Słowa kluczowe
kolonizacja
etyka gier
Jak cytować
Abstrakt
Jednym z popularnych tematów gier planszowych jest kolonializm jako zarówno tło historyczne dla growej narracji, jak i zbiór mitów, stereotypów i fantazmatów o imperialnej proweniencji. Wśród nich wskazać można: orientalne reprezentacje Innego, uprzywilejowanie europocentrycznej perspektywy, mityzowanie kolonizacji jako rozwoju cywilizacyjnego czy jej przedstawienie jako odkrywanie „ziemi niczyjej”. W artykule omówione zostały wybrane gry planszowe realizujące różne strategie ukazywania kolonialnej tematyki oraz mechaniki gier ekonomicznych i strategicznych. Celem pracy było również dotarcie do źródła nieporozumień co do zasadności lub niezasadności rozpatrywania gier planszowych w kategoriach etycznych.
Bibliografia
Bolding, J. (12 kwietnia 2019). A Cancelled Board Game Revealed How Colo- nialism Inspires and Haunts Games. Vice. Online: <https://www.vice.com/en/article/vb9gd9/a-cancelled-board-game-revealed-how-colonialism-inspires-and-haunts-games>. Data dostępu: 12 grudnia 2021.
Bladukas, E. (No Pun Included). (19 lutego 2021). Colonialism – The Board Game Struggle. Online: <https://www.youtube.com/watchv=VQuFSxs9VXA&ab_channel=NoPunIncluded>. Data dostępu: 7 grud- nia 2021.
Board Game Geek (BGG). Endeavor. Online: <https://boardgamegeek.com/boardgame/33160/endeavor>. Data dostępu: 19 stycznia 2022.
Board Game Geek (BGG). Goa. Online: <https://boardgamegeek.com/boardgame/9216/goa>. Data dostępu: 20 stycznia 2022
Board Game Geek (BGG). Imperial Struggle. Online: <https://boardga-megeek.com/boardgame/206480/imperial-struggle>. Data dostępu: 20 stycznia 2022.
Borit, C., Borit, M., Olsen, P. (2018). Representations of Colonialism in Three Popular, Modern Board Games: „Puerto Rico”, „Struggle of Empi- res”, and „Archipelago”. Open Library of Humanities Journal, 4(1), 1–40. DOI: https://doi.org/10.16995/olh.211
Brock, A. (2011). “When Keeping it Real Goes Wrong”: “Resident Evil 5”, Racial Representation, and Gamers. Games and Culture, 6(5), 429–452. Cavell, S. (1998). Must We Mean What We Say? A Book of Essays. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1177/1555412011402676
Dodig-Crnkovic, G., Larsson, Th. (2005). Game Ethics – Homo Ludens as a Computer Game Designer and Consumer. International Review of Information Ethics, 4(12), 19–23. DOI: https://doi.org/10.29173/irie164
Draper, K. (1 sierpnia 2019). Should Board Gamers Play the Roles of Racists, Slavers and Nazis? The New York Times. Online: <https://www.nytimes.com/2019/08/01/style/board-games-cancel-culture.html>. Data dostępu: 2 grudnia 2021.
Faidutti, B. (2017). Postcolonial Catan. In: E. Torner, E. Leigh Waldron, A. Trammell (red.), Analog Game Studies: Volume II (s. 3–34). Pittsburgh: Carnegie Mellon University, ETC Press.
Foasberg, N. (11 stycznia 2016). The Problematic Pleasures of Productivity and Efficiency in „Goa” and „Navegador”. Analog Game Studies, 3(1). Online: <https://analoggamestudies.org/2016/01/the-problematic-pleasures-of-productivity-and-efficiency-in-goa-and-navegador>. Data dostępu: 5 grudnia 2021.
Ford, D. (2016). „eXplore, eXpand, eXploit, eXterminate”: Affective Wri- ting of Postcolonial History and Education in „Civilization V”. Game Studies, 16(2). Online: <http://gamestudies.org/1602/articles/ford>. Data dostępu: 5 grudnia 2021.
Jakobsson, M., Flanagan, M. (2017). Games & Colonialism. MIT Game Lab. <http://gamelab.mit.edu/research/games-and-colonialism>. Data dostępu: 17 grudnia 2021.
Lammes, S. (2010). Postcolonial Playgrounds: Games and postcolonial cultures. Eludamos, 4(1), 1–6. DOI: https://doi.org/10.7557/23.6110
Lekka, A., Sakellariou, M. (2014). Computer Games and Ethical Issues: A Literature Review. W: 2014 International Conference on Interactive DOI: https://doi.org/10.1109/IMCTL.2014.7011160
Mobile Communication Technologies and Learning (IMCL2014), November 13–14, 2014, Thessaloniki, Greece (s. 342–343).
Loring-Albright, G. (9 listopada 2015). The First Nations of Catan: Practices in Critical Modification. Analog Games Studies, 2(7). Online: <https://analoggamestudies.org/2015/11/the-first-nations-of-catan-practices-in-critical-modification>. Data dostępu: 21 stycznia 2022.
Mbembe, A. (2018). Polityka wrogości; Nekropolityka (tłum. U. Kropiwiec, K. Bojarska). Kraków: Wydawnictwo „Karakter”. DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2017.17.658
Nguyen, C. Th. (2020). Games: Agency as Art. New York: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780190052089.001.0001
Rebel. Goa (edycja polska). Online: <https://www.rebel.pl/gry-planszowe/goa-edycja-polska-23551.html>. Data dostępu: 20 stycznia 2022.
Sicart, M. (2009). The Ethics of Computer Games. Cambridge–London: MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9780262012652.001.0001
Smuts, A. (2005). Are Video Games Art? Contemporary Aesthetics, 3(1). Online: <https://www.contempaesthetics.org/newvolume/pages/article.php?articleID=299>. Data dostępu: 13 stycznia 2022.
Veracini, L. (2013). Settlers of Catan. Settler Colonial Studies, 3(1), 131–133. DOI: https://doi.org/10.1080/18380743.2013.761941
Wells, Th. (2 stycznia 2020). What are we playing at? Colonialism, Review, and Critique. Meeple Mountain. Online: <https://www.meeplemounain.com/articles/what-are-we-playing-at-colonialism-review-and-critique>. Data dostępu: 24 listopada 2021.
Winkie, L. (22 lipca 2021). The Board Games That Ask You to Reenact Colo- nialism. The Atlantic. Online: <https://www.theatlantic.com/culture/archive/2021/07/board-games-have-colonialism-problem/619518>. Data dostępu: 29 listopada 2021.
Allers, J. D. (2012). New Amsterdam [gra planszowa]. White Goblin Games, Holandia.
Boelinger, C. (2012). Archipelago [gra planszowa]. Ludically, Francja. Cathala, B. (2014). Five Tribes [gra planszowa]. Days of Wonder, USA. Wyd. polskie: Pięć klanów. Rebel.
Chacon, J. (2019). Scramble for Africa [gra planszowa; projekt wycofany przez autora]. GMT Games, USA.
Dorn, R. (2004). Goa [gra planszowa]. Z-Man Games, USA. Wyd. polskie: Lacerta.
Dorn, R. (2014). Istanbul [gra planszowa]. Pegasus Spiele, Niemcy. Wyd. polskie: Portal Games.
Eklund, P., Wehrle, C. (2015). Pax Pamir [gra planszowa]. Sierra Madre Games, Szwecja.
Feld, S. (2009). Macao [gra planszowa]. Ravensburger – Rio Grande Games, Niemcy–Meksyk.
Gallela, A. J., Goldberg, E., Maroney, K., Shlasinger, Z. (2009). Tales of the Arabian Nights [gra planszowa]. Z-Man Games, USA.
Gerdts, M. (2010). Navegador [gra planszowa]. PD-Verlag, Niemcy. Gupta, A., Matthews, J. (2020). Imperial Struggle [gra planszowa]. Wyd. 2.
GMT Games, USA. Wyd. polskie: Phalanx Games.
Henn, D. (2003). Alhambra [gra planszowa]. Queen Games, Niemcy. Wyd. polskie: Rebel.
Holland, A. (2018). This Guilty Land [gra planszowa]. Hollandspiele, USA. Leibbrandt, S. W. (2013). Colonialism [gra planszowa]. Spielworxx, Niemcy. Mayer, B. (2012). Freedom: The Underground Railroad [gra planszowa]. Aca-demy Games, USA.
Mori, P. (2009). Vasco da Gama [gra planszowa]. What’s Your Game?, Portugalia. Pfister, A. (2016). Great Western Trail [gra planszowa]. Eggertspiele – Pegasus Spiele, USA–Niemcy. Wyd. polskie: Lacerta.
Pfister, A. (2015). Mombasa [gra planszowa]. Eggertspiele – Pegasus Spiele. USA–Niemcy. Wyd. polskie: Lacerta.
Reuss, R. E. (2017). Spirit Island [gra planszowa]. Greater Than Games, USA. Wyd. polskie: Lacerta.
Seyfarth, A. (2002). Puerto Rico [gra planszowa]. Ravensburger, Niemcy. Wyd. polskie: Lacerta.
Teuber, K. (1995). Catan [gra planszowa; alternatywnie: The Settlers of Catan]. Kosmos, Niemcy. Wyd. polskie: Osadnicy z Catanu. Galakta.
Visser, C. de, Gray, J. (2009). Endeavor [gra planszowa]. Z-Man Games, USA. Wyd. polskie: Endeavor: Wiek Żagli. Czacha Games.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Izabela Poręba
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegółowe informacje dotyczące prawa autorskiego zawarte są w umowie podpisywanej między wydawcą a autorem.