J., Wszechświat dynamiczny. Rewolucja naukowa w kosmologii, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1995.
Życiński J., Granice racjonalności. Eseje z filozofii nauki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Życiński J., Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Szulakiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo oraz wszystkie zamieszczone w nim materiały są powszechnie dostępne i mogą być wykorzystywane do celów naukowych, edukacyjnych, poznawczych i niekomercyjnych bez konieczności uzyskiwania każdorazowej zgody autorów i redakcji. Nadesłanie artykułu do publikacji traktowane jest jako zgoda autora na udostępnienie swojej pracy i informacji w niej zawartych do powyżej wymienionych celów. W takich przypadkach należy jedynie wskazać źródło, z którego zaczerpnięte zostały informacje. Pobieranie opłat za dostęp do materiałów zawartych w czasopiśmie lub ograniczanie do niego dostępu jest zabronione.
Przesyłane do redakcji teksty muszą stanowić oryginalne prace, uprzednio nigdzie niepublikowane ani nie przedkładane innym redakcjom lub wydawcom. Autorzy nadsyłanych artykułów ponoszą odpowiedzialność za uzyskanie zezwoleń na publikowanie materiałów, do których prawa autorskie są w posiadaniu osób trzecich. Publikacja materiałów chronionych prawem autorskim jest możliwa pod warunkiem uprzedniego dostarczenia przez autora do redakcji pisemnej zgody właściciela praw autorskich.